ءتاڭىرىم سەنى جىبەردى 16 جەلتوقساندا!
ەڭ اۋەلى كىشكەنتايلاردىڭ جۇزدەرىنەن ءسۇيىپ، ۇلكەندەردىڭ الدىندا قۇرمەتپەن باس يەمىن.
قول-ەتەكتى سۇيگىزدىرمەسسىڭ، بۇنى بىلەم…
قالىڭ قالاي؟
انام، سۇيىكتىم، وتانىم – قازاقستانىم، قالايسىڭ؟..
ءاردايىم جاقسى بول، جاراي ما؟
مەنىڭ قالىمدى سۇراساڭ، بىلگەنىڭدەي، تاعى جالعىز، تاعى سەنسىز، تاعى باسى دەرتتە…
***
ءوزىمدى بىلەتىن 3 جاسىمنان بەرى بارسىڭ مەن ءۇشىن.
انامنىڭ «قايداسىڭ؟»-دارىندا، «اينالايىن»-دارىندا، «ءجۇر، بالام، جات، بالام»-دارىندا بارسىڭ…
العاش رەت انا ءتىلىمدى تانىعانىمدا ەستىدىم سەنى …
***
جەتىنشى سىنىپتا وقىپ جۇرگەن كەزىم. فەرحات مەنى ءبىرىنشى رەت ۇيىنە ەرتىپ كەلدى. قابىرعادا ۇلكەن كارتا اسۋلى.
كاسپي تەڭىزىنەن قىتاي قورعانىنا دەيىن سوزىلعان، ۇشى-قيىرى جوق ولكە. نەتكەن ۇلكەن ەڭ…
– مىنە، ءبىزدىڭ جۇرتىمىز – وسى، – دەدى ۇيعىردىڭ بالاسى، بۇل – ۇلى تۇركىستان.
العاش رەت سول جەردە كوردىم سەنى…
***
«بىراق، قاماۋدا…» دەپ جالعاستىردى قىسىق قارا كوزدەرىنەن تامشىلاعان ىستىق جاستى ءسۇرتىپ …
العاش رەت سول ساتتە جىلادىم سەن ءۇشىن…
***
كەيىن ادامدارىڭدى تانىدىم. ءوزىڭ ايتپاقشى «اقكوڭىل» ادامدارىڭدى…
اسىل، تاكاپپار، نامىسشىل. بىراق سونشالىقتى تازا، سونشالىقتى قاراپايىم، تاعى دا سەن دەمەكشى «اۋزىن اشسا جۇرەگى كورىنەر» ۇلى دالانىڭ ادامدارى…
ەسىڭدە مە؟ ارىپتەسىم زەرتتەۋشى مەحمەت دەميردجي ەكەۋمىز كوشەلەرىڭدى كەزىپ، جالدامالى پاتەر ىزدەگەنىمىزدە قارسى شىققان ءبىر جۇپتان مەكەنجايدى سۇراعان كەزدە ءبىزدى دالادا قالدى دەپ ويلاپ جانى اشىپ، ۇيلەرىنە اپارىپ كۇتكەندەرى…
ەسىڭدە مە؟..
تۇركيادان كەلگەنىمدى ەستىپ، جالىنعانىما قاراماستان، ەكى كەلى المانىڭ قۇنىن كەرى قايتارعان ساتۋشى اپاي مەن اقشاسىن الماي قويعان تاكسيشى اعاي ەسىڭدە مە؟..
مەن ۇمىتپايمىن!..
***
سۇلۋ قازاقستانىم…
ساعان دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىمدى كورىپ «نەلىكتەن جاقسى كورەسىڭ؟ سونشالىقتى ادەمى مە؟»دەپ سۇراعاندارعا نە دەپ جاۋاپ بەرەرىمدى بىلمەي ابدىراپ قالام.
ادام قۇر ادەمىلىك، سۇلۋلىق ءۇشىن بىرەۋدى سۇيسە، بۇل «سۇيۋگە» جاتا ما؟
سۇلۋلىعىڭ ءۇشىن سۇيگەنىمدى ويلاماسىن دەپ ولارعا ءار كەز ماعجاننىڭ سوزدەرىمەن جاۋاپ قايتارام:
«ساعىمى سايران قۇرادى،
بورانى ۇلىپ تۇرادى،
قىس – اق كەبىن، جاز – سارى.
ورمانى جوق، شۋى جوق،
تاۋى دا جوق، سۋى جوق،
ماڭگى ولىك ساحاراسى.
سارىارقا دەگەن جەرىم بار،
نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن –
سول ارقامدى سۇيەمىن!» …
***
ارقاسىنان قانجارلانعان جانىم تۇركيام، قاماۋداعى شىعىس تۇركىستانىم، كوزى جاساۋراعان تەبريزىم، قورعانسىز تاتارستانىم، قاراۋسىز قالعان كەركۇگىم، جان ازەربايجانىم سەكىلدى ءسۇيدىم سەنى…
بىراق وزگەشە ءسۇيدىم…
ءالى ەشكىم بىلمەي تۇرىپ، ەشكىم سەزبەي تۇرىپ ءسۇيدىم سەنى…
سەن مەنى سۇيمەي تۇرىپ، تانىماي تۇرىپ ءسۇيدىم سەنى…
سەن ەرىكسىز ەدىڭ، مەن بالا ەدىم…
شارتارابىڭ كىسەندەلدى، تۇلپارلارىڭ تۇساۋلاندى قاناتتارىنان ايىرىلىپ…
الىس. تىم الىستا ەدىڭ… مەن بالا ەدىم…
جەتپەدى قولىم ساعان، «شىدا!» دەپ ايقايلاۋشى ەم داۋسىم جەتسە…
بارلىعىنا ايتۋشى ەم شىنجىرلاردان قۇتىلاتىنىڭدى، جارىق كۇنگە جەتەتىنىڭدى، تۇستەرىمنىڭ جاقسىلىقتى جوريتىنىن…
سارى ورىستىڭ مىقتى، كۇشتى كورىنگەنى سونشالىق، ماعان سەنبەدى ەشكىم!..
بۇگىنگە دەيىن قاماۋدا قالعان وزگە باۋىرلارىڭ ھاقىندا «ەركىندىك – ولاردىڭ تاعدىرى» دەيمىن، سەنبەيدى ەشكىم، سول كۇندەردە دە سەنگەن بولعان جوق…
بالا ەدىم…
***
جەلتوقساننىڭ 16-دا سەن سامىرۇق قۇسىنداي كۇلىڭنەن قايتا تۇلەپ ۇشقانىڭدا كوپ وتپەستەن، تابانىم جەرگە تيمەستەن اسىقتىم ساعان، قۇشاعىڭا سەكىردىم، موينىڭا اسىلدىم…
ول ۇشاقتا الدىمەن سەنىڭ كوك كاسپيىڭە سالەم بەرىپ، كەيىن قان قۇسقان ارالىڭ ءۇشىن جىلادىم…
تەمىر قۇس حان-ءتاڭىرىنىڭ ەتەگىنە قاراي ۇمتىلعان كەزدە تۇلا بويىمدى شارپىعان قوبالجۋ ءالى دە سەيىلەر ەمەس…
قالاي تابىسقانىمىز ەسىڭدە مە؟..
ۇشاقتان تۇسەر-تۇسپەس قۇتتى توپىراعىڭا ەرنىمدى تيگىزدىم، قۇشاعىڭا ەندىم…
***
جاستىعىمدا سەندە ءومىر ءسۇرۋدىڭ، سەندە جۇمىس ىستەۋدىڭ، سەنىڭ بالالارىڭا ءىلىم-ءبىلىم ۇيرەتۋدىڭ ءساتى تۇسكەن كەز. باقىتتى ەدىم. بۇل كۇندەرى ساعان كەلگەن بارلىق «وتانداستارىمنىڭ» سەن جايلى ويلارى وزىمدىكىنەن الدەقايدا الىس ەكەنىن اڭعاردىم…
قورقىنىشتى ءتۇس سەكىلدى ەدى…
نە ءۇشىن كەلدى سەنى، سەنىڭ ادامدارىڭدى ءار جولدا كەمسىتۋگە تىرىسقان، وزىڭە جوعارىدان قاراعان بۇل كىسىلەر؟
سەنىڭ قولىڭ كىسەندەۋلى شاعىڭدا سەن ءۇشىن ۋايىم-قايعى جەمەگەن، سەنىڭ بوداندىقتان قۇتىلارىڭا سەنبەگەن بۇل ادامدار نە ءۇشىن كەلدى؟!.
بۇنىڭ جاۋابىن ءوزىڭ دە بىلەسىڭ، نەگىزى… «پايداكۇنەمدىكتىڭ» تابيعاتى سونداي ۇيتكەنى، ەڭ الدىنا «تۇرىكشىل» دەپ ات قويساڭ دا ادامدى تۋرا جولدان تايدىرادى.
اۋىزدارىنان شىققان ءار سوزگە كەۋدەمدە بۋلىعان اشۋىم ءتيىستى جاۋاپتارىن بەردى ءار ۋاقىت…
ءدال بۇگىنگىدەي…
بالكىم دە، سودان بولار ساعان «ەڭ العاش بولىپ مەن ءسۇيدىم»، «ەڭ قاتتى مەن ءسۇيدىم سەنى» دەپ نازداناتىنىم …
بۇل ءۇشىن شىعار، ەركىمنەن تىس بالاشا «سەن دە بارلىعىنان قاتتى مەنى ءسۇي» دەپ ەركەلەيتىنىم…
***
جىلدار ءوتتى سەنەن جىراق، «اق تەڭىز بەن قارا تەڭىز ار جاعىندا ەدىم»…
بۇل جەردەگى الىستاعى باۋىرلارىڭ قان قۇسىپ جاتىر، انام…
بالاڭ مۇستافاڭ قاراشانىڭ ايازدى كۇنىندە ءبىزدى تاستاپ كەتكەننەن بەرى جاپاندا جالعىز قالدىق …
ول كەتكەننەن بەرى باسىمىزعا نە كەلگەنىڭ ءبىر بىلسەڭ…
سەنىڭ تارتقان ازابىڭمەن سالىستىرۋعا كەلمەس، ارينە، بىراق جاۋ سەنى قولىڭ بايلاۋدا، باسىڭ قاماۋدا تۇرعان حالدە سوققىعا الدى. ءبىز بولساق، تۇتقىن ەمەسپىز، ءوز ەركىمىز – وزىمىزدە…
اقىل-سانامىزعا سالىنعان «ماڭگۇرتتىكشىرەنىڭ» مىقتىلىعى سونشالىق ءالى دە ارىلا الماي كەلۋدەمىز …
حالقىمنىڭ جارتىسىن باتىسقا، قالعانىن ورتا شىعىسقا ەسالاڭ ەتتى مىنداعىلار، سەنى كورمەسىن، تانىماسىن دەپ…
ءار قايسىمىز ءار تاراپقا شاشىراعان تۇستا ءوز ۇيىمىزدە ءوز قولىمىزبەن اسىراعان قارا، تۇكتى، تەكسىز يت شىقتى وڭتۇستىك شىعىسىمىزدان، بولتىرىكتەرىمىزدى تالادى، ءالى دە تالاپ جاتىر!..
بىلسەڭ ەگەر… سەنىڭ بورىلەرىڭ ءبورى بولعاننان بەرى مۇنداي قورلىق كورگەن جوق…
***
تاۋەلسىزدىگىڭنىڭ 23-ءشى مەرەكەسىن تويلاعان بۇل تۇستا سەنەن كۇن سايىن كەرەمەت، ءۇمىت سىيلار حابارلار الىپ، ەندى سۇيىسپەنشىلىگىم ساعان دەگەن سەنىممەن استاستى…
بۇگىنگە دەيىن سەنىمەن ءبىر كەزدە ەگەمەندىككە قول جەتكىزگەن وزگە 4 باۋىرىڭ، ءوز ەلىندە شاراسىزدىڭ كۇيىن كەشكەن بۇل انادولى دا ءبىر جولباسشىعا مۇقتاج-دى.
كەرۋەنىمىز شاشىراڭقى ەدى…
ءتاڭىرىم سەنى جىبەردى 16 جەلتوقساندا!
تۇلا-بويىڭدى ۇلى دالانىڭ قاتاڭ اۋاسىندا بولاتتان بەرىك ەتىپ جىبەردى!..
رۋحىڭدى قاسىرەتپەن يلەپ، كوز جاسىڭمەن سۋارىپ جىبەردى!..
دەنەڭدى جەلتوقساننىڭ قاقاعان ايازىندا بالقىتتى دا جىبەردى!..
ەي، ماعجاننىڭ كۇنشىعىستاعى «كۇننەن تۋعان، عۇننان تۋعان پايعامبارى»!
ءتۇس ەڭ الدىمىزعا، تۇرىكتى ەرگەنەكوننان شىعارعان كوكبورى بول!..
كەك كۇتكەن قايرات ءۇشىن!..
كۇش كۇتكەن تۇران ءۇشىن!..
…
