Qazaqstan Respublikasynyŋ resmi statistikasyna säikes, bızder, azamattar, memlekettık sektor men biznes täuelsızdık jyldarynda 138 mln tonnaǧa juyq qauıptı jäne 320 mln tonna qauıptı emes qaldyqtar jinadyq, dep habarlaidy "Adyrna" ūlttyq portaly.
Qauıptılerdıŋ ışındegı eŋ alǧaşqy bestıkke:
- Kül men kül qaldyqtary (22,8 mln tonna)
- Qūs tezegı (1,3 mln tonna)
- Būrǧylyq qaldyqtar (212 tonna)
- Doŋyz qoimaljyŋy (143 mln tonna)
- Mūnai qaldyqtary (103 myŋ tonna) kıredı.
- Būndai kölemdı köz aldyŋa elestetudıŋ özı qiyn! 1 million 300 myŋ qūs tezegı degendı oilap körıŋız! Būl qoqystan tūrǧyzylǧan tau ıspettes, belsendı türde metan men özge de gazdardy böledı. Būny qolǧa almasa, saldary naǧyz apatqa alyp keledı», - dep mälımdedı QR Ekologiia, geologiia jäne tabiǧi resurstar ministrlıgı janyndaǧy "Qorşaǧan ortany qorǧau boiynşa aqparattyq-saraptamalyq ortalyǧy, - RMM bas direktory Janat Samat.Ekologiialyq aqparattyq-saraptamalyq ortalyqtyŋ jetekşısınıŋ sözı boiynşa, būl mälımetter – resmi statistika. Ol tabiǧi resurstardy qoldanuşylardyŋ esebı negızınde qūrylady. Jaŋa Ekologiialyq kodekske säikes, olardy «operatorlar» dep ataidy.
- 2021 jyldyŋ 1 şıldesınen bastap QR jaŋa Ekologiialyq kodeksıne (384 bap) säikes, qorşaǧan ortaǧa qandai da bır ziian keltıretın barlyq subektıler jyl saiyn qaldyqtardyŋ inventarizasiiasy boiynşa esep beruge mındetteledı. Sonyŋ negızınde barlyq öŋırler men ekonomikalyq qyzmet türlerınen respublika boiynşa tolyq statistika jasalady, - dep tüsındırdı sarapşy.Qaldyqtardyŋ halyqaralyq klassifikasiiasy degenımız qoqysty qauıptı jäne qauıptı emes dep ekı topqa böludı bıldıredı. Zaŋdy poligondar men sanksiialanbaǧan qoqys oryndarynyŋ arasyndaǧy aiyrmaşylyq ta osy ıspettes. Sanitarlyq jäne özge de standarttardy qanşa jerden ūstanǧanymyzben, būl qaldyqtar resmi poligonda bolsyn, stihiialy qoqys ornynda bolsyn, erte me, keş pe ydyrai bastaidy. Şyndyǧynda, 3 myŋnan astam zaŋdy poligondardyŋ tek besten bırı barlyq erejeler men normalarǧa sai keledı. Qauıpsızdık deŋgeiı boiynşa, sūryptaudan ötetın, uaqytyly joiylatyn ülgılı poligondar Nūr-Sūltan qalasynda dep eseptelgenmen, ol osyndai deŋgeidegı bükıl eldegı jalǧyz poligon boluy da yqtimal.
- Sifrly kartada jasyl jelekterdıŋ arasynda jüzdegen appaq daqtar aiqyn körınedı. Jaqyndatyp qarasaŋyz, jem-şöp öspeitın, qoqyspen äbden keuıp ketken stihiialy qoqys oryndary kosmostan da körınedı,- deidı Janat Samat.Ortalyq basşysynyŋ aituynşa, soŋǧy jyldary elımızdegı qaldyqtardy meŋgeru salasy jüielenıp keledı.
- Ekologiia ministrlıgı öte kölemdı jūmys atqaruda. Būl mälımetterdıŋ barlyǧy geoservis arqyly jinalady, oblystardaǧy departamentter qyzmetkerlerı qoqys oryndaryna baryp, pıkırler qaldyryp, foto-video derekter jinaidy. Odan keiın atqaruşy organdar qalpyna keltıru jūmystaryn jürgızedı.Jasalǧan jūmys az emes, bıraq jasalu kerek jūmys odan da köp. Damyǧan elderdegı siiaqty qaldyqtardyŋ ierarhiiasyn engızer bolsaq, bız, qazaqstandyqtar, qaldyqtardy sūryptaudy üide bastauymyz kerek. Būndai täsıl qaldyqtardy meŋgerudı bırşama oŋailatar edı: qoqys kompaniialary qaita öŋdeuge, tyŋaituǧa jıberuge ne energetikalyq utilizasiialauǧa jıbererın bırden bıler edı. Alaida, auru qalsa da, ädet qalmaidy emes pe? Jäne de elımızde sanksiialanbaǧan on myŋdaǧan qoqys oryndaryn kım toltyrdy?
- Tyǧyryqtan şyǧar jol bıreu ǧana – qoqys oryndaryn qalpyna keltırıp, qaita jaratuǧa beiımdeu. Äitpese, jer betındegı tırşılıktıŋ joiylu qaupı basym. Bırden bolmasa da, būl oryndarda keiın jasyl jelek qaita öse bastaidy. Qazaqstanda qaldyqtar tögılgen jerler tolyqtai joiylmaiynşa būl jūmys eşqaşan toqtamauy kerek!
"Adyrna" ūlttyq portaly
