Erkebulannyń bizdiń aýylǵa kóship kelgenine kóp ýaqyt bolǵan joq. Qashan kórseń úı sharýasyna kómektesip júredi. Dostarymen qydyryp, bos júrgenin kórmeısiń.
Ótkende jumystan kele jatyp, Erkebulandy kórdim. Qolynda əppaq eki kógershini bar, «Aq kógershin, kógershin» dep əndetip keledi eken. Meni baıqaıtyn emes.
– Səlem, Erkebulan! Kógershiniń de, əniń de ədemi eken, – dep em, uıalyp qaldy. Ekeýmiz úıge jetkenshe əńgimelesip bardyq. Onyń jıyrma kógershini, tórt júzge jýyq bódenesi bar ekenin sol kezde bildim.
– Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Úrjar aýdanyna qarasty Maqanshy aýylynda dúnıege keldim. Almatyǵa 2014 jyly otbasymyzben kóship keldik. Kúzde aǵam bir jup kógershin alyp keldi. Qyzyǵýshylyq sodan bastaldy. Meniń qustarǵa qamqor bolǵanyma rıza boldy ma, qysta aǵam taǵy bir jup kógershin əkeldi. Kóktemde balapandap, kóbeıe tústi. Birin syıǵa berip, endi birin satyp jiberdik. Taýyq sııaqty jem talǵamaıdy, kez kelgen dəndi jeı beredi. Kún jyly kezde dalaǵa shyǵaramyn.
Olar jup bolyp ómir súredi, bir-birin esh ýaqytta aýystyrmaıdy. Eger analyǵy ólse, atalyq kógershin basy aýǵan jaqqa ushyp, jubyn izdep ketedi. Ol da uzamaı aýyryp, joq bolady. Eki jumyrtqa basyp, onysy eki aptada jaryp shyǵady. Atalyq kógershin erte jaryqqa shyǵady əri irileý keledi. Analyq kógershin səl keshteý, nəzik bolady. Uıany adamnyń qoly jetpeıtin, óte bıik jerge salady. Mysaly, shatyrdyń tóbesi. Uıa salatyn jerdi atalyq kógershin tańdaıdy. Tumsyqtaryna syıǵansha shóp, taıaq, qamys tistep, uıaǵa tasıdy. Bir jerden ekinshi jerge uıa salmaıdy. Kún jyly bolsa, bəri toptasyp, aınalyp ushyp júredi. Jumyrtqasyn eshýaqytta qaraýsyz qaldyrmaıdy. Azyq jınaýǵa, boı jazýǵa da kezek-kezek ushady. Bireýi azyq jınaýǵa ketse, ekinshisi jumyrtqany basyp otyrady. Balapandaryna jem bergenderi de qyzyq. Aldymen ózderi jep, shaınap beredi. Balapandaryna jem jeýdi de ózderi úıretedi. Qashan ushyp ketkenshe, birge júredi. Daıyn bolǵanda uıadan ıterip jiberedi. Balapan jumyrtqada jaıly jatpasa, durys damymaıdy, – dedi Erkebulan.
Ol kógershin týraly kóp oqyǵanyn aıtady. Spandııar Kóbeevtiń «Kógershin men qumyrsqa» əńgimesin inisine jıi oqyp beredi eken. Inisi Rýslan synyptastaryna aǵasynyń qumyrsqaǵa kómek bergen kógershindi ósiretinin aıtyp, jıi maqtanatyn kórinedi.
– Kógershinder ərtúrli bolady. Meniki – pavlın. Asyl tuqymǵa jatady. Adamdar sən, ədemilik úshin asyraıdy. Quıryǵy jaıylyp, ədemi kórinedi. Sol úshin pavlın dep ataǵan. Sorpasy sýyq tıip, aýyrǵan adamǵa paıdaly. Meni alystan tanıdy. Uıaǵa kirsem, qýanyp, qanatyn qomdap, aldymnan shyǵady. Al basqa adam kirse, dybys shyǵaryp, ushyp ketedi. Kóńil-kúıleri jaqsy bolsa, ysqyrsam bılep, joǵarydan tómenge qaraı quldılaı ushyp, ózderinshe óner kórsetedi. Keıde jabaıy kógershinder ushyp keledi. Biraq pavlın kógershinder olarmen dos bolmaıdy.
Kógershindi tabys kózine aınaldyrýǵa bolady. Ol úshin jaqsy kútim, erekshe yqylas kerek. Kóbine pavlın kógershinder ırkte óner kórsetedi. Sebebi ədemi əri aqyldy. ırk ərtisteri is-qımyldardy balapan kezinde úıretedi. Eki jastyń shańyraq kótergen toıynda sən úshin tapsyrys beredi. Bul mahabbatqa, sezimge adalmyz degendi bildirse kerek.
Birde aǵam dosynyń toıyna eki aq kógershindi alyp ketken. Toı ústinde jastar kógershindi tym alysqa ushyrypty. Aǵam bolǵasyn, renjigem joq. Bir aptadan keıin kógershinderim úıge qaıtyp keldi. Bərimiz qýandyq. Keıin eseptesek, qos kógershin 20 shaqyrymdaı joldy júrip ótipti. Qus bolsa da, týǵan jerine degen qurmeti, saǵynyshy óte kúshti. Olar qyrǵıdan qatty qorqady. Alystan tez tanıdy. Qaýip tónse, uıasyna tyǵylyp, kópke deıin shyqpaı qoıady. Uıany da kishkentaı etip, qyrǵı kire almaıtyndaı jasaıdy. Kógershin alǵash balapan basqanda, kóp nərseni bilmeıtinmin. Qyzyqtap, uıasyna jıi qaraımyn. Biraq ornynan jyljymaıtyn. Sóıtsem, balapany tońyp qalmas úshin jylytyp otyrady eken. Ornynan qozǵamaq bolǵanymda, ózime qarsylyq kórsetip, shoqyp alǵany bar. Osydan keıin mazalamaıtyn boldym. Ózderine qaýip tónse de, balapandaryn qaldyrmaıdy. Jylyna kóktem-jaz aılarynda eki juptan alty balapan shyǵarady. Keıbir əlsiz balapandar uıada ólip qalady. Kógershinge qyzyǵatyn balalarǵa osy pavlın durys. Óıtkeni ósirý jeńil, tez úırenedi. Balapan qaı uıadan shyqty, sol jerdi eshqashan umytpaıdy, – dedi ol.
Alǵa qoıǵan jospary týraly da suradym.
– Týys əpkemiz asqazany aýyryp, jıi aýrýhanada jatatyn. Sol əpkemizdiń dertinen aıyǵýyna bódene kómektesipti. Aǵam bódeneniń balapanyn alyp keldi. Bódeneniń bir aptalyq, on kúndik jəne bir aılyq balapandary bar. Ereksheligi kóp eken. Ózi kip-kishkentaı bolsa da eti, jumyrtqasy qunarly. Adamnyń densaýlyǵyna paıdaly. Basqa qustar sııaqty asa qatty kútimdi qajet etpeıdi. Biraq jem talǵaıtyny bar. Túrli juqpaly aýrýlarmen kúresýge qaýqary kúshti. Denesi ystyq, sol jylýyn jan-jaǵyna shashyp turady. Qustardy asyrap júrip, kóp nərseni bildim. Keıbir nıeti buzyq adamdar qustardyń etti bolýy úshin túrli dəriler beredi eken. Bul durys emes. Jem-sýyn ýaqytynda berse, qus ta erkin ósedi. Istegen isiń, tapqan tabysyń adal bolsa, armanyńa tez jetesiń. Marqum əkem «adal bol» dep jıi aıtatyn, – dep aıaqtady sózin Erkebulan. Sabaqqa, úı sharýasyna da úlgerip júrgen elgezek balaǵa rıza boldym. Adal jolmen eńbek etse, erinbese, oryndalmas arman joq.
Gúlfarıda ZEINÝLLINA,
«Ulan» gazeti, №9
27 aqpan 2018 jyl
zhasorken.k
