تولە الىبەكۇلى — قازاقتىڭ اتاقتى شەشەنى، ءبيى، قايراتكەرى. «جەتى جارعى» زاڭدار جيناعىن جاساۋشىلاردىڭ ءبىرى. ءوز زامانىندا قازاق حاندىعىنىڭ تۇتاستىعى ءۇشىن كۇرەسكەن قايراتكەر. 1663 جىلى قازىرگى جامبىل وبلىسى، شۋ وڭىرىندە دۇنيەگە كەلگەن.
ول جاستايىنان بيلەردىڭ باس قوسقان جيىندارىنا قاتىسىپ، ءوزىنىڭ ادىلدىگى مەن شەشەندىگىنىڭ ارقاسىندا كوپكە تانىلا باستاعان. ورداباسى جيىنى كەزىندە تولە بي باسشىلىق جاساپ، جوڭعار باسقىنشىلىعىنا قارسى بۇكىلحالىقتىق تويتارىس بەرۋگە ۇيىتقى بولدى. شاشىراپ كەتكەن قازاقتاردىڭ باسىن قوسىپ، رەسەي مەن قىتاي سەكىلدى ەكى الپاۋىت مەملەكەت اراسىندا وڭتايلى ساياسات جۇرگىزگەن ابىلاي حاندى وكىل بالا ەتىپ تاربيەلەپ، ازامات قاتارىنا قوسۋدا تولە ءبيدىڭ قىزمەتى ايرىقشا.
قارلىعاش بي
ەل اۋىزىندا تولە بي «قارلىعاش بي» دەپ تە اتالادى. ونى ءۇيىنىڭ شاڭىراعىنا قارلىعاش ۇيا سالعاندىقتان كوشپەي قالىپ قويعاندىعىمەن بايلانىستىرادى. تولە بي ءومىرىنىڭ كوپ جىلىن تاشكەنتتىڭ، تۇركىستاننىڭ تىنىشتىعىن ساقتاۋعا، گۇلدەندىرىپ، دامۋىنا جۇمساعانى ءمالىم. ول 1756 جىلى 93 جاسىندا دۇنيەدەن وزدى. جەرلەنگەن كەسەنەسى تاشكەنتتىڭ ورتالىعىندا.
اتاقتى ءبيدىڭ ناقىل سوزدەرىنىڭ از عانا بولىگىن وقىرماندارعا ۇسىنىپ وتىرمىز.
