Amangeldi Keńshilikuly: Rahymjan Otarbaev. Sheberlik pen shyndyq.

3431
Adyrna.kz Telegram

Burynnan biletin jazýshymnyń jańa kitabyn qolyma ustap, baspahananyń ıisi shyqqan betterin paraqtaǵanymda, ylǵı da meniń esime onyń shyǵarmasymen tuńǵysh tanysqandaǵy alǵan áserim túsedi. Bálkim sondyqtan ba eken, ónerdegi izdenisin qadaǵalap, jazǵan dúnıesinen jańalyq kútip júretin jazýshym Rahymjan Otarbaevtyń «Shyńǵys hannyń kóz jasy» atty kitabyna kóz júgirtkenimde 1985 jyldyń qońyr kúzinde, «Jalyn» jýrnalynda, qazaq prozasynyń metri Dýlat Isabekovtiń alǵysózimen jaryq kórgen tyrnaqaldy týyndysy («Soǵystyń sońǵy bombasy») esime túsip, sol bir shaǵyn hıkaıada baıandalatyn keıipkerdiń taǵdyry oıyma oraldy. Qazaq ádebıetiniń kıeli bosaǵasynan ımenip attaǵan sýretker Otarbaev alǵashqy áńgimesimen-aq bizdiń bárimizge de ulttyq prozamyzǵa aıtary mol jazýshynyń kelgenin ańǵartqandaı bolyp edi. Kóńilińde qattalyp, jadyńda saqtalyp qalatyn birinshi áseriń sezimińdi aldamaıdy eken. Jazýshynyń taıaýda jaryq kórgen kitabyn oqyp shyǵyp, baýyr basyp qalǵan keıipkerlerimen qımaı qoshtasqanymda shırek ǵasyr burynǵy oqıǵany esime alyp, jazý máneri ózgeshe talantty tapqanym týraly sol kezdegi balalyq kóńilimniń meni aldamaǵanyna taǵy bir kózim jetti.

Ádette, otyzdan asqan nemese qyryqtyń qyrqasyna taıap qalyp, ónerdiń «tar jol, taıǵaq keshýinde» shyńdalǵan sýretkerler ǵana tosyn taqyryptyń belin maıystyryp, ádebıet áleminiń aıdynyna jurt kútpegen saýaldy alyp shyǵyp jatýshy edi. Sondyqtan jasy áli otyzǵa da tolmaǵan jigittiń tusaýy endi ǵana kesilgen áńgimesimen-aq qalamy tóselgen prozaıkterdiń de júregi daýalaı qoımaıtyn máseleni kóterip, mıllıondaǵan adamdardyń janyna jara salyp ketken soǵys taqyrybynyń shyndyǵyna basqasha kózben úńilgen sheberligi bir jaǵynan bizdi tań qaldyrsa, ekinshi jaǵynan óliara mezgildegi tabıǵat qubylysyndaı tosyrqatyp ta tastady.

Áli esimde. Uly Jeńistiń 40 jyldyǵy dúrkirep ótken sol jyldary rýhy myqty sovettik jaýyngerlerdiń elimizdi nemis-fashıst basqynshylarynan azat etip, jaýdyń kózin joıǵan eren erligin jarysa baıandaǵan kórkem týyndylar odaqtyq jáne otandyq basylymdarda birinen soń biri toqtaýsyz jaryq kórip jatty. Soǵys taqyrybyn jan-jaqty qaýzap, maıyn tamyzyp súgirettegen áńgime, povest, romandardyń tasqyny rýhymyzdyń jasampazdyǵyna sendirip, kóńilimizge qýanysh sezimin uıalatty. Alaıda, sol qaptaǵan shyǵarmalardyń birine de uqsamaıtyn talantty jigittiń órnegi ózgeshe toqylǵan shaǵyn novellasyndaǵy kótergen problemasy jurttyń kóńilin erekshe eleń etkizdi. Toqyraýdyń tońy áli jibı qoımaǵan óliara mezgilde respýblıkalyq basylymda jarııalanǵan - «Soǵystyń sońǵy bombasy» oqyrmandy múlde basqa oıdyń ormanyna engizip jiberip, sezimin sergeldeńge salyp qoıdy. Shyǵarmanyń bas keıipkeri Jazyldyń maıdan batyrlarynyń eshqaısysyna da uqsamaıtyn talaısyz taǵdyry men áreketi bizge soǵys ómiriniń aıtylmaı júrgen aqıqatyn usynǵandaı boldy.

Órbigen oqıǵasy sezimińdi jetektep áketetin áńgimedegi jazýshy kótergen ımandylyq pen adamgershilik máselesin baǵalaýdyń oqyrmanǵa qıynǵa soqqanyn jasyra almaımyn. Iıa, ras, moraldyq oıdyń bezbenine salsaq Jazyl aqtap alýǵa bolmaıtyn – naǵyz satqyn. Qan maıdannan qashyp, tórt jyl túrmede otyryp, jazasyn ótep kelgen beısharanyń túbine báribir soǵys jetti. Aqyr aıaǵynda urys qımyldary kezinde el shetine túsken bomba jarylyp, kútpegen jerden Jazyl mert boldy. Maǵynasyz tirshilik. It ólim. Aıanyshty taǵdyr. Satqyndardyń qarasyn kóbeıtip qaza tapqan Jazyldyń qolyna qarý alyp, maıdan dalasynda ólgeni abyroı bolar edi. Biraq, peshenege jazylǵan taǵdyrdyń isine qaıran qylatyn amal kem.

Degenmen, bas keıipkerdiń is-áreketin ımandylyq tarazysyna salyp, oǵan sovet adamynyń emes, júregindegi Allaǵa degen senimin joǵaltpaǵan jannyń kózimen úńilsek – Jazyldy aqtap alýǵa da bolatyn sııaqty ma, qalaı? Júz jerden kinálap, myń jerden jazǵyrsaq ta ol ajaldan qoryqqandyqtan emes, adam óltirgisi kelmegendikten soǵystan at-tonyn ala qashty ǵoı. Qalaı bolǵan kúnde de ol qylmys jasap, Jaratýshynyń aldynda aýyr kúnáǵa batqysy kelgen joq. Maıdanǵa barǵan kúnde de tyshqannyń murnyn qanata almaıtyn baıǵus adam óltirýge bata almaı, báribir Otanyn satqan opasyz atanar ma edi, kim bilsin? Sovettik uly ıdeal úshin bolsa da kisiniń qanyn moınyna júktegisi kelmegen Qudaıdyń qulyn jazǵyrýǵa bizdiń qandaı qaqymyz bar?

Zady kez-kelgen talantty jazýshy oqyrman talǵamyn qanaǵattandyrý úshin emes, ony tereńdetip, ózge túgil, keıde ózimizge de aıtýǵa qorqatyn shyndyqtardy esimizge salyp turý úshin qalam alatyn bolsa kerek, qolyna. Qarapaıym pendeniń suranysyn óz yqtııaryna kóndirgen «talǵamǵa talas joq» degen qaǵıdanyń ústemdigi ónerge júrmeıdi. Eger talǵam úshin talaspasaq ádebıettiń teńizi sýalyp, ulttyq tamyrynan ajyrap, adamgershilik tabıǵatyn joǵaltyp, ózegine jegi túser edi, baıaǵyda. Naǵyz sýretker ádebı talǵamnyń qońyrtóbel tirshiliktegi jalǵan tanymnyń shylaýyna shyrmalyp ketpeýi úshin kúresip, ómir shyndyǵyn oqyrman júregine ónerdiń tilimen jetkizý úshin shyǵarmashylyq sheberhanasynda mańdaıynyń bes batpan terin tógedi.

Jazatyn taqyryptardyń jazyǵy taqyrlanyp bara jatqan búgingi zamanda jazýshy bolýdan azapty jumys joq. Bir kezderdegi uly Balzaktyń «shyǵarmanyń eń negizgi sharty – qyzyqtyrý» degen talaby kompıýterdiń qulaǵynda oınaǵan qazirgi oqyrmannyń kóńilin qanaǵattandyra almaıdy. Balzak dáýirimen salystyrǵanda, kitapqa úńilýden basqa da neshe túrli kóńilińdi toıdyratyn ermegi tolyp jatqan zamanda ómir súrý baqyty buıyrǵan búgingi kúnniń adamy «qyzyqtyrýmen ǵana aıasy shekteletin» arzan aldanyshty kóńiline medeý tutpaıdy. Ol kóziniń maıyn taýysyp, altyn ýaqytyn shyǵyndap oqıtyn shyǵarmasynan qoǵamnyń áleýmettik shyndyǵymen birge, janyn mazalap júrgen ustara saýaldardyń da jaýabyn tapqysy keledi. Búginginiń adamy keshegi kúnniń qyzyq qýǵan oqýshysy emes, ol talǵamy ósip, ınttelektisi baıyǵan - ómirdiń qatal synshysy. Bir ret kóńilin qaldyrsań, senimen máńgi qoshtasyp, at-quıryǵyn úzisýi de ábden yqtımal. Talǵamy joǵary oqyrmanǵa qaı zamanda da suranys bar, oǵan dostyq qolyn usynǵandar keshe de az bolǵan emes, búgin, tipti kóp. Bul bir. Ekinshiden jazǵan dúnıeńniń naǵyz baǵasyn beretin tarazy da talǵamy bıik oqyrmanyń ekenin umytpaǵan abzal.

Osy turǵydan alǵanda jańa shyǵarmasyn jurt izdep júrip oqıtyn Rahymjan Otarbaev – baqytty jazýshy. Oı quraýy men jazý máneriniń órnegi bólek, tili tógilip turǵan sýretker óz sózin ylǵı da parasatty oqyrmanǵa arnap aıtady. Oqyrman talǵamyn ósirý úshin izdenis ıirimderin shıyrlap, oı aıdynyn keship júretin qalamgerdiń ómir ózenindegi shyndyqty súgirettegen týyndylaryn oqyǵanyńda sezimińdi san-saýaldar súrgilep, janyńa tynyshtyq bermeı qoıatyny bar. Ádebıetimizdiń Beıimbet Maılın, Dýlat Isabekov, Berdibek Soqpaqbaev, Tólen Ábdikuly, Tynymbaı Nurmaǵambetov sekildi saýsaqpen sanarlyqtaı klassıkteriniń ǵana shyǵarmashylyq tabıǵatyna tán kúldirip otyryp, adamdy jylatatyn sheberlikti keremet meńgergen Otarbaevtyń bastalǵannan-aq kúlkiden ezýińizdi jıǵyzbaı qoıatyn hıkaıasyn oqyp bolyp, sońǵy betin japqanyńyzda, kenetten kóńilińiz buzylyp, qulazyp sala beredi. Jańa ǵana shegińizdi qatyrǵan týyndydan basqa bir oty ushqyndaǵan shyndyqtyń shetin kórgenińizde kúlkińiz sap tıylyp, janyńyz jabyrqap ketedi. Ómirdiń shym-shytyryq shyrǵalańynda naǵyz baqytyn taba almaı adasqan jandardyń taǵdyrlary kóz aldyńyzda kólbeńdep turyp alyp, endi olarǵa kúlip emes, aıanyshpen qarap, oıdyń munaryna batyrǵan san-alýan saýaldar mazańyzdy alyp, janyńyzdy kemiredi. Aqyl-keńesimizge qulaq qoıyp, Rahymjan Otarbaevtyń «Shyńǵyshannyń kóz jasy» atty kitabyn oqyp shyqsańyz aıtyp otyrǵan sózimizdiń ıllahı shyndyq ekenine kózińiz jetetinine kámil senimdimin.

Sýretkerdiń jańa kitabyna sońǵy jyldary túrli basylymdarda jaryq kórgen «Aktrısa», «Aına», «Altyn balyq», «Bizdiń aýyldyń Amazonkalary», «Aıaqtalmaǵan hıkaıa», «Satqyn» t.b. kóziqaraqty oqyrmanǵa etene tanys áńgimeleri men «Shyńǵyshannyń kóz jasy» atty hıkaıaty enipti. Jazýshynyń shyǵarmashylyq sheberligin kórsetý úshin olardyń bárin jipke tizip, taldap-tarazylaý shart emes. Meıirińdi qandyratyn bulaq sýynyń qasıetin bilý úshin dámin tatyp kórý de jetkilikti. Sondyqtan da biz búgingi áńgimemizde jazýshynyń jańa kitabyndaǵy birneshe týyndysyna ǵana toqtalyp, Otarbaev áleminiń tereńine boılap, syr sýyrtpaqtaýǵa nıet etip otyrmyz.

Bir qaraǵanda sýretker Otarbaevtyń «Atyraý – Almaty poezy» áńgimesinde alyp bara jatqan sıýjet te, eliktirip áketetin oqıǵa da joq. Biraq búgingi ómirdiń naǵyz bet-beınesi shynaıy kestelenip, sheber súgirettelgen kólemi shaǵyn ǵana týyndyda oqyǵannan-aq et-júregińizdi eljiretip áketip, sezimińizdi maıdaı eritip jiberetin lırızmniń jyly shýaǵy kóp. Shyǵarma osyndaı bir ereksheligimen kóńil mekenińdegi názik sezimderińdi shymshylaıdy.

Qandaı dáýirdiń qalamgeri bolsa da adam taǵdyryn ózi ómir súrip jatqan qoǵamnyń áleýmettik shyndyǵymen shendestire sýrettep keledi. Naǵyz sýretker búgingi zamannyń shynaıy bet-beınesin kórsetý arqyly tirshilik topyraǵynyń astynda kómilip qalǵan Qudaılyq shyndyqtardy izdeıdi. Kez-kelgen talantty jazýshynyń dúnıeni tanýdaǵy óz jumbaǵy bar. Ómir ıiriminiń tereńine boılaǵan ónerdiń qupııasy jazýshy shyǵarmashylyǵynyń jumbaǵyn sheshý arqyly ashylady. Óner ómirdiń kóshirmesi emes. Ómirdiń zańdylyǵyna baǵynbaıtyn ónerdiń óz joly bolady. Ókinishke qaraı, sońǵy jyldary qaınaǵan tirshiliktiń qazanynda qaınaǵan jýrnalısterdiń kóbisi jazýshylyqqa den qoıyp, ómirdiń kóshirmesin súgirettegen shyǵarmalary arqyly prozanyń júgin de, ondaǵy aıtylar oıdyń salmaǵyn da jeńildetip jibergeni jasyryn emes. Sýretker Otarbaevtyń jazýshy retindegi ereksheligi ol esh ýaqytta da jurttyń kózine túsip, erekshe kóriný úshin taqyryp qýalaǵan pýblııstıkanyń jalyna jabysqan emes. Keıbir qalamgerlerdeı jolyn kesip ketken keıipkerin jaǵymsyz etip kórsetýge tyrysqan óshpendilikten de ol boıyn aýlaq ustaıdy. Naǵyz ónerdiń fánı men baqı atty eki jumbaq álemniń arasyn jalǵap turǵan altyn kópir ekenin jaqsy biletin sýretker qoǵamdyq kórinistiń astarynan ómirdegiden de tereń shyndyqtyń mánin izdeıdi. Jáne ol shyndyqty jazýshy sımvoldyq belgiler arqyly kórsete biledi. Orys fılosofy Nıkolaı Berdıaevtiń aıtýynsha, naǵyz ómir sýretkerlik sheberlikpen tek sımvoldar arqyly berilýi múmkin, ol ónerge mindetti túrde shynaıy kúıinde enbeıdi. Óner esh ýaqytta da empırıkalyq shynaılyqty kórsetpeıdi, barlyq kezde de ol basqa álemge enip ketedi, biraq bul basqa álem ónerde sımvoldyq beınelerdiń kómegimen tanylady.

Jazýshynyń «Atyraý – Almaty poezdy» áńgimesi de qundylyqtar almasyp jatqan toqsanynshy jyldardaǵy - ómirdiń sımvoldyq kórinisi. Sol poezda ketip bara jatqan qarapaıym adamdardyń taǵdyrlary arqyly tunyǵy laılanǵan tirshilik aıdynyndaǵy turmysty kórip, ómirdiń kúrdeliligin tanı túsesiń. Aýyzdary araq sasyp, tánderi temekiniń tútinine ystalǵan keshegi kúnniń Qyz-Jibegi men Baıandarynyń búgingi tirligin kózimen kórgen bas keıipkerdiń Almatyǵa jetpeı poezdan túsip qalýynyń sebebin túsingendeı bolasyń? Adamdyq qundylyqtardy arzandatýdyń qudiretti pármeni – ýaqyt sabazyńnyń ashsa alaqanynda, jumsa judyryǵynda eken – aý.

Iıa, uly mártebeli ýaqyt! Qulqynynyń qamy úshin kim sol ýaqyttyń qulyna aınalmaı jatyr deseńizshi, myna opasyz jalǵanda. Ásirese, jurttyń aýzynda júrgen, qalyń buqara pir tutqan óner adamdarynyń shyn maǵynasyndaǵy quldyq bet-beınesin kórgenińizde, dúnıe-jalǵannan túńilip kete jazdaısyń.

«Aktrısa» áńgimesinde jazýshy quldyqtyń shyrmaýyna shyrmalǵan óner adamdarynyń is-áreketin ýytty sarkazmmen sheber jetkizipti. Eń alǵash osy áńgimeni «Qazaq ádebıeti» gazetinen oqyǵanymda ishegim túıile jazdap, rahattanyp kúlgenim esimde. Shyǵarmany ekinshi ret kitaptan qaıta oqyp shyqqanymda kúlmek túgil, kóńilim qulazyp, janym jylady. Teatr psıhologııasyn jaqsy biletin jazýshy shyǵarmasyndaǵy túkke turmaıtyn ataqqa bola óner adamdarynyń ólermendikke salynǵan arzan tirligimen tanysqanymda, ımandylyq pen adamgershilik qasıetin joǵaltqan qoǵamnan jıirkenip, júregim aınady. Biraq, amal qansha? Bulaq basynan laılanǵan, bul - seniń qoǵamyń. Adamı qundylyqtar arzandap, dúnıe túgil, ar-uıatyńa deıin saýdaǵa túsip jatqan myna jalǵan tirshilik, bul - seniń ómiriń. Jar basyna otyrǵan japalaqty - qyran, qarqyldaǵan qarǵany kúmis kómeı bulbul retinde tanýǵa tıis shyndyq, bul – seniń búgingi kúngi aqıqatyń, hám shynaıy bolmysyń. Ar-uıatyna kir juqtyrǵysy kelmeı, adamgershilik qundylyq úshin kúresetin adamǵa ómir súrý barlyq ýaqytta da qıyn. Keshirińiz, biz aıaq astynan úlken jańalyq ashyp otyrǵan joqpyz, bul shyndyqty álemniń uly jazýshylary Otarbaevqa deıin de tilge tıek etken, aldaǵy ýaqytta da aıtyla beredi - ol áńgime. Másele, aıtqanda ǵana emes, sýretkerdiń ony qalaı jetkizip, óz dáýiriniń shyndyǵymen ushtastyra biletin sheberliginde bolsa kerek. Alǵashqy áńgimesimen-aq Sovet zamanyndaǵy jalǵan moralmen úzildi-kesildi kelise almaǵan jazýshy Rahymjan Otarbaev «Satqyn» áńgimesinde kóńilimizde júrgen taǵy bir shyndyqty aldymyzǵa jaıyp saldy.

Bizdiń bárimiz de aqyl-esi kire bastaǵannan-aq balamyzdy adal bolýǵa baýlyp, ardyń jibinen attap ketpeýge úıretip, ımandylyq pen izgiliktiń sáýlesin sanasyna quıýǵa tyrysamyz. Belimizden týǵan perzentimizdiń aldyndaǵy ata-analyq paryzymyzdy adal atqaryp júrgenimizben, biz kóp jaǵdaıda berip jatqan tárbıemiz ben qoǵamdyq shyndyqtyń arasyndaǵy alshaqtyqty qaperimizge ala bermeımiz. Qoǵam men adamnyń arasyndaǵy kelispeýshiliktiń órti ádiletsizdikten týyndaıtyny ámbege aıan. Endeshe ádiletsiz qoǵamda ómir súre otyryp, adamnan ar-uıat talap etýdiń qanshalyqty qısyny bar?

Áńgimeniń bas keıipkeri Asylbek sábı kúninen armanshyl bolyp ósken jigit. Kınony kóp kórip qııaldanyp, jastaıynan radıoǵa áýes boldy. Kishkentaıynan óner qýǵan ulynyń kelesheginen áke-sheshesi zor úmit kútýshi edi. Mine, osy Asylbek at-jalyn tartyp, atpaldaı azamat bolyp, ásker qataryna alynarda ant berýden úzildi-kesildi bas tartty. Óıtkeni, ol eldegi búkil jerdi ıelenip alǵan baılardyń balalarynyń áskerge barmaı, ózi sııaqty túgi joq, taqyr kedeılerdiń oǵan alynýyn ádiletsizdik sanaıdy.

Jazýshy Rahymjan Otarbaev adam janynyń shyńyraýyna úńile otyryp, odan rýhanı tereńdikterdi taba biledi. Tildiń maıyn tamyza biletin sheberligi bolǵanyna qaramastan, kópsózdilikten boıyn aýlaq ustaıtyn sýretker shyǵarmashylyǵynda keıipkerlerdiń minezderi men jan álemi baıandaý arqyly emes, sıtýaııa barysynda jan-jaqty ashyla túsedi. Otarbaev shyǵarmashylyǵynda adam rýhynyń qunarly topyraǵynyń qabatyndaǵy janartaýy qoparylyp jatady. Qalamgerdiń shyǵarmasy ylǵı da oqyrmannyń kókeıinde jańa suraqtar týǵyzady. Ásirese, sýretkerdiń somdaǵan keıipkeriniń san-qyrly tabıǵatyna enip kete alatyn daralyǵy men onyń jan álemindegi qoparylystardy jetkize biletin sheberligi tań qaldyrady.

Ol – rýh qozǵalysynyń sýretkeri. Jazýshynyń shyǵarmasyn oqı bastaǵannan-aq ondaǵy alapat daýyldyń otty quıyny sezimińdi úıirip áketedi. Talantty sýretker adamnyń jumbaq bolmysyna turmystyń qalypty jaǵdaıynda emes, ot basyp, ádiletsizdikke qarsy búlik shyǵarǵan kezinde úńilip, ómir zańdylyǵynyń aǵysynda emes, qoǵamnyń áleýmettik shyndyǵyna moıynsunbaǵan alasapyran stıhııada adam tabıǵatynyń tereńdigi ashylyp, onyń shegi men shekarasy jazýshy shyǵarmashylyǵynda zerttelip jatady.

Ómir shyndyǵyn óneriniń jumbaǵy arqyly qazymyrlanyp zertteıtin qalamgerdiń «Shyńǵyshannyń kóz jasy» atty hıkaıaty - bitimi bólek týyndy. Shyǵarmanyń atyna kózim túskende talaı jazýshylar qalam tartyp taqyrybyn tozdyrǵan Shyńǵyshan jaıynda Otarbaev ne jańalyq asha qoıar deısiń degen bir senimsizdikpen, kúmándana qaraǵanmyn. Alaıda, órnegi ózgeshe toqylǵan hıkaıatty sońyna deıin oqyp shyqqanymda Izgilik pen Zulymdyq, Adamgershilik pen Jaýyzdyq, Ádilet pen Qııanat, Shyndyq pen Ótirik taqyrybynyń topyraǵyn burynǵydan da tereń qazǵan Rahymjan Otarbaevtyń jazýshylyq sheberliginiń basqa bir qyryn tanyǵandaı boldym. Bireýler uly qolbasshy ekenin aıtyp maqtap, ekinshileri dúnıeni qanǵa bóktirgen qanysher ekenin jazyp jamandap jatqan Shyńǵyshannyń jumbaq bolmysyna Rahymjan Otarbaev múlde basqasha qyrynan úńiledi. Bul tarıhı emes, fılosofııalyq astary tereń - psıhologııalyq týyndy. Adamnyń ishki áleminde qoparylyp jatatyn qaıshylyqtar arqyly shyǵarma jelisi órbip otyratyn bul týyndyda jazýshy Rahymjan Otarbaev tórtkúl dúnıeni titirkentken Shyńǵyshannyń shyn maǵynasyndaǵy adamdyq tabıǵatyn ólim saǵaty jaqyndaǵan kezdegi bir ǵana sátke osaldyq boı aldyrǵan shaǵy arqyly ashýǵa tyrysady. Shyǵarmany oqyp shyǵyp, ondaǵy aıtylmaq bolǵan oıdyń astaryna úńilgenińizde ońaı bolyp kóringenimen Izgilik pen Zulymdyq degenimiz ne?, Adamgershilik pen Jaýyzdyq degenimiz ne?, Ádilet pen Qııanat degenimiz ne? degen ustara saýaldardyń jaýabyn berýdiń qıyn ekenin túsingendeı bolyp, oıdyń teńizine batasyń.

Shyntýaıtynda jazýshy qalamynan shyqqan óner týyndysy qalamgerdiń qııalynan týǵan naǵyz tirshiliktiń jalǵan kórinisi bolǵanymen, ol adam balasyna ómirdiń mánin tereńirek túsinýge kómektesedi. Ótiriktiń oryn qazǵan qalamger emes, aqıqatynda, ómirdegi shyndyqty ónerdiń tilimen jetkize biletin jazýshy ǵana myna jalǵandaǵy ókinishterimiz men sátsizdikterimizdiń ornyn toltyryp, halyqty keleshekte bolýy yqtımal qaýip-qaterden saqtandyrady.

Naǵyz talant ádebıetke qoshemet kórý úshin emes, adamgershilik murattardy jyrlap, qoǵamnyń qordalanyp qalǵan shyndyǵyn aıtý úshin keledi. Azamattyq úni bıik jazýshy Rahymjan Otarbaev sonaý jyldary jaryq kórgen tyrnaqaldy týyndysy «Soǵystyń sońǵy bombasy» novellasynan bastap, kúni keshe ǵana jazylyp, qalamynyń sııasy áli kebe qoımaǵan «Shyńǵyshannyń kóz jasy» hıkaıatyna deıingi barlyq shyǵarmalarynda ónerdegi adamgershiliktiń týyn bıik kóterip, ómirdiń jalǵan kórinisin áshkereleýmen keledi. Sýretkerliktiń til, stıl, forma, sıýjet t.s.s formaldyq jaǵyna ǵana nazar aýdarǵan adamnan úlken jazýshy shyqpaıdy. Naǵyz jazýshynyń boıynda qoǵamnyń shyndyǵyn ónerdiń tilimen aıta alatyn batyldyq bolýy tıis. Rahymjan Otarbaevtyń shyǵarmashylyq ereksheligi órnegi ózgeshe órilgen sheberlik pen boıaýy tógilip turǵan sýretkerliginde ǵana emes, shyndyqty aıtýdan qaımyqpaıtyn jazýshylyq minezinde jatyr. Óıtkeni, myna álemdi dúrliktirgen Shyńǵyshannyń basynan kóshken dáýren bizdiń de basymyzdan ótedi. Jaratýshydan habar kelip, o dúnıelik bolyp Allanyń aldyna barǵanymyzda bizdiń bárimizdiń de qabir azabymyzdy jeńildetý úshin aıtatyn bir-aq sózimiz bar. Ol – Shyndyq!


http://adebiportal.kz/kz/news/view/18979

Pikirler