بايبوتا شال وتىرادى بالكوندا،
قاي پاتەردە قالدى ەكەن دەپ جاس كۇنىم.
(ەسەنعالي)
بىردەن باسىن اشىپ الايىق، بۇل اڭگىمە ءتىپتى دە بالكون تۋرالى ەمەس. بۇل بالكون – باسقا بالكون... ەسەنعالي اعامىز كەزىندە وسى ءبىر اۋىز ولەڭگە سىيعىزىپ، ۇلت باسىنداعى الەۋمەتتىك كەسەلدى ايتتى دەپ بىلەمىز. سەبەبى، بالكونعا قول جەتكىزۋ دەگەنىمىز – الماتىنىڭ قۋىس-قۋىسىندا پاتەردەن-پاتەرگە كوشىپ، ابدەن قاجىعان اقىنداردىڭ تۇراقتى قونىس تابۋى، تىرشىلىگىنىڭ تۇگەلدەنۋى، تۇرمىسىنىڭ تۇزەلۋى... ال سول بالكوندا وتىرىپ، وتكەن-كەتكەندى ەسكە الىپ، ەمىنىپ-ەمىرەنۋ – كوڭىلىڭ بىرلەنگەنىنىڭ، جانىڭ جايلانعانىنىڭ بەلگىسى. الاتاۋدىڭ ەتەگىندەگى ارمان قالانىڭ تولىققاندى تۇرعىنى اتانعانىڭنىڭ بۇلتارتپاس دالەلى.
بالكون... باياعىدا جالاڭاياق ءجالاڭتوس جاس شايىر بوپ جۇرگەن كەزىڭدە ساعان كولدەنەڭ كەلىمسەككە دەيىن شەكەسىنەن قاراسا، ەندى سەن بيىكتە شىلىمىڭدى بۇرقىراتىپ تۇرىپ، ارى-بەرى اعىلعان جۇرتتىڭ توبەسىنەن قارايسىڭ. بۇرىن بالكونى بار ۇيگە قولىڭ جەتپەسە، قازىر سول شاڭىراقتىڭ يەسىسىڭ، سەنى بۇل قۇتحانادان ەشكىم دە وڭايلىقپەن قۋىپ شىعا المايدى.
«بارعان جەرىڭ – بالكونتاۋ، ول دا ءبىزدىڭ كورگەن تاۋ!»، – دەپ توعىزىنشى قاباتتان زەڭگىر كوككە كوز سالىپ، «جوعارىدا جۇلدىزداردىڭ سەزى، بولىپ جاتىر مەن بىلسەم»، – دەپ ەسەنقۇلدىڭ ولەڭىن شاتتانىپ وقىپ، شىرەنىپ، شىرت تۇكىرىپ تۇراسىڭ.
مىنە، ساعان كەرەك بولسا، بالكون فيلوسوفياسى...
تەگىندە، بالكوندى جىرلاماعان اقىن كەم-دە كەم. قازاق پوەزياسىنىڭ الىبى قادىر مىرزا ءالي:
«اينالا قىزىل گۇلدەن كىلەم توسەپ، كۇتەسىڭ قوناعىڭدى، كەلەم دەسە... بىزدەردىڭ جايلاۋىمىز – بالكون عانا، ال ساعان بۇكىل جايلاۋ – ولەڭ توسەك»، – دەپ، بالكونعا تەلىنگەن تىرشىلىگىمىزدى ۇلتتىق ۇردىسكە بەيىمدەپ جىرلادى.
قالادا تۇراتىن اقىن كۇلاش احمەتوۆا:
«قالايشا قىردا وسكەن بوپ ءتۇس كورمەيىن، قالايشا ويانعاندا تىستەنبەيىن. تاڭعى نۇرعا تاپشى ەكەن باتىس بالكون، كۇننىڭ نۇرى تۇسەدى تۇستەن كەيىن»، – دەپ دالانىڭ كەڭدىگىن اڭسادى.
اڭساعانىڭ نە، «ايتىلمادى اڭگىمەم جەلگە مەنىڭ. جاپىراعىم جەتپەدى جەرگە مەنىڭ. جاعاداعى قايىقتاي بالكونداردا، جالعىزدىقتان قالتىراپ، تەربەلەمىن»، – دەپ تورىقتى ءھام جابىقتى. ولەڭنەن ورنەك سالا بىلەتىن ەرتاي اشىقباەۆ:
«ءبىزدىڭ بالكون جۇلدىز جاققا جاقىنداۋ، جوق ول جاقتا ەركەك-ۇرىس، قاتىن-داۋ. تىنىش. تىنىق. سونداي جەرگە جىبەرگەن، جۇلدىزداردىڭ اكەلەرى اقىلدى-اۋ»، – دەپ ارايلى اقتوبەدەگى پاتەرىنىڭ بالكونىن دا ەپتەپ دارىپتەپ جىبەردى.
سۇراپىل شايىر سۆەتقالي نۇرجان بولسا،
«سول قالپىندا – سول تەرەزە، سول بالكون، شاش تاراپ تۇر پەردە ارتىندا قىپشا بەل. مەنىڭ قازىر تۇرپاتىما بالبال تەڭ... بارا جاتىر اياۋلىما ۇقساپ ول»، – دەپ باياعى «حالىقتىق بالكوندى» – كازگۋ-ءدىڭ ايگىلى سەگىزىنشى جاتاقحاناسىنىڭ بەلتەمىرلى بالكونىن تىلىنە تيەك ەتتى.
بالكوندى ارقاۋ ەتىپ، جىر جازعان وزگە اقىندار دا از ەمەس. باۋىرجان قاراعىزۇلى:
«ءوز-وزىڭە كەكتەندىڭ، جۇرەك مۇڭىن يلەيدى. بالكونىڭدا وتكەن كۇن، جىلاپ تۇرىپ، بيلەيدى»،
– دەپ جۇرتىنا جان سىرىن اقتارسا، جانارگۇل قادىروۆا:
«اناۋ اق ءۇيدىڭ بالكونى بۇگىن قاراڭعى، ارمانىم مەنىڭ سول ۇيدە قالىپ بارادى»، – دەپ وزگەشە كوڭىل-كۇي اۋەنىنە بەرىلەدى.
قازاق پوەزياسىن ارلەپ-اسپەتتەگەن بەدەرلى بالكون پاراساتتى پروزانى دا ەركىن جايلادى. مىسالى، «ءبىزدىڭ بالكون جاققا جالقى مارتە جانارىڭىزدى اۋدارساڭىز، ەشتەڭەڭىز كەتپەس ەدى عوي. بىراق كوز قيىعىڭىزدى دا قيماستان ءوتىپ بارا جاتتىڭىز. مەن بالكوننىڭ پەردەسىنەن سىعالاپ، ماڭدايىڭىزدىڭ ءسال-ءپال تەرشىگەنىنە دەيىن بايقادىم»، – دەپ كەيىپكەرىنىڭ اۋزىنا ءسوز سالىپ قويادى انشەيىندە بالكون-سالكونىڭمەن شارۋاسى جوق مەنىڭ بەكزات مىنەز مارحابات بايعۇت كوكەم «ءسىزدى سۇيگەن قىز ەدىم…» دەگەن اڭگىمەسىندە. سونداي-اق بۇگىنگى بەلگىلى اقىن ءمادي قايىڭباەۆتىڭ باياعى ستۋدەنت كەزىندە جاتاقحانادا تومەنگى كۋرس بالالارىمەن بىرگە تەلەۆيزور كورىپ وتىرىپ: "مىنە، "تري بوگاتىريا" دەگەن ءۇي. ءبىزدىڭ دەكان وسىندا تۇرادى. انە، قوجاكەەۆ بالكوننان قاراپ تۇر", - دەپ قالجىڭدايتىنى، سول ساتتە تۋ سىرتىنان: ء"اي، قايىڭباەۆ، قوجاكەەۆ بالكوننان ەمەس، جەلكەڭنەن قاراپ تۇر!", - دەگەن دەكاننىڭ ءامىرلى داۋسى شىعاتىنى تۋرالى اڭگىمە دە بار ەكەن عوي... وي، بالكونىم-اي، سەنى جىرلاپ تاۋىسا الارمىز با؟!
مۇنىڭ ءبارى – كوپ قاباتتى ءۇيدىڭ بالكونى ءبىزدىڭ ءومىرىمىزدىڭ اينىماس اتريبۋتىنا اينالعانىنىڭ دالەلى.
بيىك ءۇيدىڭ بالكونىن جىرلاۋدان ورىستىڭ كلاسسيك اقىندارى دا قالىس قالعان جوق. مارينا تسۆەتاەۆا: «بالكون. سكۆوز سوليانىە ليۆني، سمول پوتسەلۋەۆ زلىح. ي نەناۆيستي نەيزبىۆنوي، ۆزدوح: ۆىدىشاتسيا ۆ ستيح!»، – دەپ تولعانسا، سامۋيل مارشاك: «ستويالو مورە ناد بالكونوم، ناد پەرەكلادينوي پەريل، سليۆاياس س بلەدنىم نەبوسكلونوم، چتو دال وت ناس زاگوروديل»، – دەپ تەبىرەندى. ال نيكولاي اسەەۆ: «ۋ مەنيا نا سەدموم ەتاجە، نا بالكونە، – زەليونايا يۆا. ەسلي ۆەتەر، تو تەن وت ۆەتۆەي ەيو حوديت ستەنوي; ەتو وچەن ترەۆوجنو ي وچەن ۆولنوليۋبيۆو – بەسپوكويستۆو پريرودى، جيۆۋششەە ريادوم سو منوي!» – دەپ اقتارىلسا، افاناسي فەت: «نا بالكونە زولوچەنوم رياد تسۆەتوۆ كرۋگوم پەريل، يا ليۋبۋيۋسيا بالكونوم، ي تسۆەتنيك منە پەسترىي ميل»، – دەپ اعىنان جارىلدى.
بىراق بۇكىل ورىس كلاسسيكتەرى جابىلىپ جىرلاسا دا، بايبوتا اعامنىڭ التىنشى قاباتتاعى بەس بولمەلى پاتەرىنىڭ بەرەكەلى بالكونىنىڭ تابيعاتىن ءدال ايشىقتاپ بەرە المايدى. ويتكەنى، بۇل بالكوننىڭ ورنى بولەك.
قازاقتىڭ كورنەكتى اقىنى بايبوتا سەرىكبايۇلى قوشىم-نوعايدىڭ بولمىس-ءبىتىمى مەن تۇرمىس-تىرشىلىگىنىڭ ءنارى – ونىڭ ۇيىندەگى جۇمىس بولمەسى. اتاقتى لي كۋان يۋ الەمگە تانىتقان سينگاپۋردى «قالا – مەملەكەت»، «استانا – مەملەكەت»، «ارال – مەملەكەت» دەپ تۇرلىشە اتاي بەرەمىز عوي. بايبوتا اعامنىڭ وسى كابينەتى دە ءبىر ەمەس بىرنەشە مىندەت اتقارادى. بىرىنشىدەن، كۇندەلىكتى جۇمىس ورنى. ەكىنشىدەن، شەبەرلىگىن شىڭدايتىن شىعارماشىلىق لابوراتورياسى. ۇشىنشىدەن، تۇراقتى ءارى تاعىلىمدى كىتاپحاناسى. تورتىنشىدەن، قاتارلاس قالامگەرلەرمەن كەزدەسۋ ورنى. بەسىنشىدەن، وزىنە ارنايى كەلگەن جاس اقىندارمەن سىرلاساتىن سۇحبات الاڭى. التىنشىدان، نەمەرەلەرى اتاسىن ىزدەگەندە قينالماي تاباتىن قاسيەتتى قۇتحاناسى. وسىلاي كەتە بەرەدى...
مۇنداعى ەڭ باستى بايلىعى – ءومىر بويى جيناعان كىتاپتارى. بۇل شاعىن كىتاپحانانى بايبوتا اعامنىڭ ءوزى ۇلتتىق كىتاپحانادان كەم كورمەيدى. كابينەتتە ابدەن شىرمالىپ، بالكون ماسەلەسىن ءسال ۇمىتىڭقىراپ بارا جاتقان جوقپىز با وسى؟! توقتاي تۇرىڭىز، ءوزىمىز دە سولاي قاراي جىلجيىن دەپ وتىرمىز قازىر.
مىنە، ەندى كەلدىك. بايبوتا قوشىم-نوعايدىڭ «ۇلتتىق كىتاپحاناسى» ارقىلى بالكونعا وتەسىز. بۇل جەردە كىتاپ دەگەنىڭ جەتىپ ارتىلادى. ياعني، مۇنى باكەڭنىڭ بەرەكەلى كىتاپحاناسىنىڭ «فيليالى» دەسەك تە بولار. ىلگەرىدە ءبىر تانىمى تەرەڭ اعامىزدى «جانىنا ونىڭ جات ەمەس، عىلىم مەن باق، مەديا. باسى ونىڭ باس ەمەس – ەنتسيكلوپەديا!»، – دەپ كەيىپتەگەنىمىز بار-دى. بايبوتا اعام دا قۇددى سول. كەز-كەلگەن دەرەك-دايەكتى لەزدە قوينى-قونىشىنان سۋىرىپ الىپ بەرە قويادى. اسا ءبىلىمدار اعامىزدىڭ بۇكىل ءومىرى وسى كابينەتتەگى «نەگىزگى كىتاپحانا» مەن بالكونداعى «فيليالدىڭ» اراسىندا وتەدى. كىتاپحانادا جۇمىس ىستەيدى، فيليالدا تىنىعادى. وقيدى. ويلانادى. تۋرگەنەۆتى تۇرتكىلەيدى. تولستويدى تۇگەلدەيدى. «سوعىس جانە بەيبىتشىلىكتى» قايتا ءسۇزىپ شىعادى. قىسقاسى، بايبوتا اعام بالكوندا وتىرىپ اندرەي بولكونسكيدىڭ تاعدىرى تۋرالى تولعانادى. ولەڭدەرىن ورەدى، تالايدى تاڭداي قاقتىرعان ء"تىل ۇشىنداعى تاريح" سەكىلدى تانىمدىق ەڭبەكتەرىن جازادى... بۇدان سوڭ بۇل بالكوندى قالاداعى قيساپسىز كوپ بالكوننىڭ ءبىرى عانا دەي الامىز با؟! جوق!
بايبوتانىڭ بالكونى – قازاق پوەزياسىنا ەسەنعالي راۋشانوۆ ورنىقتىرعان ساۋلەتتى سيمۆول بولسا، ءبىزدىڭ داۋىرىمىزدەگى ستۋدەنتتەر اراسىندا ەڭ كەڭ تاراعان ۇعىمنىڭ ءبىرى – «جەتىنشى پويىز» ەدى. كادىمگى بايبوتا اعام جىرلايتىن، الماتىدان ماسكەۋگە قاتىنايتىن جەتىنشى ءنومىرلى جۇردەك پويىز. الماتىدان ىتىرىنىپ شىققاندا جەتىنشى پويىز بوپ كەتەدى دە، ماسكەۋدەن شارشاپ-شالدىعىپ، سەگىزىنشى پويىز بوپ قايتىپ كەلەدى. ءبىر عاجابى، سوندا دا ونى ەشكىم سەگىزىنشى پويىز دەپ اتاپ كورگەن ەمەس. جەتىنشى پويىز. بولدى! سول جەتىنشى پويىز كۇللى قازاق ستۋدەنتىنىڭ ارى-بەرى قاتىنايتىن ءمىنىس كولىگى ەدى. جەتىنشى پويىزبەن ساباعىنا كەلەدى، اۋىلىنا اتتانادى، وزگە قالاعا قىدىرادى، تويعا بارادى، ءتىپتى كەلىنشەك الىپ قاشادى، ت.ب.
ءبىزدىڭ تىم جاس كەزىمىزدە بايبوتا اعام «ۆوكزالدا» دەگەن ولەڭ جازدى. ونى ءبىز جاپپاي جاتتادىق. وسى ولەڭدە «جەتiنشi پويىز بiر جارىم ساعات كەشiگەدi!» – دەپ ەسiتتiم. سەكۋندقا دەيiن تۇرعانمىن ساناپ. قالقام، سەن نەگە كەشiكتiڭ؟..» – دەگەن جولدار بار ەدى. بۇل ەكى جولدى زەردەڭنەن ءوشىرۋ مۇمكىن ەمەس. ءدال وسى قوس ورىمگە بولا پويىزعا ءمىنىپ، جول شەگۋگە قۇمارتقان كۋرستاستارىمىزدى دا كوردىك. شىنىندا دا، بۇل ولەڭ جۇيتكىگەن پويىزدى، دوڭگەلەكتىڭ ءدۇرسىلىن كوز الدىڭا ەلەستەتەتىن. ءتىپتى اقىننىڭ ءوزى سارت-سۇرت ەتىپ رەلس ۇستىندە زاۋلاپ كەلە جاتقان ۆاگونداردىڭ ىرعاعىنا ادەيى ۇيلەستىرىپ وتىرىپ جازعانداي اسەر قالدىراتىن. ويتكەنى، مۇندا ءبارى بار ەدى. ارمان دا («پويىزدار قاشان جەتەدi بiزگە كوز جاسى مەنەن كۇلكiنi اپ؟..»), اڭسار دا («سامال دا، شiركiن، كۇبiرلەپ ەستi, رەلستiڭ ءۇنiن تىڭدادىم»), وكىنىش تە («...كۇلدiم مەن كiلەڭ، جىلادىم كiلەڭ، كوكiرەگiمدە كۇرسiن كوپ»), كۇيىنىش تە («رەلسكە توستىم قۇلاعىمدى مەن: جاتىر-اۋ ول دا دۇرسiلدەپ!..») جەتكىلىكتى ەدى. جالپى، ۆوكزال مەن پەرروندى جىرلاعان اقىندار كوپ. ىلگەرىدە «ايقىن» گازەتىندە بىرگە جۇمىس ىستەپ جۇرگەن كەزىمىزدە تالانتتى اقىن تاناگوز تولقىنقىزىنىڭ "اقىندار مەن ۆوكزالدار" دەگەن كەرەمەت ماقالا جازعانى ەسىمدە. بۇل ەندى ءوز الدىنا بولەك تاقىرىپ.
بايبوتا اعانىڭ مىناداي دا ءبىر ولەڭى بار:
اقشامدا اشقان اقانداي پەرiگە سىرىن
وڭاشا قالسام،
اي قاداپ جەلiگە سۇعىن،
الاتاۋ جاقتان سامالدىڭ لەبi كەلەدi,
ونىڭ دا قايتالايتىنى –
سەنiڭ ەسiمiڭ...
بۇل شۋماق بايبوتا اعانىڭ ءىنى-دوسى، قازاقتىڭ تاعى ءبىر تالانتتى شايىرى شاھيزادا ابدىكارىموۆتىڭ ءبىر ولەڭىن ەسكە سالادى. كەزىندە وسىعان وراي، «ءوزiمiزدiڭ سىرداريانىڭ اي قاراڭعىسى تۇگiلi, كۇن شاقىرايىپ تۇرعان ساسكەدەگi ءساتiن دە سيرەك جىرلايتىن شاھيزادا شايىردىڭ «تۇنگi ىستىقكول» دەگەن ولەڭi بار. تۋعان توپىراعىنداعى پاراساتتى پەريزاتتاردان بويىن اۋلاقتاۋ ۇستايتىن ارقالى اقىن اي نۇرىن توگiپ تۇرعان شاقتا، ايگiلi كولگە ءتۇسiپ، قيالىنداعى قىرعىز پەرiسiنiڭ قىزىمەن بiرگە شومىلادى. «ايدالاداعى ىستىقكولدiڭ ءپاتۋاسىز پەرiسiن ولگەنشە قۋىپ نەڭiز بار ەدi, ءوزiمiزدiڭ بەكتورىلار ەل جاقتا دا ءورiپ ءجۇر ەمەس پە؟!» – دەيمiز. «الدە ءوزiڭiز «وشەر مە جۇرەك تورiنەن، ويانعان وسى جىر-اڭىز؟! اشىنا بولعان پەرiمەن، اقان سەرiدەن سۇراڭىز!» دەپ جىرلاعان ايگiلi جىر جۇيرiگiنiڭ جولىن جالعاعىڭىز كەلدi مە؟» – دەپ تيiسەمiز. تiپتi ودان دا تەرەڭدەڭكiرەپ، «كۇيەۋ بالاسى پەرiنiڭ، باجاسى اقان سەرiنiڭ»، – دەپ قىلجاقتايمىز. جوق، ول ءبارiبiر قايتپايدى»، – دەپ جازعانبىز.
بايبوتا اعام شاھيزادا سەكىلدى ارىگە كەتىڭكىرەمەي، پەرىنىڭ قىزىمەن اقشامدا اشىلىپ سويلەسكەن اقان سەرىنى مىسالعا كەلتىرۋمەن عانا شەكتەلگەنگە ۇقسايدى. تۇرسىن جەڭەشەمنىڭ كوزىن باقىرايتىپ قويىپ، جەتى تۇندە جەر تۇبىندەگى ىستىقكولدە پەرىنىڭ قىزى بەكتورىمەن بىرگە شومىلىپ جۇرگەن شاكەڭنىڭ ەرەن ەرلىگى وزىمەن كەتسىن...
مۇنىڭ ءبارى قالجىڭ، ارينە. تەگىندە وسى ەكى اعامنىڭ سىيلاستىعى كەرەمەت. شاھيزادا اقىن وعان دەگەن قۇرمەتىن بىلايشا تۇيىندەگەن: «باسىمدى بايبوتا اعام باعالاعان، قازاقتىڭ تاڭعاجايىپ اقىنى دەپ». ەكەۋىنىڭ ۇقساستىعى دا كوپ، ۇقسامايتىن جاقتارى ودان دا كوپ... مىسالى، بايبوتا اقىن بالكوندا ءبىراز ۋاقىت، ءتىپتى كۇن ۇزاققا بايىز تاۋىپ وتىرا الادى، ال شاھيزادا شايىر بالكون تۇگىلى بالقانتاۋعا بايلاپ قويساڭ دا، ءبىر مينۋت تا تۇراقتامايدى...
بالكون دەمەكشى، ءبىراز جىل بۇرىنعى تاعى ءبىر جولجازبامىزدا بىلاي دەپ جازىپپىز: «الانيانىڭ تورiندەمىز. تەرەزەمiز تەڭiز بەتكەيگە قاراعان. اينالانىڭ كورiنiسi عاجاپ! ءسال ارiرەكتە تولقىنى تاۋداي جەرورتا تەڭiزi جەر دۇنيەنi الىپ، كەرiلiپ جاتىر. سونىڭ ءبارi كوڭiلiن كوتەردi مە، شاھيزادا اقىن بالكونعا شىعىپ، سوناۋ الاتاۋدىڭ بوكتەرiندەگi بايبوتاعا تەلەفون شالدى: «اناۋ باياعى «تۇڭعىش كiتاپ» سەرياسىمەن شىققان العاشقى جيناققا ولەڭدەرi ەنگەن مۇقاەۆ دەگەن اقىن بار ەدi عوي. سونىڭ اتى كiم ەدi ءوزi?». بايبوتا اسىقپاي تىڭداپ، اسپاي-ساسپاي جاۋاپ بەرەدi: «تولەگەن عوي ول. الدەقاشان ومiردەن ءوتiپ كەتكەن». شىدامسىز شاھيزادا مەن بايسالدى بايبوتانىڭ ەلارالىق ديالوگى ۇزاققا سوزىلدى.
ادەبيەتتiڭ اڭگiمەسi تۇركi دۇنيەسiنiڭ قوس مەملەكەتiن تەربەتiپ تۇر. سىرتتاي قىزىعا قارايمىن. بايبوتا اعام دا بiزدiڭ شاكەڭ قۇساپ بالكوندا سويلەسiپ وتىر ما ەكەن؟!».
وسىلايشا ءوزىمىز ەرەكشە قادىرلەيتىن ەكى اعامىزدىڭ سۋرەتىن سوزبەن سالىپپىز. سوندا اڭعارتقانىمىزداي، بايبوتا اعامىز وتە زەردەلى، اسا ۇقىپتى، ەرەكشە ۇعىمتال ءارى سونداي ۇستامدى. ول كىسىمەن جارتى ساعاتتاي اڭگىمەلەسكەننىڭ اسەرى مە، انشەيىندە قولدى-اياققا تۇرمايتىن شاھيزادا اعامنىڭ دا اياق استىنان ايرىقشا ءبىر سابىرلى كەيىپكە تۇسكەنى... الايدا ارتىق-كەمى جوق ءبىر-اق ساعات شىدادى. ايۋداي اقىرىپ، جولبارىستاي جالى كۇدىرەيىپ شىعا كەلدى عوي سوسىن...
ءبىزدىڭ بۋىن بالا كەزىنەن قادىر تۇتقان بايبوتا اعامنىڭ بەينەسى كەيىنگى اقىن ىنىلەرىنىڭ دە بىرقاتار ولەڭ-جىرلارىنا وزەك بولدى. ءبىر كەزدە سۆەتقالي نۇرجاننىڭ كەڭسايداعى مۇقاعالي قابىرىنە تاعزىم ەتىپ كەپ:
سۇرار ول مەنەن: «تۋدى، - دەپ، - قاي بوتا دارىن؟»،
ابۋباكىرىن ايتار ەم، بايبوتالارىن، –
دەپ كۇڭىرەنگەنىن ايتساق تا جەتەر... ءبارىمىز دە بايبوتا اقىنعا قاراپ بوي تۇزەيمىز. قارا ولەڭىن قۇرمەتتەيمىز، التىن باسىن ارداقتايمىز، سىرىنىڭ ساپاسىن، جىرىنىڭ باعاسىن بىلەمىز. اتاقتى اقىن، ابىرويلى ازامات، ابزال اعا.
ەندى بايبوتا اعامنىڭ ۋاقىت تىنىسى تۋرالى تاعى ءبىر ولەڭىنە كەزەك بەرەيىك.
جىرتىلدى بەتتەر كۇنتiزبەدەگi,
عۇمىرى بiتiپ بiر كۇنگi.
جىرتىلدى ايدىڭ iلكi iز، بەدەرi,
سوزجۇمباقتار دا جىرتىلدى.
جىرتىلدى جۇمىس كۇندەرi تالاي،
جىرتىلدى سەنبi, جەكسەنبi.
اسىقتىق تاعى iلگەرi قاراي،
ەرتەڭگە بiر دەم جەتسە ەندi!..
جىرتىلدى كۇندەر جىلىمىق، تىمىق،
اينالدى «ەرتەڭ» «بۇگiنگە».
بiر عانا تاۋلiك iلiنiپ تۇرىپ،
جىرتىلدى تۋعان كۇنiم دە...
ءيا، جىرتىلعان تەك ءوزىڭىز جازعانداي، كۇنتىزبەدەگى تۋعان كۇنىڭىز عانا. ال جىل سايىن كەلەتىن ناعىز تۋعان كۇنىڭىز جىرتىلمايدى، قايتا جاڭارا، جاڭعىرا تۇسەدى.
مىنە، بۇگىن دە ءسىزدىڭ تۋعان كۇنىڭىز كەپ قاپتى. باياعى جىرتىلاتىن كۇنتىزبەلەر الدەقاشان جوعالعان. ال جىرتىلساق، اعامىز بۇل تۋعان كۇنىنە دە امان-ەسەن جەتتى دەپ قۋانعاننان جىرتىلاتىن شىعارمىز. دەنىڭىز ساۋ بولسىن، جۇرەگىڭىزدى ساقتاڭىز. بالكونىڭىزدا كوپ وتىرا بەرمەي، «جۇرەگىمە ستەندى، قويدىرام دەپ تىستەندى. تاڭعى اس ءىشىپ ارالدان، قارماقشىدان تۇستەندى»، – دەگەن ولەڭ جولىنا وزەك بولىپ، ۇنەمى جول ۇستىندە جورتىپ جۇرەتىن شاھيزادا شايىر سەكىلدى كوبىرەك قيمىلداپ تۇرعانىڭىز دا دۇرىس-اۋ...
بالكوننان باستاعان اڭگىمەمىزدى بالكونمەن اياقتايىق. ءدۇبىرلى دۇنيەنى دۇرمەككە سالعان پاندەميانىڭ كەزىندە مىناداي انەكدوت شىقتى. بىردە ايەلى كۇيەۋىنە تەلەفون شالىپتى: «ءاي، سەن قايدا ءجۇرسىڭ؟». «قايدا بولۋشى ەدى؟ ۇيدەمىن. بالكوندا ءجۇرمىن دە...». «بولدى، قاڭعىرا بەرمەي، كىر ۇيگە!». بۇل – بالكون جونىندە مالىمەت بەرۋ ءۇشىن وقىرمان ءۇشىن ايتىلعان، سىزگە ەش قاتىسى جوق ءازىل. ءسىز ونسىز دا قۇت-مەكەنىڭىزدىڭ التىن دىڭگەگىسىز! شاڭىراعىڭىز شاتتىقتان ارىلماسىن!نەمەرە-شوبەرەلەرىڭىزدىڭ ءۇنى الىسقا جەتسىن! ومىردەگى جانە ولەڭدەگى ساپارىڭىز ۇزاققا سوزىلسىن!
تۋعان كۇنىڭىزبەن قۇتتىقتايمىن! بالكونىڭىز بەرىك بولسىن، بايبوتا اعا!
باۋىرجان ومارۇلى
