ازەربايجان حالقى باۋىرلاس قازاق حالقىنان كومەك سۇراپ، ۇندەۋ جولدادى، دەپ حابارلايدى “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى Dalanews.kz سايتىنا سىلتەمە جاساپ.
قۇرمەتتى قازاق اعايىندار!
ءبىز ءتۇرلى ەلدەردەگى ونداعان پىكىرلەس ەرىكتىلەردىڭ كومەگىمەن ەلدىڭ بىرنەشە قالالارىنان، ءتۇرلى جاستاعى جانە الەۋمەتتىك مارتەبەدەگى ءازىربايجاننىڭ قاراپايىم ازاماتتارىنان قۇرالعان باستاماشىل توپپىز.
سوڭعى بىرنەشە اپتادا ءبىز ءوز وتانىمىزدى فرانتسيا سەناتى مۇشەلەرىنىڭ بىزگە قارسى ەنگىزگىسى كەلەتىن ەكونوميكالىق سانكتسيالارىنان قۇتقارۋعا تىرىسۋدامىز.
اتالعان ماسەلەنى كوتەرە وتىرىپ، بيىلعى جىلى ەۋروپادا سانكتسيالار ەنگىزۋ ماسەلەسى تەك ازىربايجانعا عانا ەمەس، قازاقستانعا دا قاتىستى تالقىلانعانىن بايقاپ وتىرمىز. اقپان ايىندا ۇلىبريتانيا پارلامەنتىندە ءتىپتى وسى ماسەلە بويىنشا تىڭداۋلار ءوتتى.
قاتىسۋشىلاردىڭ ءبىرى بريتاندىق سىرتقى ىستەر مينيسترىنە جۇگىنىپ، سانكتسيالار اياسىندا:
«ماسەلە تەك رەسەي تۋرالى ەمەس. قازاقستان مەن ءازىربايجان سياقتى يۋريسديكتسيالار ءپۋتيننىڭ قولداۋىنا، ونىڭ باستامالارىنا قاتىسادى. (ۇلىبريتانيا ءسىم باسشىسى) وسى يۋريسديكتسيالاردىڭ وكىلدەرىنە قارسى سانكتسيالار ەنگىزۋ ءۇشىن قانداي دا ءبىر ارەكەت ىسكە اسىرىلىپ جاتىر ما؟»، – دەپ مالىمدەدى.
سونىمەن قاتار، Chatham House بريتاندىق تالداۋ ورتالىعى قازاقستان تۋرالى بىلاي دەپ جازدى: «سانكتسيالاردىڭ ەكى ءتۇرى قولدانىلۋى مۇمكىن: ەو ادام قۇقىقتارى سالاسىنداعى جاھاندىق سانكتسيالار جانە ەو-نىڭ جاھاندىق سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى سانكتسيالارى».
رەسەي مىسالىندا كورىپ وتىرعانىمىزداي، ەلگە قارسى سانكتسيالار ەنگىزۋ تەك ءىرى ماگناتتار مەن شەنەۋنىكتەرگە عانا ەمەس، قاراپايىم ادامدارعا دا كەرى اسەر ەتەدى.
ءبىزدىڭ سىزدەرگە جۇگىنۋىمىزدىڭ تاعى ءبىر سەبەبى – سانكتسيالاردىڭ جالپى قاۋپى
تاعى ءبىر سەبەپ – ءبىز شىنىمەن دە جاقىن تۋىسقان حالىقتارمىز، بىراق وكىنىشكە قاراي، بۇل تۋرالى سيرەك ەسكە الامىز. قازاق سوزدەرىن ەستىگەندە ءبىرازىن جاقسى تۇسىنەمىز.
ءبىزدىڭ حالىقتىق ادەت-عۇرىپتارىمىز بەن داستۇرلەرىمىز ۇقساس، ەجەلگى اتا-بابالارىمىز ورتاق. ءبىز ءىس جۇزىندە كورشىمىز: تەڭىز جولىندا ءبىزدى تەك 300 شاقىرىم عانا ءبولىپ جاتىر.
وتكەن جىلدىڭ قاراشا ايىندا تۇركى مەملەكەتتەرىنىڭ سامميتىندە قازاقستان پرەزيدەنتى «ورتاق تامىرى مەن ورتاق تاريحى بار ەلدەرىمىزدىڭ بىرلىگىن نىعايتۋدى» اتاپ ءوتتى.
ول «بارلىق تۇركى حالىقتارى شىعۋ تاريحىمەن جانە بىرلەسكەن مۇددەلەرىمەن بايلانىستى. ءبىزدىڭ ارامىزدا ارقاشان كەلىسىم مەن ءوزارا قولداۋ بولدى» دەگەن ەدى.
ءبىز بۇل سوزدەردىڭ شىنايىلىعىنا سەنەمىز، سوندىقتان ءبىز سىزدەردەن قولداۋ سۇرايمىز.
ەگەر تاريحتى ەسكە تۇسىرسەك، سوڭعى قازاق حانى كەنەسارىنىڭ مىسالى بىزگە ۇلگى بولۋى مۇمكىن.
سىرتتان ءوسىپ كەلە جاتقان ساياسي جانە ەكونوميكالىق قىسىمعا قارسى تۇرۋ ءۇشىن ول بارلىق ءۇش ءجۇزدىڭ قازاقتارىن بىرىكتىرىپ قانا قويماي، تۋىسقان تۇركى حالىقتارىنىڭ قولداۋىن يەلەندى.
ونىڭ جەكە اسكەرىندە باشقۇرتتار كوپ بولدى جانە كەنەسارى حيۆيندىكتەرمەن (وزبەكتەرمەن جانە تۇرىكمەندەرمەن) وداقتاستىق قارىم-قاتىناستا بولدى. ال الاتاۋ قىرعىزدارىمەن ول ورتاق جاۋلارعا قارسى بىرلەسىپ ارەكەت ەتتى.
ەندى ءبىز دە ءدال وسىلاي جاساۋعا تىرىسىپ جاتىرمىز. سوڭعى بىرنەشە اپتادا الەمنىڭ ءار تاراپىنداعى ءازىربايجانداردى قاتارىمىزعا قوستىق.
ءبىزدىڭ باستامامىزدى قولداۋ ءۇشىن ماسكەۋدە، استانادا، بىشكەكتە دياسپورا اكتسيالارى ءوتتى: ءبىزدى يراندىق ءازىربايجانداردىڭ ونداعان جەدەلحات-ارنالارى قولدادى. ەندى ءبىز جالپى تۇركى ەلىنىڭ ءوزارا كومەگى مەن قولداۋىنا سەنىم ارتامىز. جانە العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ ءبىز وزدەرىڭىزگە جۇگىنىپ وتىرمىز،
سونىمەن، بىزگە سىزدەردەن قانداي كومەك كەرەك؟
15 قاراشادا فرانتسيا سەناتىندا ءانتيازىربايجان رەزوليۋتسياسى بويىنشا داۋىس بەرۋ تاعايىندالدى. پارلامەنتشىلەر ءوز ۇكىمەتتەرىن ءازىربايجاندى «سوعىس قىلمىستارى» ءۇشىن حالىقارالىق ايىپتاۋعا يتەرمەلەيتىنى انىق.
ءدال ەكى جىل بۇرىن، ەكىنشى قاراباق سوعىسى كەزىندە ءازىربايجاننىڭ 80-نەن استام قالاسى مەن اۋىلدارى زىمىرانمەن اتىلدى. 93 بەيبىت تۇرعىن قازا تاپتى، ونىڭ ىشىندە 27 ايەل مەن 12 بالا – ولاردىڭ ىشىندە 10 ايلىق، ءبىر جاستاعى جانە التى جاستاعى قىزدار قازا تاپتى.
كۇنى بۇگىنگە دەيىن فرانتسيا پارلامەنتى دە، ەۋروپانىڭ باسقا ەلدەرىنىڭ پارلامەنتتەرى دە اتالعان ءولىم فاكتىلەرىنە ەشقانداي رەاكتسيا تانىتپادى.
الايدا فرانتسۋزدار ءبىزدى «جاپپاي قىلمىس» ءۇشىن ايىپتاۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. ءبىز بۇل ءتاسىلدى بىرجاقتى جانە كەمسىتۋشىلىك دەپ سانايمىز. فرانتسيا وڭتۇستىك كاۆكازداعى قاقتىعىستىڭ تەك ءبىر جاعىن عانا قولدايدى دا، ەكىنشى جاعىنان ءبىزدىڭ سەزىمدەرىمىز بەن مۇددەلەرىمىزدى ەلەۋسىز قالدىرا وتىرىپ، بارلىق جاعىنان باسىپ تاستاۋعا تىرىسادى.
بۇل رەتتە فرانتسۋز پارلامەنتى ۇكىمەتتەن ارمەنياعا زاماناۋي قارۋ-جاراق جەتكىزۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. ولار ەرەۆانداعى ساياسي كۇشتەردىڭ بەيبىت كەلىسىمگە كەلۋگە ءازىر وتىرعانىن ەسەپكە العىسى جوق.
وسىلايشا، فرانتسۋز پارلامەنتشىلەرى كەلىسسوز پروتسەسىنە كيلىگىپ، بەيبىتشىلىككە جەتۋ مۇمكىندىگىنە نۇقسان كەلتىرۋدە.
سونىمەن قاتار، سەنات ءوز ۇكىمەتىنەن بۇكىل ەۋرووداق اۋقىمىندا ءازىربايجاننان مۇناي مەن گاز ساتىپ الۋدان باس تارتۋدى تالاپ ەتەدى. ال بىزدە مەملەكەتتىك بيۋدجەتتىڭ جارتىسىنا جۋىعى ەنەرگيا تاسىمالداۋشىلاردى ساتۋدان تۇسكەن تابىسقا نەگىزدەلگەن. سانكتسيالار ەنگىزىلگەن جاعدايدا بيۋدجەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالاقىسى، زەينەتاقىسى، از قامتىلعان وتباسىلار مەن ستۋدەنتتەرگە كومەك ازاياتىنى ءمالىم.
ءبىز بۇعان جول بەرمەۋگە تىرىسىپ، 11 قازاندا Mesopinions.com اتتى جالپى فرانتسۋز پەتيتسيا سايتىندا ءازىربايجان حالقىنىڭ اتىنان سەنات پەن فرانتسيا حالقىنا ۇندەۋ جاريالادىق. وندا ءبىز ءانتيازىربايجان رەزوليۋتسياسىنىڭ جوباسىمەن كەلىسپەيتىنىمىزدى دالەلدى تۇردە ءبىلدىرىپ، ونىڭ ەلىمىزدىڭ جانە بۇكىل وڭتۇستىك كاۆكازدىڭ قاراپايىم ازاماتتارى ءۇشىن كەرى اسەرىن تۇسىندىردىك.
تەك العاشقى 18 كۇندە پەتيتسيانى قولداۋعا 55.000-نان استام ادام داۋىس بەردى.
ءبىزدىڭ پايدامىزعا ونداعان بلوگەرلەر مەن قاۋىمداستىقتار الەۋمەتتىك جەلىلەردە ءسوز سويلەپ، حالىقارالىق جانە فرانتسۋز سايتتارىندا ماقالالار جاريالاندى.
ءبىز 15 قاراشاعا دەيىن، ياعني، سەناتتاعى داۋىس بەرۋ كۇنىنە دەيىن پەتيتسيا ءۇشىن داۋىس سانىن 100.000-عا دەيىن جەتكىزۋگە جانە مەسسەدجدەرىمىزدى الەمدىك باق-تا بارىنشا تاراتۋعا تىرىسامىز.
ەگەر سەنات مۇشەلەرى ءالى دە كوپتەگەن ادامدار مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ رەزونانسىن ەلەمەيتىن بولسا جانە ولاردىڭ بىرجاقتى ۇستانىمدارى مەن ازىربايجانعا قارسى سانكتسيالار سالۋ جوسپارلارىنان باس تارتپاسا، فرانتسيا ازاماتتىق قوعام مەن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ دەموكراتيا ءۇشىن ماڭىزدىلىعى تۋرالى ايتۋ قۇقىعىنان مورالدىك تۇرعىسىنان ايىرىلادى.
ەگەر ءبىز سەناتتىڭ ۇستانىمىنا ءىشىنارا اسەر ەتە الساق، بۇل بارلىق تۇركى حالىقتارى ءۇشىن سىرتتان قىسىم جاساۋعا قارسى تۇرۋدىڭ ەڭ قۇندى تاجىريبەسىنە اينالادى.
سونىمەن قاتار، ەگەر 15 قاراشادا ءبىز جەڭىلسەك، جوعارىدا ايتقانىمىزداي، التى اي نەمەسە ءبىر جىل ارالىعىندا سىزدەر دە وسىنداي جاعدايعا تاپ بولۋلارىڭىز مۇمكىن.
جوعارىدا ايتىلعانداردىڭ بارلىعىن ەسكەرە وتىرىپ، ءبىز سىزدەردەن قولداۋ سۇرايمىز:
بۇل ۇندەۋدى الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى پاراقشالارىڭىزعا تاراتىڭىز!
ءبىزدىڭ وتىنىشىمىزگە داۋىس بەرىڭىز!
ءوتىنىشتىڭ استىنا ءوز پىكىرلەرىڭىزدى قالدىرىڭىز – قازاق، ورىس نەمەسە كەز كەلگەن باسقا تىلدە. بۇل ارقايسىڭىزدىڭ ەكى-ءۇش مينۋتىڭىزدى الادى.
وسىلايشا، ءبىز ەۋروپاعا جالپى تۇركى بىرلىگىن كورسەتەمىز جانە العاش رەت ءوزارا كومەك كورسەتۋدىڭ ءتيىمدى مەحانيزمىن ورناتامىز، ەرتەڭ مۇنىڭ پايداسى بارىمىزگە قاجەت.
وسى سىلتەمە بويىنشا ءسىز داۋىس بەرۋگە قالاي تەز جانە وڭاي قاتىسۋعا بولاتىنى تۋرالى نۇسقاۋلىقپەن تانىسا الاسىز.
پەتيتسيا مەن باۋىرلاس قازاق حالقىنا ۇندەۋدى جاساعاندار:
1) Ələkbərova Kubra, 52 ج. – گياندجا
2) Əliyeva Aynur, 29 ج – گياندجا
3) Mirzəyev Vəzir, 29 ج – لەنكوران
4) Əmirsultanov Əmirsultan, 42 ج. – سۋمگايت
5) Nəzürova Rübabə، 58 ج – باكۋ
6) Əliyeva Ülfət, 29 ج – باكۋ
7) Tağıyev Süleyman, 31 ج. – سابيراباد
8) Rəsulova Fatimə، 23 ج. – باكۋ
9) Ağayeva Seyidnurə، 36 ج – سابيراباد
10) Abdullayeva Afət, 61 ج. – باكۋ.
