ەركەبۇلاننىڭ ءبىزدىڭ اۋىلعا كوشىپ كەلگەنىنە كوپ ۋاقىت بولعان جوق. قاشان كورسەڭ ءۇي شارۋاسىنا كومەكتەسىپ جۇرەدى. دوستارىمەن قىدىرىپ، بوس جۇرگەنىن كورمەيسىڭ.
وتكەندە جۇمىستان كەلە جاتىپ، ەركەبۇلاندى كوردىم. قولىندا əپپاق ەكى كوگەرشىنى بار، «اق كوگەرشىن، كوگەرشىن» دەپ əندەتىپ كەلەدى ەكەن. مەنى بايقايتىن ەمەس.
– سəلەم، ەركەبۇلان! كوگەرشىنىڭ دە، ءəنىڭ دە əدەمى ەكەن، – دەپ ەم، ۇيالىپ قالدى. ەكەۋمىز ۇيگە جەتكەنشە əڭگىمەلەسىپ باردىق. ونىڭ جيىرما كوگەرشىنى، ءتورت جۇزگە جۋىق بودەنەسى بار ەكەنىن سول كەزدە ءبىلدىم.
– شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءۇرجار اۋدانىنا قاراستى ماقانشى اۋىلىندا دۇنيەگە كەلدىم. الماتىعا 2014 جىلى وتباسىمىزبەن كوشىپ كەلدىك. كۇزدە اعام ءبىر جۇپ كوگەرشىن الىپ كەلدى. قىزىعۋشىلىق سودان باستالدى. مەنىڭ قۇستارعا قامقور بولعانىما ريزا بولدى ما، قىستا اعام تاعى ءبىر جۇپ كوگەرشىن əكەلدى. كوكتەمدە بالاپانداپ، كوبەيە ءتۇستى. ءبىرىن سىيعا بەرىپ، ەندى ءبىرىن ساتىپ جىبەردىك. تاۋىق سياقتى جەم تالعامايدى، كەز كەلگەن ءدəندى جەي بەرەدى. كۇن جىلى كەزدە دالاعا شىعارامىن.
ولار جۇپ بولىپ ءومىر سۇرەدى، ءبىر-ءبىرىن ەش ۋاقىتتا اۋىستىرمايدى. ەگەر انالىعى ولسە، اتالىق كوگەرشىن باسى اۋعان جاققا ۇشىپ، جۇبىن ىزدەپ كەتەدى. ول دا ۇزاماي اۋىرىپ، جوق بولادى. ەكى جۇمىرتقا باسىپ، ونىسى ەكى اپتادا جارىپ شىعادى. اتالىق كوگەرشىن ەرتە جارىققا شىعادى ءəرى ىرىلەۋ كەلەدى. انالىق كوگەرشىن سəل كەشتەۋ، نəزىك بولادى. ۇيانى ادامنىڭ قولى جەتپەيتىن، وتە بيىك جەرگە سالادى. مىسالى، شاتىردىڭ توبەسى. ۇيا سالاتىن جەردى اتالىق كوگەرشىن تاڭدايدى. تۇمسىقتارىنا سىيعانشا ءشوپ، تاياق، قامىس تىستەپ، ۇياعا تاسيدى. ءبىر جەردەن ەكىنشى جەرگە ۇيا سالمايدى. كۇن جىلى بولسا، ءبəرى توپتاسىپ، اينالىپ ۇشىپ جۇرەدى. جۇمىرتقاسىن ەشۋاقىتتا قاراۋسىز قالدىرمايدى. ازىق جيناۋعا، بوي جازۋعا دا كەزەك-كەزەك ۇشادى. بىرەۋى ازىق جيناۋعا كەتسە، ەكىنشىسى جۇمىرتقانى باسىپ وتىرادى. بالاپاندارىنا جەم بەرگەندەرى دە قىزىق. الدىمەن وزدەرى جەپ، شايناپ بەرەدى. بالاپاندارىنا جەم جەۋدى دە وزدەرى ۇيرەتەدى. قاشان ۇشىپ كەتكەنشە، بىرگە جۇرەدى. دايىن بولعاندا ۇيادان يتەرىپ جىبەرەدى. بالاپان جۇمىرتقادا جايلى جاتپاسا، دۇرىس دامىمايدى، – دەدى ەركەبۇلان.
ول كوگەرشىن تۋرالى كوپ وقىعانىن ايتادى. سپانديار كوبەەۆتىڭ «كوگەرشىن مەن قۇمىرسقا» əڭگىمەسىن ىنىسىنە ءجيى وقىپ بەرەدى ەكەن. ءىنىسى رۋسلان سىنىپتاستارىنا اعاسىنىڭ قۇمىرسقاعا كومەك بەرگەن كوگەرشىندى وسىرەتىنىن ايتىپ، ءجيى ماقتاناتىن كورىنەدى.
– كوگەرشىندەر ءəرتۇرلى بولادى. مەنىكى – پاۆلين. اسىل تۇقىمعا جاتادى. ادامدار سəن، əدەمىلىك ءۇشىن اسىرايدى. قۇيرىعى جايىلىپ، əدەمى كورىنەدى. سول ءۇشىن پاۆلين دەپ اتاعان. سورپاسى سۋىق ءتيىپ، اۋىرعان ادامعا پايدالى. مەنى الىستان تانيدى. ۇياعا كىرسەم، قۋانىپ، قاناتىن قومداپ، الدىمنان شىعادى. ال باسقا ادام كىرسە، دىبىس شىعارىپ، ۇشىپ كەتەدى. كوڭىل-كۇيلەرى جاقسى بولسا، ىسقىرسام بيلەپ، جوعارىدان تومەنگە قاراي قۇلديلاي ۇشىپ، وزدەرىنشە ونەر كورسەتەدى. كەيدە جابايى كوگەرشىندەر ۇشىپ كەلەدى. بىراق پاۆلين كوگەرشىندەر ولارمەن دوس بولمايدى.
كوگەرشىندى تابىس كوزىنە اينالدىرۋعا بولادى. ول ءۇشىن جاقسى كۇتىم، ەرەكشە ىقىلاس كەرەك. كوبىنە پاۆلين كوگەرشىندەر تسيركتە ونەر كورسەتەدى. سەبەبى əدەمى ءəرى اقىلدى. تسيرك əرتىستەرى ءىس-قيمىلداردى بالاپان كەزىندە ۇيرەتەدى. ەكى جاستىڭ شاڭىراق كوتەرگەن تويىندا سəن ءۇشىن تاپسىرىس بەرەدى. بۇل ماحابباتقا، سەزىمگە ادالمىز دەگەندى بىلدىرسە كەرەك.
بىردە اعام دوسىنىڭ تويىنا ەكى اق كوگەرشىندى الىپ كەتكەن. توي ۇستىندە جاستار كوگەرشىندى تىم الىسقا ۇشىرىپتى. اعام بولعاسىن، رەنجىگەم جوق. ءبىر اپتادان كەيىن كوگەرشىندەرىم ۇيگە قايتىپ كەلدى. ءبəرىمىز قۋاندىق. كەيىن ەسەپتەسەك، قوس كوگەرشىن 20 شاقىرىمداي جولدى ءجۇرىپ ءوتىپتى. قۇس بولسا دا، تۋعان جەرىنە دەگەن قۇرمەتى، ساعىنىشى وتە كۇشتى. ولار قىرعيدان قاتتى قورقادى. الىستان تەز تانيدى. قاۋىپ تونسە، ۇياسىنا تىعىلىپ، كوپكە دەيىن شىقپاي قويادى. ۇيانى دا كىشكەنتاي ەتىپ، قىرعي كىرە المايتىنداي جاسايدى. كوگەرشىن العاش بالاپان باسقاندا، كوپ نəرسەنى بىلمەيتىنمىن. قىزىقتاپ، ۇياسىنا ءجيى قارايمىن. بىراق ورنىنان جىلجىمايتىن. سويتسەم، بالاپانى توڭىپ قالماس ءۇشىن جىلىتىپ وتىرادى ەكەن. ورنىنان قوزعاماق بولعانىمدا، وزىمە قارسىلىق كورسەتىپ، شوقىپ العانى بار. وسىدان كەيىن مازالامايتىن بولدىم. وزدەرىنە قاۋىپ تونسە دە، بالاپاندارىن قالدىرمايدى. جىلىنا كوكتەم-جاز ايلارىندا ەكى جۇپتان التى بالاپان شىعارادى. كەيبىر ءəلسىز بالاپاندار ۇيادا ءولىپ قالادى. كوگەرشىنگە قىزىعاتىن بالالارعا وسى پاۆلين دۇرىس. ويتكەنى ءوسىرۋ جەڭىل، تەز ۇيرەنەدى. بالاپان قاي ۇيادان شىقتى، سول جەردى ەشقاشان ۇمىتپايدى، – دەدى ول.
العا قويعان جوسپارى تۋرالى دا سۇرادىم.
– تۋىس əپكەمىز اسقازانى اۋىرىپ، ءجيى اۋرۋحانادا جاتاتىن. سول əپكەمىزدىڭ دەرتىنەن ايىعۋىنا بودەنە كومەكتەسىپتى. اعام بودەنەنىڭ بالاپانىن الىپ كەلدى. بودەنەنىڭ ءبىر اپتالىق، ون كۇندىك جəنە ءبىر ايلىق بالاپاندارى بار. ەرەكشەلىگى كوپ ەكەن. ءوزى كىپ-كىشكەنتاي بولسا دا ەتى، جۇمىرتقاسى قۇنارلى. ادامنىڭ دەنساۋلىعىنا پايدالى. باسقا قۇستار سياقتى اسا قاتتى كۇتىمدى قاجەت ەتپەيدى. بىراق جەم تالعايتىنى بار. ءتۇرلى جۇقپالى اۋرۋلارمەن كۇرەسۋگە قاۋقارى كۇشتى. دەنەسى ىستىق، سول جىلۋىن جان-جاعىنا شاشىپ تۇرادى. قۇستاردى اسىراپ ءجۇرىپ، كوپ نəرسەنى ءبىلدىم. كەيبىر نيەتى بۇزىق ادامدار قۇستاردىڭ ەتتى بولۋى ءۇشىن ءتۇرلى دəرىلەر بەرەدى ەكەن. بۇل دۇرىس ەمەس. جەم-سۋىن ۋاقىتىندا بەرسە، قۇس تا ەركىن وسەدى. ىستەگەن ءىسىڭ، تاپقان تابىسىڭ ادال بولسا، ارمانىڭا تەز جەتەسىڭ. مارقۇم əكەم «ادال بول» دەپ ءجيى ايتاتىن، – دەپ اياقتادى ءسوزىن ەركەبۇلان. ساباققا، ءۇي شارۋاسىنا دا ۇلگەرىپ جۇرگەن ەلگەزەك بالاعا ريزا بولدىم. ادال جولمەن ەڭبەك ەتسە، ەرىنبەسە، ورىندالماس ارمان جوق.
گۇلفاريدا زەينۋللينا،
«ۇلان» گازەتى، №9
27 اقپان 2018 جىل
zhasorken.k