الدىمەن "جالعىز تال جاۋقازىن", سودان سوڭ "جايلاۋدا جايقالعان جاۋقازىن" دەگەن ەكى ماقالا جازدىق. العاشقىسىندا وسىدان قىرىق ءتورت جىل بۇرىن قىزىلوردالىق تالانتتى ءفوتوتىلشى بولات وماراليەۆ تۇسىرگەن اسەرلى سۋرەتتەگى سايگۇلىك مىنگەن سۇلۋعا ىزدەۋ سالدىق. ەكىنشىسىندە اتقا مىنگەن ارۋدىڭ قىزىلوردانىڭ ىرگەسىنەن تابىلعانىن ايتتىق. ءبىزدىڭ ءوتىنىشىمىز بويىنشا "سىر بويى" گازەتىنىڭ جاۋاپتى حاتشىسى ءداۋىرجان ەلۋباەۆ پەن ءفوتوتىلشى نۇربولات نۇرجاۋباي ارنايى بارىپ اڭگىمەلەسىپ، كەيىپكەردى سۋرەتكە ءتۇسىرىپ، قازىرگى كەيپىن كورسەتتى. ەندى بۇگىن سىر بويىنا جول ءتۇستى. ارنايى كەلگەن نەگىزگى شارۋامىزدى رەتتەگەن سوڭ، ءبىر كەزدەگى جالعىز تال جاۋقازىنمەن جولىعۋدى ءجون سانادىق. سىرقاتتانىپ جاتقان بولات اعا بارا المادى. سوندىقتان ءداۋىرجان مەن نۇربولاتتى قاسىما ەرتىپ الدىم. ول ەكەۋى بۇلارمەن كەشە عانا تانىسسا دا، قىرىق جىلدان بەرى سول ۇيدە جۇرگەن ادام سەكىلدى اياقتارىن الشاڭ باسادى.
جالعىز تال جاۋقازىن جايقالىپ، گۇل-باقشاعا اينالىپتى. ءوزى سوزگە شەشەن، ويىڭا كەلە بەرمەيتىن تىركەستەردى تۇيدەكتەتىپ تۇسىرەدى. ءبىزدىڭ كەلگەنىمىزدى ەستىگەن اعايىن-تۋىستارى تۇگەل جينالدى. وزدەرى تۇتاس ءبىر كوشەنى تۇگەل جايلاپ جاتىر ەكەن. جالعىز ءۇرلاي عانا ەمەس، اعايىندارىنىڭ ءبارى شەتىنەن قارا سوزگە اعىپ تۇر. اۋلەتتىڭ ۇلكەنى سانالاتىن ءبىر اجەيگە اڭگىمە بولسىن دەپ، "اپا، قانشاعا كەلدىڭىز؟", - دەي سالىپ ەدىم، مىرس ەتتى دە، "قاراعىم، قىزدىڭ جاسىن سۇرامايدى", - دەپ قايىرىپ تاستادى سىپايى عانا. ءتىلىمدى تىستەپ الا جازدادىم. جىرپىلداپ نەم بار ەدى... ومىرىمدە سوزدەن جەڭىلگەنىم. وڭباي ءتۇستىم. سونى سەزگەندەي، "قالجىڭ عوي شىراعىم، سەكسەن ەكىگە ەندى عانا كەلدىم", - دەپ، تاعى دا ءبىر قاعىپ جىبەرىپ، قالپاقتاي ۇشىردى. بەرەكەسى كەلىسكەن، ءسوزدىڭ قادىرىن بىلەتىن، ءازىلدى ورنىمەن ايتا بىلەتىن، ءوسىپ-ونگەن، جاڭارىپ-جەتىلگەن اۋلەت ەكەن. ءۇرلايدا ەس جوق. "مەنى باۋىرلارىم ىزدەپ كەلدى", - دەپ، تىنباي شاپقىلاپ ءجۇر. اراسىندا كوزىنىڭ جاسىن سىعىپ الادى...
مىنە، ءبىر سۋرەتتىڭ تاريحى. ونى ءارى قاراي تولىقتىرىپ، تۇگەلدەپ، مايىن تامىزىپ، قارا سوزبەن جىرلاۋ ءبىزدىڭ داۋىرجانعا جۇكتەلدى... و، ەندى ونىڭ جازۋى بولەك... ءتىلىنىڭ مايىن تامىزادى. قارا سوزدەن قۇيىن تۇرعىزادى...
قايتىپ بارامىز... شۋاقتى شاڭىراق ويىمىزدان كەتەر ەمەس. سۇلۋلىق تا، جىلىلىق تا وسى ءۇيدىڭ تورىنە كەلىپ قوناقتاعان سەكىلدى...
امان ءجۇر، اتتى ارۋ!
باۋىرجان ومارۇلى
