Búgin zamanymyzdyń asa kórnekti jazýshy-ǵalymy Tursyn Jurtbaı jeti bel asyp, 70-ke toldy, dep habarlaıdy “Adyrna” ulttyq portaly.
Soǵan oraı, Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti “Eldik ustanym jáne táýelsizdik nysanasy” atty halyqaralyq ǵylymı-tájirıbelik konferenııa ótkizdi. Sharaǵa prezıdent baspasóz qyzmetiniń músheleri men zııaly qaýym ókilderi qatysty.
El prezıdentiniń bas hatshysy Berik Ýálı óziniń Facebook-tegi paraqshasynda:
“Ult kósemi Álıhan Bókeıhan týraly qazaqtyń uly aqyny Sultanmahmut Toraıǵyrulynyń ataqty óleńin barshańyz bilesizder.
Eshkimniń Álıhanǵa bar ma sózi,
Demeıdi qandaı qazaq ony oń kózi.
Semeı tursyn, jeti oblys bar qazaqtan,
Talassyz jeke-dara tur ǵoı ózi, - dep eljireı tolǵanady.
Bul aqynnyń «Tanystyrý» poemasy. Qarapaıym qazaqqa zamannyń baǵdaryn nusqaı otyryp, sol baǵdarda shyraq bolatyn azamattardy tanystyrady. Sol poemanyń úsh arysymyz Álıhan, Ahmet, Mirjaqyp týraly aıtqan shýmaqtarynda:
Keshegi qara kúnde bolmap pa edi,
Biri kún, biri sholpan, biri aıym.
Solardan basqa keshe kim bar edi,
Qazaq úshin sham qylǵan júrek maıyn, - dep júregińdi solq etkizetin tusy jeterlik.
Men muny nege aıtyp otyrmyn? Búgingi biz úshin de «júrek maıyn sham qylǵan» alashtyń aıaýly azamattary bar. Solardyń eń bıik tuǵyrynda turǵany, búgin biz jeti bel asqan mereıli toıyna kelip otyrǵan qazaqtyń erýdıt ǵalymy, bizdiń ustazymyz – Tursyn Qudakeldiuly Jurtbaı. Táýelsizdik tusynda tulǵalanǵan birneshe býynnyń tarıhı sanasynyń qalyptasýyna, ádebı túsiniginiń tolyǵýyna,memleketshildik tanymnyń ornyǵýyna Tursyn aǵamyzdyń atqarǵan eńbegi, qosqan úlesi orasan.
Ǵalym úshin eń basty qasıetterdiń biri – jankeshtilik. Ǵylymǵa adaldyq ta, prınıpshildik te, bári osydan shyǵady. Sonaý stýdent kezimizde Tursyn aǵamyzdyń eki tomdyq «Dýlyǵa» eńbegin jastanyp oqyǵanymyz esimde. Sonaý Tarǵytaı zamanynan ıaǵnı qola dáýirinen beri tartyp, tarıhtyń munarasyndaı qadaý-qadaý tulǵalardy belgi etip, ýaqyttyń jelisimen bizdiń zamanymyzǵa qaraı tartqan sol eńbek bizdiń ulttyq «MENIMIZDI» oıatsa, odan keıingi úsh tomdyq «Uranym – Alash» sol sanamyzdy ushar bıikke kóterdi. Al aǵamyzdyń Abaıtaný, Áýezovtaný tarapyndaǵy ulanǵaıyr eńbegi óz aldyna bir álem. «Qunanbaı», «Qalıbek Qýanyshbaev» eńbekteri de artynan ergen keıingi óskinniń qolynan túspeı oqylyp kele jatqan súbeli zertteý, súıekti shyǵarmalar ekenin ýaqyt ózi kórsetti.
Jeti bel asyp, el aqsaqaly bolǵan búgingi kezde de aǵamyzdyń qalamy qoldan túsken joq. Kerisinshe, burynǵydan da bekı túskendeı áser qaldyrady. Ózi aıtqandaı, búginde aǵamyzdyń «Kún men túni – Abaıdyń tutqyny» bolyp ótip jatyr. Abaıdyń tekstologııasymen túbegeıli aınalysyp júr. Kóptegen myqty shákirtter tárbıeldi. Ol shákirtteriniń aldy ózi de ustaz bolyp ózinen keıingi býynǵa tálim bere bastady. Sol turǵydan kelgende Tursyn aǵamyz ǵylymnan nemere súıip otyrǵan baqytty ǵalym. Baqýatty qalamger.
Tursyn Jurtbaı ǵylymda ǵana emes, qarapaıym ómide de bizge qamqor aǵa, janashyr jaqyn adam. Bul kisi shyǵarmashylyǵyńdy ǵana qadaǵalap, ómirińniń ne bolyp jatqanyna bas aýyrtpaıtyn adam emes. Artynan ergen barsha shákirtiniń jaǵdaıyna alańdap, únemi qamqorlap júretin meıirimdi, shýaǵy aınalasyn jylytyp júretin kisi.Sózdiń oraıynda aıta keteıin, Shymkentte qyzmetter júrgen kezimde 2013 jyly ult kósemi Álıhan Bókeıhannyń týǵan kúnine oraı, Aǵamyzdy jergilikti zııalylar men jastarmen kezdesýge shaqyrdym. Sol kúni kishkentaıly boldyq. Qýanyshty habardy estigen Tursyn aǵamyz «Myna bala óz atyn surap týǵan bala eken. Atyn Álıhan dep qoıý kerek. Eger Álıhan qoımasań, osy kúnge deıin alash týraly aıtyp, jazyp júrgenińniń bári ótirik» dep kesip aıtty. Sóıtip, bizdiń daıyndap júrgen atymyzdy qaldyryp, uldyń atyn Álıhan qoıdy. Ýaqyt degen aqqan sý ǵoı, sol kishkentaı Álıhan da segizden asyp barady...
Tursyn Jurtbaı týraly tańdy-tańǵa uryp sóıleýge de, tom-tom kitaptar jazýǵa da bolady. Áli talaı óskin aǵamyzdyń basqan izin zertteýmen ǵalym bolary sózsiz. Ázirge tek aǵamyzǵa zor densaýlyq, shalqar shabyt tileımiz. Jeti belden asqanyńyzben aldyńyzda áli seńgir bar. Sol toıda osylaı jarqyn júzdesýge jazsyn! Aman bolyńyz asyl aǵa!” dep jazdy.
