Äzerbaijan halqy bauyrlas qazaq halqynan kömek sūrap, ündeu joldady, dep habarlaidy “Adyrna” ūlttyq portaly Dalanews.kz saityna sılteme jasap.
Qūrmettı qazaq aǧaiyndar!
Bız türlı elderdegı ondaǧan pıkırles erıktılerdıŋ kömegımen eldıŋ bırneşe qalalarynan, türlı jastaǧy jäne äleumettık märtebedegı Äzırbaijannyŋ qarapaiym azamattarynan qūralǧan bastamaşyl toppyz.
Soŋǧy bırneşe aptada bız öz Otanymyzdy Fransiia Senaty müşelerınıŋ bızge qarsy engızgısı keletın ekonomikalyq sanksiialarynan qūtqaruǧa tyrysudamyz.
Atalǧan mäselenı kötere otyryp, biylǧy jyly Europada sanksiialar engızu mäselesı tek Äzırbaijanǧa ǧana emes, Qazaqstanǧa da qatysty talqylanǧanyn baiqap otyrmyz. Aqpan aiynda Ūlybritaniia Parlamentınde tıptı osy mäsele boiynşa tyŋdaular öttı.
Qatysuşylardyŋ bırı britandyq Syrtqy ıster ministrıne jügınıp, sanksiialar aiasynda:
«Mäsele tek Resei turaly emes. Qazaqstan men Äzırbaijan siiaqty iurisdiksiialar Putinnıŋ qoldauyna, onyŋ bastamalaryna qatysady. (Ūlybritaniia SIM basşysy) Osy iurisdiksiialardyŋ ökılderıne qarsy sanksiialar engızu üşın qandai da bır äreket ıske asyrylyp jatyr ma?», – dep mälımdedı.Sonymen qatar, Chatham House britandyq taldau ortalyǧy Qazaqstan turaly bylai dep jazdy: «Sanksiialardyŋ ekı türı qoldanyluy mümkın: EO adam qūqyqtary salasyndaǧy jahandyq Sanksiialar jäne EO-nyŋ jahandyq sybailas jemqorlyqqa qarsy sanksiialary». Resei mysalynda körıp otyrǧanymyzdai, elge qarsy sanksiialar engızu tek ırı magnattar men şeneunıkterge ǧana emes, qarapaiym adamdarǧa da kerı äser etedı. Bızdıŋ sızderge jügınuımızdıŋ taǧy bır sebebı – sanksiialardyŋ jalpy qaupı Taǧy bır sebep – bız şynymen de jaqyn tuysqan halyqtarmyz, bıraq ökınışke qarai, būl turaly sirek eske alamyz. Qazaq sözderın estıgende bırazyn jaqsy tüsınemız. Bızdıŋ halyqtyq ädet-ǧūryptarymyz ben dästürlerımız ūqsas, ejelgı ata-babalarymyz ortaq. Bız ıs jüzınde körşımız: teŋız jolynda bızdı tek 300 şaqyrym ǧana bölıp jatyr. Ötken jyldyŋ qaraşa aiynda türkı memleketterınıŋ sammitınde Qazaqstan Prezidentı «Ortaq tamyry men ortaq tarihy bar elderımızdıŋ bırlıgın nyǧaitudy» atap öttı. Ol «Barlyq türkı halyqtary şyǧu tarihymen jäne bırlesken müddelerımen bailanysty. Bızdıŋ aramyzda ärqaşan kelısım men özara qoldau boldy» degen edı. Bız būl sözderdıŋ şynaiylyǧyna senemız, sondyqtan bız sızderden qoldau sūraimyz. Eger tarihty eske tüsırsek, soŋǧy qazaq hany Kenesarynyŋ mysaly bızge ülgı boluy mümkın. Syrttan ösıp kele jatqan saiasi jäne ekonomikalyq qysymǧa qarsy tūru üşın ol barlyq üş jüzdıŋ qazaqtaryn bırıktırıp qana qoimai, tuysqan türkı halyqtarynyŋ qoldauyn ielendı. Onyŋ jeke äskerınde başqūrttar köp boldy jäne Kenesary hivindıktermen (özbektermen jäne türıkmendermen) odaqtastyq qarym-qatynasta boldy. Al Alatau qyrǧyzdarymen ol ortaq jaularǧa qarsy bırlesıp äreket ettı. Endı bız de däl osylai jasauǧa tyrysyp jatyrmyz. Soŋǧy bırneşe aptada älemnıŋ är tarapyndaǧy äzırbaijandardy qatarymyzǧa qostyq. Bızdıŋ bastamamyzdy qoldau üşın Mäskeude, Astanada, Bışkekte diaspora aksiialary öttı: bızdı irandyq äzırbaijandardyŋ ondaǧan jedelhat-arnalary qoldady. Endı bız jalpy türkı elınıŋ özara kömegı men qoldauyna senım artamyz. Jäne alǧaşqylardyŋ bırı bolyp bız özderıŋızge jügınıp otyrmyz, Sonymen, bızge sızderden qandai kömek kerek? 15 qaraşada Fransiia Senatynda antiäzırbaijan rezoliusiiasy boiynşa dauys beru taǧaiyndaldy. Parlamentşıler öz ükımetterın Äzırbaijandy «soǧys qylmystary» üşın halyqaralyq aiyptauǧa itermeleitını anyq. Däl ekı jyl būryn, ekınşı Qarabaq soǧysy kezınde Äzırbaijannyŋ 80-nen astam qalasy men auyldary zymyranmen atyldy. 93 beibıt tūrǧyn qaza tapty, onyŋ ışınde 27 äiel men 12 bala – olardyŋ ışınde 10 ailyq, bır jastaǧy jäne alty jastaǧy qyzdar qaza tapty. Künı bügınge deiın Fransiia parlamentı de, Europanyŋ basqa elderınıŋ parlamentterı de atalǧan ölım faktılerıne eşqandai reaksiia tanytpady. Alaida fransuzdar bızdı «jappai qylmys» üşın aiyptaudy talap etıp otyr. Bız būl täsıldı bırjaqty jäne kemsıtuşılık dep sanaimyz. Fransiia Oŋtüstık Kavkazdaǧy qaqtyǧystyŋ tek bır jaǧyn ǧana qoldaidy da, ekınşı jaǧynan bızdıŋ sezımderımız ben müddelerımızdı eleusız qaldyra otyryp, barlyq jaǧynan basyp tastauǧa tyrysady. Būl rette fransuz parlamentı Ükımetten Armeniiaǧa zamanaui qaru-jaraq jetkızudı talap etıp otyr. Olar Erevandaǧy saiasi küşterdıŋ beibıt kelısımge keluge äzır otyrǧanyn esepke alǧysy joq. Osylaişa, Fransuz parlamentşılerı kelıssöz prosesıne kilıgıp, beibıtşılıkke jetu mümkındıgıne nūqsan keltırude. Sonymen qatar, Senat öz ükımetınen bükıl Euroodaq auqymynda Äzırbaijannan mūnai men gaz satyp aludan bas tartudy talap etedı. Al bızde memlekettık biudjettıŋ jartysyna juyǧy energiia tasymaldauşylardy satudan tüsken tabysqa negızdelgen. Sanksiialar engızılgen jaǧdaida biudjet qyzmetkerlerınıŋ jalaqysy, zeinetaqysy, az qamtylǧan otbasylar men studentterge kömek azaiatyny mälım. Bız būǧan jol bermeuge tyrysyp, 11 qazanda Mesopinions.com atty jalpy Fransuz petisiia saitynda äzırbaijan halqynyŋ atynan Senat pen Fransiia halqyna ündeu jariialadyq. Onda bız antiäzırbaijan rezoliusiiasynyŋ jobasymen kelıspeitınımızdı däleldı türde bıldırıp, onyŋ elımızdıŋ jäne bükıl Oŋtüstık Kavkazdyŋ qarapaiym azamattary üşın kerı äserın tüsındırdık. Tek alǧaşqy 18 künde petisiiany qoldauǧa 55.000-nan astam adam dauys berdı. Bızdıŋ paidamyzǧa ondaǧan blogerler men qauymdastyqtar äleumettık jelılerde söz söilep, halyqaralyq jäne fransuz saittarynda maqalalar jariialandy. Bız 15 qaraşaǧa deiın, iaǧni, Senattaǧy dauys beru künıne deiın petisiia üşın dauys sanyn 100.000-ǧa deiın jetkızuge jäne messedjderımızdı älemdık BAQ-ta barynşa taratuǧa tyrysamyz. Eger Senat müşelerı älı de köptegen adamdar men būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ rezonansyn elemeitın bolsa jäne olardyŋ bırjaqty ūstanymdary men Äzırbaijanǧa qarsy sanksiialar salu josparlarynan bas tartpasa, Fransiia azamattyq qoǧam men būqaralyq aqparat qūraldarynyŋ demokratiia üşın maŋyzdylyǧy turaly aitu qūqyǧynan moraldık tūrǧysynan aiyrylady. Eger bız Senattyŋ ūstanymyna ışınara äser ete alsaq, būl barlyq türkı halyqtary üşın syrttan qysym jasauǧa qarsy tūrudyŋ eŋ qūndy täjıribesıne ainalady. Sonymen qatar, eger 15 qaraşada bız jeŋılsek, joǧaryda aitqanymyzdai, alty ai nemese bır jyl aralyǧynda sızder de osyndai jaǧdaiǧa tap bolularyŋyz mümkın. Joǧaryda aitylǧandardyŋ barlyǧyn eskere otyryp, bız sızderden qoldau sūraimyz: Būl ündeudı äleumettık jelılerdegı paraqşalaryŋyzǧa taratyŋyz! Bızdıŋ ötınışımızge dauys berıŋız! Ötınıştıŋ astyna öz pıkırlerıŋızdı qaldyryŋyz – qazaq, orys nemese kez kelgen basqa tılde. Būl ärqaisyŋyzdyŋ ekı-üş minutyŋyzdy alady. Osylaişa, bız Europaǧa jalpy türkı bırlıgın körsetemız jäne alǧaş ret özara kömek körsetudıŋ tiımdı mehanizmın ornatamyz, erteŋ mūnyŋ paidasy bärımızge qajet. Osy sılteme boiynşa sız dauys beruge qalai tez jäne oŋai qatysuǧa bolatyny turaly nūsqaulyqpen tanysa alasyz. Petisiia men bauyrlas qazaq halqyna ündeudı jasaǧandar: 1) Ələkbərova Kubra, 52 j. – Giandja 2) Əliyeva Aynur, 29 j – Giandja 3) Mirzəyev Vəzir, 29 j – Lenkoran 4) Əmirsultanov Əmirsultan, 42 j. – Sumgait 5) Nəzürova Rübabə, 58 j – Baku 6) Əliyeva Ülfət, 29 j – Baku 7) Tağıyev Süleyman, 31 j. – Sabirabad 8) Rəsulova Fatimə, 23 j. – Baku 9) Ağayeva Seyidnurə, 36 j – Sabirabad 10) Abdullayeva Afət, 61 j. – Baku.
Ūqsas jaŋalyqtar
