Ūşar basyn būlt şalǧan Alataudyŋ bauraiyna aqşaŋqan kiız üi tıgılgen. Ainalasy alqyzyl gülge oranǧan qazaqy üidıŋ maŋyna būrymdy qyz-kelınşekter jinalyp, sauyq-sairan qūryp otyrǧandai. Al anau şettegı aq kimeşektı qos bäibışe salmaqty äŋgımenıŋ tiegın aǧytqanǧa ūqsaidy. Būl qazaq qyzdarynyŋ arasynan şyqqan tūŋǧyş suretşı Aişa Ǧalymbaevanyŋ «Kiız üi janynda» atty kartinasyndaǧy körınıs.
Ömır boiy qolynan qylqalamy tüspegen suretşı Aişa Ǧalymbaeva ärtürlı janrlarda jüzdegen kartina jazyp, respublikalyq, odaqtyq, halyqaralyq körmelerge qatysty. Eŋbegı elenıp, el qūrmetıne bölendı. Alaida suretşınıŋ balalyq şaǧy auyr öttı. Aişa Ǧarifqyzy 1917 jyly 29 jeltoqsanda Almatyǧa taiau jerdegı Esık auylynda düniege kelgen eken. Äke-şeşesınen erte jetım qalǧan ol anasynyŋ sıŋılısınıŋ qolynda ösedı. Sıŋılısı Hanifa apaiynyŋ tört balasyn ösırıp jetkızemın dep jürıp tūrmys ta qūrmaǧan. Aşarşylyq jyldary jäudırep otyrǧan balalarǧa azyq tauyp beru ol üşın öte qiynǧa soǧatyn. Aişa suret önerıne kışkentaiynan qyzyqty. Qaǧazdyŋ qat, qaryndaştyŋ joq kezı bolsa da ebın tauyp suret salatyn. Äke ornyna äke, ana ornyna ana bolǧan Hanifa balalardyŋ betterınen qaqpai ösırdı. Olardy qasyna otyrǧyzyp ısmerlıkke baulydy. Keiınnen Aişa auyldaǧy mektepten bılım alyp, arabşa hat tanydy. 1943 jyly Almaty körkemsuret uchilişesın bıtırgen soŋ Mäskeudegı Bükılodaqtyq kinematografiia institutynyŋ moda önerı fakultetıne tüsedı. Oquyn oidaǧydai tämamdaǧannan keiın şyǧarmaşylyqtan bır sätke de qol üzgen joq. Ol taŋnyŋ atysynan üidıŋ janyndaǧy şeberhanasyna bet alar edı. Aiadai şeberhanasynda otyryp bastaǧan kartinasyna oily közderımen ūzaq qaraityn. Ūzaq qaraityn da, oiyn jinaqtap baryp jazuǧa kırısetın. Palitradaǧy oinaqy boiaular kenep betıne tüsken saiyn mazmūny bai kartina qazaq ömırınen syr şertetın. Aişa Ǧarifqyzynyŋ şyǧarmaşylyǧyndaǧy negızgı taqyryp qazaq äielınıŋ obrazy edı. Onyŋ är jazǧan portretındegı negızgı oi bır arnaǧa kelıp toǧysatyn. Iаǧni keŋes däuırındegı äielderdıŋ sūlulyǧy, sänı, tırşılıgı beinelenetın. Atap aitsaq, «Qostanai berekesı», «Jemıs jinauşy», «Küläş änderı», «Kestelı kimeşek» syndy portretterınen sol däuırdıŋ iısı aŋqidy. Sonymen qatar alpysynşy-jetpısınşı jyldary ūltymyzdyŋ önerın, mädenietın beineleuge den qoidy. Osy tūsta suretşınıŋ şyǧarmaşylyǧynda ärtürlı taqyryptaǧy siujettık kartinalar oryn aldy. Aişa Ǧalymbaeva kartinadan bölek «Mahabbat turaly aŋyz», «Öjet qyz», Şoqan Uälihanov turaly «Onyŋ zamany älı alda», «Būl Şūǧylada bolǧan edı» deitın filmderdıŋ qoiuşy suretşısı boldy. 1958 jyly «Qazaqtyŋ ūlttyq kiımderı» atty albom şyǧardy. Suretterın toptastyrǧan kıtaptar da jaryq kördı. Sonyŋ bırın paraqtap otyryp, «Quanyşty kün» atty kartinasy erekşe köz tartty. Surettıŋ boiauynan būryn mazmūnyn tüsınuge tyrystym. Mūnda suretşı küzgı jiyn-terın aiaqtalǧannan keiıngı saban toidy beinelegenge ūqsaidy. Qoŋyr küz. Ortada ūlttyq kiım kigen qyz şyr köbelek ainala bilep jür. Maŋaiyna jinalǧan qyzdar qoŋyr dombyradan kümbırlete küi tögıp otyr. Arǧy planda qyzyl tüstı jalaular jelbıreidı. Bäige, küres, arqalanǧan adamdar. Būl polotnoda qylqalam şeberı halyqtyŋ quanyşyn, ruhyn, köŋıl küiın sezıne otyryp jetkızgen. Aişa Ǧalymbaeva är kartinasyn ülken tebırenıspen, tolǧanyspen bastaǧany anyq. Är surettı bastar aldynda tereŋ oiǧa şomatyn. Būl turaly ūly Reşat Qojahmetov äŋgımelep berdı. – Älı esımde... Kışkentai kezım. Anam şeberhanasynda köp uaqytyn ötkızetın. Men oianǧanşa sol jerde jūmys ıstep keletın. Kelgennen keiın tamaǧymdy berıp, üi şaruasyn yŋǧailap qaita ketetın. Anam keibır kartinalaryn az uaqytta aiaqtasa, endı bırın jyldap, ailap jazatyn. Tabiǧat körınısterın beinelep, üige ılıp te qoiatyn. Äkem Faizrahman önerden alys bolǧanymen, anamdy ünemı qoldap, şyǧarmaşylyǧyna mümkındık tuǧyzuşy edı. Anam arasynda uchilişede sabaq ta berdı. Köptegen belgılı suretşılerdıŋ topşysyn myqtap, qanatyn qataitty. 1971 jyl. Men Mäskeude ekınşı kursta oqyp jürgen kezım. Bır künı üiden suyq habar keldı. Äkem qaitys bolǧan eken. Aiaq astynan bolǧandyqtan ba, qabyrǧamyzdy qaiystyryp kettı. Sodan bastap anamnyŋ köŋılın aulap, qabaǧyna qarap otyratynmyn. Demalysta qala syrtyna plenerge şyǧatynbyz. Sol künder bügın kelmeske kettı, – deidı ol ötken künderdı eske alyp. Bügınde Reşat Faizrahmanūly anasynyŋ ızın jalǧastyryp keledı. Ol saz balşyqtan qūmyra, kompozisiialyq müsınder jasap, alys, jaqyn şetelderde ötetın körmelerge qatysyp jür. Anasynyŋ önerın öşırmei kele jatqan ūly bar, önerın baǧalaityn halqy bar.
Tolyǧyraq:
https://egemen.kz/article/161900-oenerinde-oetkenninh-izi-zhatyr
