«نيقاب، پارانجا كيۋ ءدىننىڭ نەگىزگى تالاپتارىنا جاتپايدى»

832
Adyrna.kz Telegram
https://adyrna.kz/storage/uploads/GZ1EBsTxzZaeFHtIe7TY2MGLHtPNiolEKp3PSIFo.jpg

سوڭعى كەزدەرى پاراقشاما كوپ پىكىر جازا بەرمەيمىن. سەبەبى ءدىندار مەن ءدىنسىزدىڭ اراسى اشىلىپ بارادى. قازاق اۋەلدەن «قۇداي ءبىر، قۇران شىن، پايعامبار حاق!» دەپ سەنگەن حالىق. ەس بىلگەلى ۇلكەندەردەن وسى ءسوزدى ەستىپ وستىك. قازىر ءدىن ارابتىكى، پايعامبار ارابتىكى دەگەن سىڭايدا پىكىرلەر ايتىلىپ، يسلامدى ارابقا تەلۋ بەلەڭ الىپ بارادى.  بۇعان ءدىندى راديكاليزم رەتىندە كورسەتۋشىلەردىڭ دە ۇلەسى از ەمەس.

ارينە، دىننەن، جاۋاپكەرشىلىكتەن، قۇدايدان بەزگەن ادامعا قىلار قايىر جوق، دەسە دە حالىق رەتىندە ءالى دە قۇراندى قۇرمەتتەپ، ءتىرىمىز بەن ءولىمىزدىڭ يگىلىگىنە پايدالانىپ جۇرگەندىكتەن ءدىن تۋرالى ايتپاسقا بولمايدى. ءارى ەلدەگى بولىپ جاتقان ءدىن سالاسىنداعى شەشىمدەرگە قاتىستى دا پىكىر سۇرايتىنداردىڭ قاراسى از ەمەس. بۇل بەت-اۋىزدى تۇمشالاۋعا قاتىستى پىكىر بولماق.

مەملەكەت باسشىسى بۇل ماسەلەگە نازار اۋدارا وتىرىپ، بيىلعى ۇلتتىق قۇرىلتايدا «ۇلتتىق كيىم كيۋ بىرتىندەپ قالىپتى كورىنىسكە اينالىپ كەلەدى. بۇل – وتە جاقسى ءۇردىس. بەت-ءجۇزدى تۇمشالايتىن قارا كيىمنەن گورى ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق كيىمدەرىمىز الدەقايدا ارتىق» دەگەن پىكىر ايتقان ەدى. ەندى مىنە كوپ ۋاقىت وتپەي ەلىمىزدە بەت-ءجۇزدى تۇمشالايتىن كيىمدەرگە زاڭدىق تۇرعىدان تيىم سالىنىپ وتىر. بۇعان يسلام ءدىنى بويىنشا قارا شاڭىراق سانالاتىن قمدب دا وزدەرىنىڭ ۇستانىمدارى مەن تۇسىنىكتەرىن بەرە كەتىپتى. 
وسى تۇرعىدا قوعامدا ءتۇرلى پىكىرلەر ايتىلىپ، سۇراقتار قويىلىپ جاتىر. كورشى ەلدەردىڭ دە تاجىريبەلەرىنە سۇيەنە وتىرىپ قابىلدانعان شەشىمنىڭ ورىندى ەكەندىگىن ايتۋشىلاردىڭ قاراسى كوپ بولعانىمەن، ء«دىني كيىمگە» تيىم سالۋ سەنىم بوستاندىعىنا سەلكەۋ تۇسىرمەي مە دەيتىندەر دە تابىلىپ جاتىر. مۇنى تىپتەن اسىرەلەپ مەملەكەتتىك ساياسي ۇستانىمىنىڭ دىندارلىققا قايشى ەكەندىگىن ايتاتىندار دا تابىلادى.
جالپى يسلامداعى «اۋرەت» تۇسىنىگى تۇرعىسىنان قاراي وتىرىپ نيقاب، پارانجا، چادرا سياقتى كيىم تۇرلەرىن كيۋدى مىندەت كورەتىندەر قانشالىقتى مۇنى دىندارلىقتىڭ كورسەتكىشى ساناعانىمەن بۇل ءدىننىڭ نەگىزگى تالاپتارىنا جاتپايدى. ورامال تۋرالى ۇنەمى ايتىلاتىن قۇراننىڭ نۇر سۇرەسىنىڭ  31-اياتىندا دا بەت-ءجۇزدى جابۋ تۋرالى ناقتى مىندەت ايتىلمايدى. ەلىمىزدە عاسىرلار بويى ۇستانىپ كەلە جاتقان حانافي مازحابىندا دا ايەل ادامداردىڭ اۋرەت جەرلەرى رەتىندە بەت-ءجۇزى، ەكى قولى، ەكى اياعىنان باسقا جەرلەرى رەتىندە قارالادى. اياتتاعى «وزدىگىنەن اشىق تۇراتىن جەرلەرىنەن باسقاسىن» دەگەندە بەت-الپەتى مەن قولدارىن مەڭزەيدى. ءاز. ايشادان جەتكەن ءبىر حاديستە: ء«ابۋ باكىردىڭ (ر.ا.) قىزى ءاسما پايعامباردىڭ قاسىنا كەلدى. پايعامبار سول كەزدە وعان قاراماي: ء«اي ءاسما! ايەلدەر باليعات جاسقا تولعان سوڭ مىنا جەرلەرىنەن باسقا جەرلەرى كورىنبەۋى كەرەك» دەپ بەت-الپەتى مەن قولدارىن كورسەتتى» ء(ابۋ ءداۋىت، ليباس 31) ءتىپتى، ايەلدەر ناماز وقىعان كەزدە دە بەت-ءجۇزىنىڭ اشىق بولۋىنا رۇقسات ەتكەن كوزقاراس باسىم.
سونىمەن بىرگە ايەل ادامنىڭ بەت-ءجۇزىن تۇمشالاۋى حالقىمىزدىڭ داستۇرىندە دە ورىن الماعان. تىرشىلىك قامىندا بەت-الپەتتى تۇمشالاۋ ايەلگە اينالاسىنا قاراۋ، تىنىس الۋ، تاماقتانۋ سياقتى ماسەلەلەر تۇرعىسىنان قيىنشىلىق تۋدىرادى. سونداي-اق كۋاگەرلىك جاساۋ ءۇشىن، نەكە قيىلعان كەزدە دە ايەلدىڭ كىم ەكەندىگىن ءبىلۋ قاجەتتىلىگى بار. راديكالدى ۇستانىمنىڭ دا «اسىرە دىنشىلدىكتىڭ» دە شەگى جوق. تەك، قالىپتى ۇستانىم مەن حالىقتىڭ رۋحاني ۇستىنىن نەگىزگە الساق، دىندارلىقتى ىزگىلىكپەن ۇشتاستىرا الساق ءدىننىڭ دە، ءدىنداردىڭ دا سۇيكىمى كەتپەس دەپ سانايمىن!

كەڭشىلىك تىشقانۇلى

پىكىرلەر