"Aq jol" partiiasy Premer-Ministrdıŋ bırınşı orynbasary Älihan Smaiylovqa Mäjılıs deputaty A.Äbıldaev deputattyq saual joldady, dep habarlaidy "Adyrna".
Äbıldaev öz sözınde:
Qazaqstan halqynyŋ bankterdıŋ aldyndaǧy bereşegı kün sanap artyp bara jatyr.
Qazırgı uaqytta, halyqtyŋ 27 paiyzy – bankterge boryşker. Olardyŋ ipotekalyq nesiedegı bereşegı 2,716 trln teŋgege jetıptı. Tūtynuşylyq maqsattarǧa alynǧan nesie 5,19 trln teŋge bolsa, merzımı ötken bereşek 199 mlrd teŋgenı qūrap otyr.
Elımızde zaŋdy tūlǧalardyŋ bankrottyǧy turaly zaŋ būrynnan jūmys ıstep keledı. Al, jeke tūlǧalardyŋ, iaǧni qarapaiym azamattardyŋ bankrottyǧy turaly zaŋ joq.
«Aq jol» partiiasynyŋ deputattary «jar qūlaǧy jastyqqa timei» būǧan deiın «Jeke tūlǧalardyŋ bankrottyǧy turaly zaŋ jobasy kerek» - dep jürgenıne on şaqty jyl boldy.
Būl bastamany sol kezde Qarjy ministrlıgı ılıp äketkenımen, älı künge deiın ünsız qalyp, Ükımetten de qoldau tappai otyrmyz. Al, halyq qaryzǧa belşesınen batyp barady.
Älemdık täjıribelerge süiensek, jeke tūlǧalardyŋ bankrottyǧy turaly zaŋ olarda qoldanysta jür. Bızdıŋ qoǧamymyzǧa da atalmyş zaŋnyŋ qajettılıgı ötkır bolyp tūr.
Täuelsızdık alǧannan keiın, elımızdıŋ örkendeuıne öz ülesımızdı qosamyz dep - jalǧyz päterın kepıldıkke qoiyp, öz ısterın bastaǧan azamattardyŋ qazırgı taŋda 90 paiyzy nesie alyp, talaiy ony qaitara almai bankrot boldy.
Būl jaǧdai äsırese, valiutamen nesie alǧandarǧa tiesılı. Öitkenı 28 jylda özımızdıŋ ūlttyq valiutamyz oŋdaǧan ese arzandap, bankterdıŋ tılımen aitqanda jüzdegen paiyzǧa qūnsyzdandy. Būndaiǧa qandai käsıpker şydai alady!?
Bankter kepıldıkke qoiylǧan mülıktı özderınıŋ ūnaǧan baǧalaryna satyp, qalǧan aqşany boryşkerdıŋ moiyna ıledı.
Ekınşı deŋgeilı bankter Ūlttyq Banktıŋ aldynda proviziia tölemeu üşın sommalardy özderınıŋ banktık jüiesınen şyǧaryp, kollektorlyq kompaniialaryǧa tömengı baǧamen satady.
Bankter men mikrokredittık ūiymdar halyqqa nesie berıp, kömek qolyn sozady, al ol aqşany qaitaru kezınde tüsınıstıkpen qaramaidy. Öz bedelın saqtap, sütten aq, sudan taza küiınde qalady da, halyqtan soŋǧy tiynyna deiın sypyryp aludy kollektorlarǧa berıp qoiady.
Fedor Andreevich Şerbin özınıŋ «Kirgizskaia narodnost v mestah krestianskih poselenii» atty jazbasynda, qazaqtardy - «mūndai bauyrmal halyq älemde neken-saiaq kezdesedı» - degen anyqtama bergen. Sol bauyrmaldylyq qaida?
Al, kollektorlyqtyŋ qylyqtary barşaǧa mälım. Qazırgı taŋda olar - janaşyrlyq, qamqorlyq bıldıretın qūndylyqtarymyzdan jūrdai bolyp, qaraqşydan da soraqy bolyp barady. Qaraqşynyŋ özı soŋǧysyn tartyp alǧan. Olar äleumettık kömek pen zeinet aqyǧa da qol sūǧyp otyr.
Sonda ol azamat qalai ömır sürmek? Tek oǧan - şarasyzdyqtan öz özıne qol jūmsau ǧana qalady. Būl aşy da bolsa - şyndyq.
Keşe ǧana Memleket basşysynyŋ tapsyrmasyn oryndau maqsatynda «Qazaqstan Respublikasy Täuelsızdıgınıŋ 30 jyldyǧyna bailanysty raqymşylyq jasau turaly» Qazaqstan Respublikasy Zaŋynyŋ jobasyn qoldadyq.
Ol zaŋ jobasy qylmys jasap sottalǧan adamdarǧa Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyna bailanysty raqymşylyq jasauǧa baǧyttalǧan.
Al endı, qylmys jasap sottalǧandarǧa raqymşylyq jasap otyrǧan memleket - qandai da bır oqys oqiǧaǧa ūşyrauynyŋ saldarynan qarjylyq qiyndyqqa tırelıp otyrǧan azamattarymyzǧa NEGE qamqorlyq jasamasqa?
Aitarym, qaryzyn tölei almai qan qaqsap otyrǧan jandar da, bızdıŋ qoǧamymyzdyŋ bır bölşegı emes pe?
Jeke tūlǧalardyŋ bankrottyǧy turaly zaŋ qabyldamadyq, tym qūryǧanda nege olarǧa da amnistiia jasamaimyz?!
Memlekettık organdar bır närsenı tüsınuı kerek: eger osyndai jüielı problemany bızder soǧan sai jüielı jolmen şeşpesek, iaǧni, atalmyş Zaŋdy qabyldamasaq – qiyn jaǧdaiǧa ūşyraǧandar tarapynan būndai nesielı amnistiia turaly talaptar jyl saiyn köterıle de, küşeie beredı.
Osyǧan bailanysty, Qūrmettı Älihan Asqanūly, «Aq jol» Demokratiialyq partiiasynyŋ deputattary;
- Parlamentke qarau üşın «Jeke tūlǧalardyŋ bankrottyǧy turaly zaŋ jobasyn» tezdetıp daiarlap, engızudı,
- Nemese Täuelsızdıktıŋ 30 jyldyǧyna bailanysty qandai da bır oqys oqiǧaǧa ūşyrauynyŋ saldarynan qarjylyq qiyndyqqa tırelıp otyrǧan azamattarymyzǧa raqymşylyq jasaudy,
- Jäne sol Zaŋ qabyldanǧanşa, kollektorlık kompaniialardy, iaǧni «zaŋdastyrylǧan rekettı» tızgındeudı sūraimyz, dedı Smaiylovqa.
"Adyrna" ūlttyq portaly
