سەگودنيا پرەزيدەنتۋ كازاحستانا كاسىم-جومارتۋ توكاەۆۋ يسپولنيلوس 72 گودا. كازاحستانسكي پرەزيدەنت ۆوسپرينيماەتسيا ۆ ەكسپەرتنوي سرەدە كاك ليدەر ەپوحي ترانسفورماتسي: سدەرجاننىي، دالنوۆيدنىي، ۋۆەرەننىي ۆ ستراتەگي، گدە رەفورمى يدۋت ۆ نوگۋ س رەالنوستيۋ، ا ديپلوماتيا — س دوستوينستۆوم. پوليتولوگي يز روسسي، كىرگىزستانا ي ارمەني پودەليليس سۆويمي نابليۋدەنيامي ي وتسەنكامي رولي كاسىم-جومارتا ۆو ۆنۋترەننەي ي ۆنەشنەي پوليتيكە سترانى.
يگور شەستاكوۆ: «راۆنىح پو ديپلوماتيچەسكومۋ وپىتۋ توكاەۆۋ نەت نا پوستسوۆەتسكوم پروسترانستۆە»
پوليتولوگ يز كىرگىزستانا، ديرەكتور تسەنترا ەكسپەرتنىح ينيتسياتيۆ «وي وردو» يگور شەستاكوۆ سچيتاەت، چتو كاسىم-جومارت توكاەۆ زانيماەت وسوبوە مەستو ۆ پوليتيچەسكوي يستوري رەگيونا كاك ديپلومات ي گوسۋدارستۆەننىي دەياتەل، ستوياۆشي ۋ يستوكوۆ فورميروۆانيا ۆنەشنەپوليتيچەسكوي ستراتەگي كازاحستانا ي تسەنترالنوي ازي. «بولەە دۆادتساتي لەت يا رابوتال پوليتيچەسكيم وبوزرەۆاتەلەم ي نەودنوكراتنو وسۆەششال كرۋپنەيشيە سوبىتيا، سۆيازاننىە س ۆنەشنەي پوليتيكوي تسەنترالنوي ازي. پوەتومۋ موگۋ س ۋۆەرەننوستيۋ سكازات: راۆنىح پو ديپلوماتيچەسكومۋ وپىتۋ كاسىم-جومارتۋ توكاەۆۋ نەت — نە تولكو ۆ تسەنترالنوي ازي، نو ي نا ۆسيوم پوستسوۆەتسكوم پروسترانستۆە. س ناچالا 1990-ح گودوۆ ەمۋ، كاك پوليتيكۋ، پريشلوس ۆىسترايۆات ۆنەشنەپوليتيچەسكۋيۋ پوۆەستكۋ نە تولكو نا ۋروۆنە كازاحستانا، نو ي ۆسەي تسەنترالنوي ازي، ۆ رازۆيتيە كوتوروي ون ۆنيوس زناچيتەلنىي ي، بەز پرەۋۆەليچەنيا، نەوتسەنيمىي ۆكلاد. تەكۋششي ۋروۆەن كىرگىزسكو-كازاحسكوگو سوترۋدنيچەستۆا، كوتورىي موجنو وحاراكتەريزوۆات كاك براتسكي ي سويۋزنيچەسكي، — ەتو ۆو منوگوم تاكجە زاسلۋگا كاسىم-جومارتا توكاەۆا. ۆەد ۆ رازنىە پەريودى پوسلەدنيح دەسياتيلەتي وتنوشەنيا مەجدۋ دۆۋميا سترانامي سكلادىۆاليس پو-رازنومۋ، نەسموتريا نا وبششي درۋجەستۆەننىي حاراكتەر». وتۆەچايا نا ۆنۋترەننيە ۆىزوۆى، توكاەۆ ۆىسترايۆاەت كۋرس، كوتورىي سوچەتاەت پراگماتيزم س نەوبحوديموستيۋ ترانسفورماتسي، گوۆوريت يگور شەستاكوۆ. «ەسلي گوۆوريت و ۆنۋتريپوليتيچەسكوي پوۆەستكە كازاحستانا، تو زدەس پروسلەجيۆاەتسيا سوچەتانيە دۆۋح ناپراۆلەني. س ودنوي ستورونى، كاسىم-جومارت توكاەۆ — ستوروننيك راتسيونالنوي ي پراگماتيچنوي پوليتيكي، س درۋگوي — ون وريەنتيروۆان نا رەفورمى، وتۆەچايۋششيە اكتۋالنىم ۆىزوۆام ي نەوبحوديموستي ۋچيتىۆات ۆنۋترەننيۋيۋ پوۆەستكۋ، كوتورايا، ۆ سۆويۋ وچەرەد، تەسنو پەرەپلەتاەتسيا س گلوبالنىمي گەوپوليتيچەسكيمي پروتسەسسامي». داجە ۆ ۋسلوۆياح زاتياجنوگو ميروۆوگو كريزيسا گلاۆا كازاحستانا دەمونستريرۋەت ەففەكتيۆنوە ۋپراۆلەنيە، سچيتاەت پوليتولوگ. «سەيچاس مى پەرەجيۆاەم نەپروستىە ۆرەمەنا: ميروۆوي ەكونوميچەسكي كريزيس، ناچاۆشيسيا ەششيو ۆ 2008 گودۋ، پرودولجاەت وكازىۆات ۆليانيە نا سترانى رەگيونا. ۆ ەتيح ۋسلوۆياح پرەزيدەنتۋ كازاحستانا ۋدايوتسيا ۋسپەشنو سوۆمەششات پراگماتيزم ي رەفورماتورسكي دۋح. ۆسيو ەتو ناپراۆلەنو پرەجدە ۆسەگو نا پوددەرجانيە سوتسيالنو-ەكونوميچەسكوي ي وبششەستۆەننو-پوليتيچەسكوي ستابيلنوستي ۆ سترانە. ۆ تو جە ۆرەميا مى نابليۋداەم پوليتيچەسكيە پرەوبرازوۆانيا، كوتورىە زاكلادىۆايۋت وسنوۆۋ دليا ديناميچنوگو رازۆيتيا گوسۋدارستۆا» - ۆىسكازال منەنيە كىرگىزستانسكي پوليتولوگ يگور شەستاكوۆ.
اندرانيك وۆاننەسيان: «توكاەۆ – پراگماتيچنىي ليدەر»
پو منەنيۋ پوليتولوگا يز ارمەني، ۆوستوكوۆەدا ي ەكسپەرتا پو ۆوپروسام رەگيونالنوي بەزوپاسنوستي ۆ ستراناح كاۆكازسكوگو رەگيونا، تسەنترالنوي ازي ي كنر اندرانيكا وۆاننيسيانا، كاسىم-جومارت توكاەۆ دەمونستريرۋەت ستيل گوسۋدارستۆەننوگو ۋپراۆلەنيا، سفورميروۆاننىي منوگولەتنيم ديپلوماتيچەسكيم وپىتوم. «پرەزيدەنت كازاحستانا كاسىم-جومارت توكاەۆ وبلاداەت سوليدنىم ديپلوماتيچەسكيم وپىتوم، چتو پوموگاەت ەمۋ ۆىسترايۆات ۆزۆەشەننىي پودحود ك ۋپراۆلەنيۋ گوسۋدارستۆوم. توكاەۆ پروياۆلياەت سەبيا كاك پراگماتيچنىي ليدەر، سترەمياششيسيا سوحرانيت ستابيلنوست ۆ سترانە ي ۆىسترايۆات سبالانسيروۆاننۋيۋ پوليتيكۋ كاك ۆنۋتري، تاك ي نا مەجدۋنارودنوي ارەنە. ستيل پرەزيدەنتا كازاحستانا وتليچاەتسيا سدەرجاننوستيۋ، گيبكوستيۋ ي وريەنتاتسيەي نا كونكرەتنىي رەزۋلتات». پو سلوۆام ەكسپەرتا، ۆنۋترەننيايا پوليتيكا پرەزيدەنتا توكاەۆا ناپراۆلەنا نا پوستەپەننىە رەفورمى ي ۋكرەپلەنيە ينستيتۋتوۆ. «ۆ چاستنوستي، ستويت وتمەتيت اكتسەنت نا مودەرنيزاتسي ەكونوميكي، بوربە س كوررۋپتسيەي ي ۋسيلەني سوتسيالنوي ستابيلنوستي. كونەچنو، پروبلەمى وستايۋتسيا، وسوبەننو ۆ ۆوپروساح سوتسيالنوگو نەراۆەنستۆا ي كوررۋپتسي، ودناكو پروتسەسس بوربى س تاكيمي دەسترۋكتيۆنىمي ياۆلەنيامي دولجەن نوسيت پەرمانەنتنىي حاراكتەر. ۆو ۆنەشنەي پوليتيكە كاسىم-جومارت توكاەۆ دەمونستريرۋەت وتنوسيتەلنىي نەيتراليتەت ي منوگوۆەكتورنوست، چتو پوزۆولياەت كازاحستانۋ سوحرانيات بالانس مەجدۋ كرۋپنىمي ميروۆىمي تسەنترامي سيلى ۆ ستول سلوجنوە ۆرەميا»، - پودەليلسيا منەنيەم اندرانيك وۆاننەسيان.
ۆلاديمير كيرەەۆ: «چەلوۆەك س دجەنتەلمەنسكيم سوزنانيەم»
رۋكوۆوديتەل اناليتيچەسكوگو وتدەلا مەجدۋنارودنوگو ەۆرازيسكوگو دۆيجەنيا ۆلاديمير كيرەەۆ وتمەچاەت، چتو كاسىم-جومارتۋ توكاەۆۋ پريشلوس ۋپراۆليات سترانوي ۆ سلوجنىي يستوريچەسكي پەريود. «ۆو-پەرۆىح، ەتو ۆوزنيكنوۆەنيە كوۆيدا، كوتورىي نانيوس موششنىي ۋدار پو ەكونوميكە، ۋروۆنيۋ جيزني ليۋدەي، دەستابيليزيروۆال سوتسيالنو-پوليتيچەسكۋيۋ سيتۋاتسيۋ، ۆىزۆال ۆولنەنيە ۆ وبششەستۆە، ناپرياجەنيە نە تولكو ۆنۋتري كازاحستانا، نو ي ۆو ۆسەم ميرە. س درۋگوي ستورونى، توكاەۆۋ دوستالوس تياجيولوە ناسلەديە پرەدىدۋششەگو پوليتيچەسكوگو رۋكوۆودستۆا. پرەدپولاگالوس، چتو يزبيراەمىي پوليتيك توكاەۆ بۋدەت ودنوۆرەمەننو اۆتوريتەتەن نا مەجدۋنارودنوي ارەنە، نو ۆ تو جە ساموە ۆرەميا ۋپراۆلياەم ۆو ۆنۋتريپوليتيچەسكوي سيتۋاتسي. نو پلانى پرەدىدۋششەي كازاحسكوي ەليتى، كوتورىە سترەميليس سوحرانيت ۆلاست ي نا نوۆوم ەتاپە، پومەنياۆ ليتسو ۆلاستي، بىلي وشيبوچنىمي. كاسىم-جومارت توكاەۆ سموگ نە پودداتسيا نا پروۆوكاتسيۋ، سموگ نە تولكو ۋدەرجات ۆلاست، نو ي پەرەفورماتيروۆات ۆسيۋ سيستەمۋ پوليتيچەسكيح، ەكونوميچەسكيح، سوتسيالنىح وتنوشەني ۆ سترانە، پەرەسترويت ەيو، پريۆەستي ك ۆلاستي نوۆۋيۋ فورماتسيۋ پوليتيكوۆ ي پري ەتوم نە رازرۋشيت كازاحستان، سوحرانيت پرەەمستۆەننوست، ۆزيات يز پروشلوگو ۆسيو حوروشەە، نو پري ەتوم سدەلات زادەل نا بۋدۋششەە، ا يمەننو نا رەفورميروۆانيە ەكونوميكي، نا بولشيە ەكونوميچەسكيە ي پوليتيچەسكيە پروەكتى». پو سلوۆام ەكسپەرتا كيرەەۆا، ودنا يز نەسومنەننىح زاسلۋگ پرەزيدەنتا توكاەۆا سوستويت ۆ توم، چتو ون حوروشو پونيماەت سوۆرەمەننوە مەجدۋنارودنوە ۋسترويستۆو ي سيستەمۋ ينستيتۋتوۆ. «بلاگوداريا يمەيۋششەمۋسيا ۋ نەگو وپىتۋ رابوتى ۆ وون، ون زناەت پەرسونالنو ۆسەح ميروۆىح رۋكوۆوديتەلەي. مى ۆيديم، چتو گلاۆە كازاحستانا ۋدايوتسيا سوحرانيات بالانس نا ميروۆوي ارەنە، نە ۆپادايا ني ۆ ودنۋ اكتسەنتۋاتسيۋ. كازاحستان، ۆ تسەلوم، يمەەت 4-5 سەريوزنىح ۆەكتورا ۆنەشنەپوليتيچەسكوي دەياتەلنوستي - كيتاي، روسسيا، ەۆروسويۋز، سوەدينيوننىە شتاتى، ارابو-مۋسۋلمانسكي مير، ۆ توم چيسلە ي تۋرتسيا. ۆ سوۆرەمەننوم ميرە رەزكوگو وبوسترەنيا وتنوشەني مەجدۋ كيتاەم، روسسيەي ي زاپادوم وچەن ۆاجنو ۋدەرجات ەتوت بالانس، كرەن ۆ ليۋبۋيۋ ستورونۋ ۆىزوۆەت رازدراجەنيە ۋ درۋگوي ي رەزكۋيۋ ەكونوميچەسكۋيۋ ي پوليتيچەسكۋيۋ رەاكتسيۋ، چتو بۋدەت سۆيازانو ي س گەوپوليتيچەسكيمي ريسكامي، ي س ەكونوميچەسكيمي ريسكامي. ۋدەرجيۆاياس نا ەتوم پەرەكريوستكە وتنوشەني سشا، ەۆروپى، كيتايا ي روسسي، كازاحستان پولۋچاەت پريۆيلەگي وت سوترۋدنيچەستۆا سو ۆسەمي يگروكامي». ۆلاديمير كيرەەۆ تاكجە پودەليلسيا منەنيەم و توم، چتو وپرەدەلياەت ۋنيكالنىي ستيل ليدەرستۆا پرەزيدەنتا كازاحستانا. «كاسىم-جومارتۋ توكاەۆۋ، كاك گوۆوريتسيا، سو سلابىمي كارتامي ۋدالوس پەرەيگرات سيلنىح يگروكوۆ ي ستات سامىم گلاۆنىم يگروكوم ۆ كازاحستانە، پري ەتوم پريدەرجيۆاياس دەموكراتيچەسكيح پراۆوۆىح نورم ۆ ۋپراۆلەني گوسۋدارستۆوم. ون سدەلال ستاۆكۋ نا سترويتەلستۆو دەموكراتيچەسكوي پراۆوۆوي سيستەمى، نە پريدەرجيۆاەتسيا نيكاكيح نەپوتيچەسكيح اۆتوريتارنىح فورم پراۆلەنيا، دەلاەت ستاۆكۋ نا پراۆوۆىە فورمى پراۆلەنيا. ەگو دەيستۆيامي رۋكوۆوديات دولگوسروچنىە ستراتەگيچەسكيە ينتەرەسى كازاحستانا، ون دەيستۆۋەت ۆو يميا بۋدۋششەگو كازاحستانا، رادي دەموكراتيچەسكيح پراۆوۆىح نورم، رادي سۆوبودى ليچنوستي، سۆوبودى سوۆەستي. ەتو گوۆوريت و نەم كاك و چەلوۆەكە س دجەنتلمەنسكيم سوزنانيەم، س چۋۆستۆوم سوبستۆەننوي چەستي، دوستوينستۆا. موجنو سكازات، ەتو بولشايا ۋداچا دليا كازاحستانا، چتو سترانە دوستالسيا ۆ كاچەستۆە گلاۆى گوسۋدارستۆا چەلوۆەك س تاكيمي ليچنوستنىمي كاچەستۆامي، وپىتوم ي دوستوينستۆامي»، - ۆىسكازال منەنيە روسسيسكي پوليتولوگ ۆلاديمير كيرەەۆ.
اندرەي ۆىپولزوۆ: «پوليتيچەسكايا شاحماتنايا پارتيا توكاەۆا»
رۋكوۆوديتەل روسسيسكوگو اناليتيچەسكوگو بيۋرو «ستان-تسەنتر» اندرەي ۆىپولزوۆ ۆسپوميناەت، كاك ۆپەرۆىە وتكرىل دليا سەبيا ليچنوست توكاەۆا چەرەز ەگو اۆتوبيوگرافيچەسكۋيۋ كنيگۋ. «نە سەكرەت، چتو ۆ 2019 گودۋ كاسىم-جومارت توكاەۆ دليا روسسيسكيح ەكسپەرتوۆ ۆو منوگوم ستال „تيومنوي لوشادكوي“. ليچنو يا ەگو „ۋزنال“، پروچتيا نا ودنوم دىحاني „پرەودولەنيە“ — فاكتيچەسكي ەتو دنەۆنيك كاك سۆوەگو ستانوۆلەنيا، تاك ي ستانوۆلەنيا كازاحستانا نا رۋبەجە XX–XIX ۆەكوۆ. توكاەۆ پرەدستال نەۆەروياتنو يسكروميوتنىم، ۋديۆيتەلنو سمەلىم ۆ راسسۋجدەنياح و بۋدۋششەم نە تولكو سۆوەي سترانى، نو ي ۆ تسەلوم ەۆرازي. ي، بەزۋسلوۆنو، مۋدرىم پوليتيكوم. زامەتتە، نا دۆورە ستويال ۆسەگو 2002 گود». كاسىم-جومارت توكاەۆ، پو منەنيۋ روسسيسكوگو ەكسپەرتا، ۆىبرال ستراتەگيچەسكي توچنۋيۋ پوزيتسيۋ: نەيتراليتەت ۆ پوليتيكە ي پراگماتيزم ۆ ەكونوميكە. «كاسىم-جومارت توكاەۆ زا ەتي شەست لەت ۆپەچاتليل. ۋبەجديون، چتو ليدەر كازاحستانا، ناحودياس ۆ گەوپوليتيچەسكوم سولنتسەسپلەتەني، ۆىبرال ەدينستۆەننۋيۋ ۆەرنۋيۋ ستراتەگيۋ ۆو ۆنەشنەي پوليتيكە — پوليتيچەسكي نەيتراليتەت پري تورگوۆو-ەكونوميچەسكوم پراگماتيزمە ي دوبروسوسەدستۆە. ەتا شاحماتنايا پارتيا نا ساموم دەلە بەزمەرنو سلوجنا، نەجەلي كاجەتسيا سناچالا نەكوتورىم ديۆاننىم ەكسپەرتام». ۆاجنىم رەزۋلتاتوم پوليتيكي توكاەۆا اندرەي ۆىپولزوۆ نازىۆاەت ينۆەستيتسيوننوە دوۆەريە ك كازاحستانۋ سو ستورونى كرۋپنەيشيح ميروۆىح يگروكوۆ. «كليۋچەۆىم پوكازاتەلەم ەففەكتيۆنوستي تاكوي ستراتەگي، نا موي ۆزگلياد، سلۋجات تسيفرى ينوستراننىح ينۆەستيتسي ۆ كرۋپنەيشۋيۋ ۆ تسەنترالنوي ازي سترانۋ. سەگودنيا مەجدۋنارودنىە رەيتينگوۆىە اگەنتستۆا كونستاتيرۋيۋت، چتو كازاحستان ستال ليدەروم ۆ تسەنترالنوي ازي پو پريۆلەچەنيۋ ينوستراننىح ينۆەستيتسي، پري ەتوم پەرۆوە ي ۆتوروە مەستو فاكتيچەسكي دەليات روسسيا ي زاپاد. سۋديتە سامي، وبيوم ۆلوجەننىح دەنەگ يز روسسي سوستاۆيل $4,05 ملرد، ا نا ۆتوروە مەستو ۆىشلي نيدەرلاندى (چيتاي: ەۆروسويۋز) س $3,816 ملرد. وتسەنيۆايا تاكيە كاپيتالوۆلوجەنيا، پونيماەش، چتو كازاحستان — ەتو، ۆىراجاياس سپورتيۆنوي تەرمينولوگيەي، سترەميتەلنو نابيرايۋششي سيلۋ يگروك، كوتوروگو جديوت مەجدۋنارودنايا ارەنا ي نوۆىە رەكوردى. ي ۆ ەتوم بەزۋسلوۆنايا زاسلۋگا سەگودنياشنەگو يمەنيننيكا. زدوروۆيا ي دۋشەۆنىح سيل ۆام، كاسىم-جومارت كەمەلەۆيچ!»، - پودىتوجيل ەكسپەرت اندرەي ۆىپولزوۆ.ۇقساس جاڭالىقتار
پرەزيدەنت بەلگىلى اقىن سەرىكزات دۇيسەنعازىعا ۇلىنىڭ دۇنيەدەن وتۋىنە وراي كوڭىل ايتۋ جەدەلحاتىن جولدادى