Aǵylshyn tilinen aýdarǵanda "býllıng" degenimiz - qýdalaý, adamǵa agressıvti kózqaras. Ádette biz bul minez – qulyqty «qorlaý» dep ataımyz. Qýdalaý balalar men eresekter arasynda kezdesedi. Ol, ásirese, jasóspirimder arasynda qatal túrde júredi. Bir qyzyǵy, álsiz adamdar toby biriktirilip, ózinen áldeqaıda kúshtirek adamǵa jasalǵan kúsh kórsetý, qýdalaý bolady.
Eger siz qorlaýdyń qurbany bolsańyz ne isteý kerek?
Qorqytý men janjal birdeı emes.
Aldymen siz ujymdaǵy qorqytý men qaqtyǵysty ajyrata bilýdi úırenýińiz kerek, óıtkeni bul jaǵdaılar múldem basqa sheshimderge ıe. Janjal - jaǵymsyz proess, biraq áleýmettik ómirdiń tabıǵı jáne qalypty bóligi. Ár túrli adamdardyń múddeleri men kózqarastary arasyndaǵy soqtyǵys. Qaqtyǵys jaǵdaıynda dıalog júrgizýge, ymyraǵa kelýge, óz kózqarasyńyzdy qorǵaýǵa nemese jeńildikter jasaýǵa bolady (jáne kerek). Janjaldyń eki jaǵy da ony sheshýge múddeli.
Al qorqytý - bul múldem basqa jaǵdaı, bul psıhologııalyq zorlyq-zombylyqtyń bir túri. Qorqytý qaı kezde oryn alýy múmkin? Ádette, adamdardan tarapynan qýdalaý, qorlyq kórsetý kezinde. Olarǵa jábirlenýshini qorlaý faktisi unaıdy. Quqyq buzýshylar tipti dıalog júrgizýge jáne jaǵdaıdyń sheshimin izdeýge tyryspaıdy.
Qorqytý ádette uzaqqa sozylady. Jábirlenýshi birtindep qarsy turýdan sharshaıdy jáne bul jaǵdaıdy odan ári ýshyqtyryp, qylmyskerdi qýantady.
Qorqytý tik jáne kóldeneń bolyp bólinedi. "Tik" ádette joǵarydan tómenge baǵyttalǵan, munda bastyq baǵynyshtylardy qorlaı alady jáne mazaq ete alady. "Kóldeneń" qorlaý bul áriptesterdiń nemese komanda músheleriniń mártebesi shamamen teń jaǵdaıda júredi.
Eger siz qorlaýdyń qurbany bolsańyz, ózin qalaı ustaý kerek?
Sizdi qýdalaý jaǵdaıynan shyǵýdyń negizgi joldaryn qarastyraıyq. Ujymnan ketý nemese qalý? Sońyna deıin kúresý, kelisý nemese kómek izdeý kerek pe? Eń az psıhologııalyq shyǵyndarmen qýdalaýdan qalaı shyǵýǵa bolady?
Birinshi qadam: Istiń mán-jaıyn anyqtap alýǵa tyrysý.
Quqyq buzýshylar tobynda kimniń róli bar ekenin túsinýge tyrysyńyz. Kim bastaýshy jáne kim "kompanııa úshin" qosyldy. Kimniń óz pikiri bar jáne kópshiliktiń pikirin kim ustanady? Kim tek kórermen, kim kimniń jaǵynda, kim sizge janashyr bola alady. Eger siz jalǵyz bolsańyz, odaqtas tabýǵa tyrysyńyz.
Ekinshi qadam: Dıalogqa shyǵýǵa tyrysý.
Dıalog keıde óte kúshti qadam bolyp tabylady, óıtkeni ekinshi tarap ony múldem kútpeıdi. Biraq qýdalaý qurbany úshin bul áńgimege durys beıimdelý mańyzdy bolady. Bir jaǵynan renjimeńiz, kemsitpeńiz.
Dıalogty bastaýshymen nemese topta sheshim qabyldaǵan adammen júrgizgen durys.
Ashyq suraýǵa jáne túsinýge tyrysyńyz, bul jaǵdaıdyń sebebi nede ekenine kóz jetkizý. Siz qandaı erejelerdi buzdyńyz?
Bul kezeńde siz basshylyqqa ne bolyp jatqandyǵy týraly aqparat bere alasyz. Mundaı jaǵdaıda menedjer ákimshilik sharalar qoldana alady nemese quqyq buzýshymen dıalogta moderator bola alady.
Úshinshi qadam: Kúresti jalǵastyrý nemese komandadan ketý týraly sheshim qabyldaý.
Eger siz odaqtastardy taba almasańyz nemese basshylyqtyń kómegin ala almasańyz, dıalogty da júrgize almasańyz, siz kútýge jáne tózýge daıynsyz ba nemese siz osy toptan kete alasyz ba,- degen suraqqa jaýap berińiz Siz bul jaǵdaıǵa qansha ýaqyt shydaı alatyn ýaqytty belgileı alasyz.
Eger siz kúresti jalǵastyrýdy sheshseńiz, onda sizge qarsy shabýyldardy múmkindiginshe elemeýdiń negizgi erejesi bolady. Eger siz abyroımen, qorlaýsyz jáne agressııaǵa kóshpeı, ekinshi taraptyń shabýyldaryna tótep bere alsańyz, onda qorlaý "joq" bolýy múmkin. Sizdiń emoıonaldy reakııańyz quqyq buzýshynyń qyzyǵýshylyǵyn týdyratyn otyn sııaqty.
Osy ýaqyt ishinde ózińizge qoldaý kórsetýdi umytpańyz. Jaqyn adamdar nemese tipti alys dostardyń tarapynan qoldaý kútý. Olar sizge emoııalar men stressti jeńýge kómektesetin psıholog bolýy múmkin.
Kasymova Janel
