XX عاسىر باسىنداعى قازاق حالقىنىڭ ازاتتىق كۇرەسىنىڭ باسىندا تۇرعان ءا.بوكەيحانوۆ، ا.بايتۇرسىنوۆ، م.دۋلاتوۆ ءتارىزدى ايبىندى الاش ازاماتتارىنىڭ ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتكەنى بارشاعا ءمالىم. اتالعان ۇلت زيالىلارى ساياسي قىزمەتتەرىمەن عانا ەمەس، سونداي-اق وزدەرىنىڭ ولەڭ-جىرلارى ارقىلى دا قالىڭ ەلدى جايلاعان قاراڭعىلىق بۇلتىن سەيىلتۋگە بار كۇشتەرىن سالا ءبىلدى. بۇعان م.دۋلاتوۆتىڭ «ويان، قازاق!» ولەڭى مەن ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ «ماسا» ولەڭدەرى ارقىلى كوز جەتكىزە الامىز.
بۇل ەكى شىعارما اۆتورىنىڭ دا نەگىزگى ايتار ويى – ۇيقىداعى حالىقتى وياتىپ، ولاردى جاڭاشا ومىرگە، ەركىندىككە، ەلدىككە باۋلۋ. م.دۋلاتوۆ «ويان، قازاق!» ولەڭىندە:
«كوزىڭدى اش، ويان قازاق، كوتەر باستى،
وتكىزبەي قاراڭعىدا بەكەر جاستى.
جەر كەتتى، ءدىن ناشارلاپ، حال ارام بوپ،
قاراعىم، ەندى جاتۋ جاراماس-تى»،-دەپ، قازاعىنىڭ ەشبىر ويسىز، حارەكەتسىز «قالعىپ» جۇرگەنىن، ءسويتىپ بارىنەن قۇر قالعاندىعىن اشىنا جىرلايدى. ءومىردى بوسقا وتكىزبەي، وزگە ەلدەر ءتارىزدى جارىققا ۇمتىلۋعا شاقىرادى.
وسى سىندى ا.بايتۇرسىنوۆ ءوزىنىڭ «ماسا» ولەڭىندە:
«ۇستىندە ۇيىقتاعاننىڭ اينالا ۇشىپ،
قاققى جەپ قاناتتارى بۇزىلعانشا.
ۇيقىسىن از دا بولسا بولمەس پە ەكەن،
قويماستان قۇلاعىڭا ىزىڭداسا؟»- دەگەن جولدار ارقىلى ىزىڭداپ ۇشقان ماسا بولىپ قالىڭ ۇيقىداعى ەنجار حالقىن وياتپاق بولادى. ول دا مىرجاقىپ ءتارىزدى ەلىنىڭ كوزىن اشىپ، ولاردىڭ جالقاۋلىقتان ارىلىپ، جاڭا ومىرگە اياق باسۋىن اڭسايدى. وسىدان-اق ەكى ولەڭدى ءبىر ارناعا توعىستىرىپ تۇرعان ولاردىڭ يدەيالىق قازىعى، ياعني الاش جۇرتىن وقۋعا، ونەر-بىلىمگە، مادەنيەتكە باۋلىپ، باسقا ەلدەرمەن تەرەزەسى تەڭ بولارلىق دارەجەگە جەتكىزۋ ەكەنىن بايقاۋعا بولادى. م.دۋلاتوۆ «ويان،قازاق!» ولەڭىندە «نايزامەنەن تۇرتسە دە»، قازاقتىڭ ويانبايتىنىن ايتا كەلە:
«حالىققا، جاستار، باسشى بول!
قاراڭعىدا جەتەكتەپ»،- دەپ، حالقىن وسىنداي حالدەن قۇتقارار جاستارعا ءۇمىت ارتادى. ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ دا ايتارى وسىعان ۇقساس: «قالپىلداق قايىق ءمىنىپ ەسپەسى جوق، تەڭىزدە ءجۇرمىز قالقىپ كوشپەسى جوق»،-دەپ ءوزى جىرلاعانداي، سول قوعامعا كوڭىلى تولماي، الاشتىڭ ەندىگى كۇنىنە الاڭداۋشىلىق بىلدىرەدى.
قورىتىندىلاي كەلە، م.دۋلاتوۆتىڭ «ويان، قازاق!» ولەڭى مەن ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ «ماسا» ولەڭىنە تەرەڭ ۇڭىلە وتىرىپ، ولاردى ورتاق ءبىر يدەيا ۇندەستىرىپ تۇرعانىن اڭعارامىز. ەل باسىنا كۇن تۋعاندا «ەتىگىمەن سۋ كەشىپ»، ءبىرتۇتاس الاش يدەياسى توڭىرەگىنە بىرىككەن م.دۋلاتوۆ پەن ا.بايتۇرسىنوۆتىڭ بۇل ولەڭدەرى – كۇللى حالىقتىڭ ويانىپ، بوستاندىققا قول جەتكىزۋىن اڭساعان، ىزگى تىلەكتەن تۋىنداعان يگى شىعارمالار. بۇگىنگى تاۋەلسىز ەل ۇرپاقتارى ولاردىڭ ازاتتىق جولىنداعى كۇرەسىن ەشۋاقىتتا ۇمىتپايتىنى ءسوزسىز.
ءسابينا يگىلىك،
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ
فيلولوگيا جانە الەم تىلدەرى فاكۋلتەتىنىڭ 2 ستۋدەنتى
