RESEI jäne QYTAI
Qazaqstannyŋ soltüstıgın Resei basyp almaidy. Būl ertegı! Reseige ondai qajettılık tuyp tūrǧan joq, Resei Qyrymdy tartyp alsa, ol batys Europaǧa, AQŞqa eregesıp alǧany. NATO-ny jyljytpas üşın jasaǧan bır amaly, tal qarmauy, typyrlauy! Ol saiasi maqsaty bar şara.
Al, Qazaqstannyŋ soltüstıgın ne maqsatta aluy mümkın? Halqy syimai jatyr ma? Resei adamǧa tolyp, jer jetpei jatyr ma? Nemese Qazaqtarmen äldebır saiasi teketıres küiınde me? Ne üşın qazaqpen jaulasuy kerek? ---- Eş negız joq!
Reseidıŋ keibır ottaǧan şovinist, imperiiaşyl qūtyryqtarynyŋ bytpyraǧynda eş dälel-däiek joq ekenı barşaǧa belgılı, onyŋ Resei üşın naqty bır qajettılıgı de körınıp tūrǧan joq, sondyqtan ony Resei halqy da, Resei bilıgı de qoldamaityny anyq! Reseidıŋ miyn ara şaǧyp alǧan joq! Degenmen, qu bilıgı solardy säl sairatyp qoiyp, qazaqtardy üreide ūstaǧysy keluı mümkın.
Tek soltüstıktıŋ keibır orystary özderı bäle şyǧaruy mümkın, keibır separatister qūtyruy mümkın, "qazaqqa baǧynbaimyz" dep, onda da Resei olardy qoldai qoimaidy. Öitkenı Reseige qajetsız bas auru qajet emes ekenın bızden jaqsy tüsınedı, Qyrymdy alǧany üşın älı "taiaq jep" keledı. Kezınde Putin Qazaqstanǧa kelgende qazaqstandyq orystar Qazaqtardyŋ qysym jasap jatqanyn aityp, orys tılı küirep jatqanyn aityp Putinge şaǧymdanǧan. Sonda Putin olarǧa: "Endeşe Reseige köşıp kelıŋder, öz otandaryŋ, tūrmys järdem aqşasyn beremız, üi beremız" degen bolatyn.
Sondyqtan Soltüstıkke qazaqtardy köşıru sonşalyqty äketıp bara jatqan aktualdy, şeşuşı mänge ie mäsele emes. İä, äldekım soltüstıkke köşse qoldau kerek. Memleket te laiyqty kömektesu kerek. Äsırese jūmys ızdegenderge türlı şart-jaǧdai jasap, köşuge yntalandyru kerek, bıraq qūrǧaq zarlaudyŋ mänı joq.
Odan da Qytaimen şekara jaqqa, Şyǧys Qazaqstan, Taldyqorǧan öŋırlerınıŋ qytai jaq jiekterındegı jasyl şūraily aimaqtarǧa "jer jetpei jatyr", "üi jetpei jatyr", "jūmys jetpei jatyr" degen qazaqtardy köşıru kerek!
Öitkenı qytai Qytaiǧa syimai bara jatqanyn älem bıledı. (Mysaly, 2016 jyly Qytaida 18 million bala tuylǧan. Däl bır Qazaqstannyŋ adamy bır jylda tuylǧan.) Olar Şekaranyŋ ar jaǧynda byqyp jürgenın Qytaiǧa baryp körgender bıledı. Qytai tym köp bolǧandyqtan jerı salystyrmaly türde öte tar, adamdary keŋ keŋdıkke qarai keŋeigısı kelıp tūrady! Sondai psihologiia olardyŋ memleketı küşeiıp, ekonomikasy jaqsarǧan saiyn tıptı de küşeie tüsedı. Olar ainalasyna sūqtana qarap tūr! Özderın küştı, myqty, köp sezınude! Säl mümkındık bolsa kez kelgen elge qarai lap qoiǧaly tūr! Qaptaǧan Qytaidy tosu degen jiegı jyrylǧan Su qoimasyn tosudan älde neşe ese qiyn!
Qytaidyŋ aqyldylary batysqa ketuge tyrysady, balasyn batystan oqytuǧa baryn salady! Al aqşaly, bıraq aqylsyzdauy ainalasyndaǧy elderge baryp, mümkın bolsa sonda ömır süruge peiıldı! Qytaidyŋ aqşalylary Qytaidyŋ ekologiialyq uly auasyn iıskegısı kelmeidı, qūnarsyz azyq-tülıgın jegısı kelmeidı! Qytaida azyq-tülık mol bolǧanymen, köp sandysy öte sapasyz.
Qazaqstannyŋ Qytai şekarasy jaǧynda halyqtyŋ tym sirektıgı osy el bolaşaǧy üşın öte qauıptı qūbylys. Qytai bırdeŋe bolyp, bır künı lap qoisa qarsy tūratyn bızde mandyǧan äsker de joq, keremet qaruymyz da şamaly, ien jatqan jerge tıptı ne aitaryŋdy bılmei qaluyŋ da mümkın! Küşpen qytaidy toitaramyn degen bos söz, būl Qabanbai, Bögenbei zamany emes!!
Sondyqtan Qazaq bilıgı oilanyp ıs körgenı dūrys. Qazaqtar da keşke deiın Reseilıkterdıŋ auzyn aŋdyp, Reseidıŋ bır qotyr saiasi saldaqasy bırdeŋe aityp qalsa, soǧan jatta kep aşulanyp, tap bır solardan bar bäle tönıp kele jatqandai alasūrudyŋ qajetı joq! İä, Resei tarihta qazaqtardyŋ jüregıne auyr jara saldy, halqymyzdy aiausyz qyrdy! Bıraq endı būl kek alatyn zaman emes, Reseidı jau köruden qazaqtardyŋ ūtary da şamaly! Suyqqandy sergek oilanǧan dūrys.
Qytailar da qazaqtar turaly öz ışınde ne bır sūmdyq sözderdı aityp jatyr! Olardyŋ keibıreunıŋ özara äŋgımesı Jirinovskiilerdı jolda qaldyrady! Bıraq olardyŋ tılı Qazaqstanǧa tüsınksız bolǧandyqtan, oǧan eşkım män bere almaidy. Ony qoiyp aǧaiyn degen Özbek, Qyrǧyz, Türıkterdıŋ ışınde de bız turaly jaman pıkırdegı kısıler bar. Sondyqtan bır ūltty onyŋ sözı boiynşa baǧalauǧa bolmaidy, qaita naqty jaǧdaiy boiynşa, naqty nietı boiynşa baǧalau kerek! Reseidıŋ nietı qandai? Qytaidyŋ nietı qandai? Mıne, osy sekıldı.
Qytai qalai Tynyq Mūhitqa keŋeiıp, talai memlekettıŋ jaǧalau şekrasyn özıne syzyp alǧany mälım! Qytai Ündıstanmen jerge talasyp keledı, bır taular üşın Qytai Täjıkstannyŋ jerın ielene bastaǧany şyndyq! Ärine, elımızge olar kıre qoiǧan joq, betı aulaq, bıraq elımız ekonomikasynda yqpaly artyp barady. Qytaiǧa ümıttene qaraityn, qytaiǧa entelegen kısıler elımızde köp. Bilık te qytaişyl sekıldı ūqsap tūrady. Būl qauıptı jaǧdai! Mysaly, Qytaidy kezınde Köşpelıler talai ret basyp alǧan, jaulap alǧan. Bıraq solardyŋ bärı Qytai bolyp kettı! Qytaidyŋ köp bolatyn sebebı, būl ūlt talai halyqty, eldı, jerdı özıne qosyp qana emes, özıne ainaldyryp jıbere alatyn immunitetke ie! Tıptı jauynger Köktürıkterge Bılge qaǧan "Tabyǧaşşyl bolyp kettıŋder" dep aşulanǧany belgılı. Qazır de qytai būrynǧy imperiialyq dämesın eş tastaǧan joq. Qytaidaǧy Ūiǧyr, Qazaq, Qyrǧyz, Tibet, Moŋǧol sekıldı az halyqtarǧa däl qazır qytai etu üşın zūlymdyq jasap jatyr!
Demek, keiın ūrpaǧymyz "Ai, qap!" dep qalmas üşın, qazırden bastap şekaranyŋ bergı jaǧynda halyqtyq qalqan jasau kerek! Halyq, adam eŋ ülken qalqan. Eldı qorǧaityn närse damyǧan ekonomika, ǧylym-tehnika, jaŋa äskeri qaru-jaraq, ärine, bıraq eŋ bastysy jauynger ūiymşyl halyq! Al, eşkım joq, su ien aǧyp jatyr, şöp ien ösıp tūr, adamdar jerın tastap bırneşe ırı qalaǧa qarai jūmys ızdep ketken, tıptı köşıp ketken, mūndai jaǧdaida ar jaǧynda aŋdyp otyrǧan qytailar biık ǧimarattardan sūqtana qarap, täbetı aşylyp, entelei tüsetını anyq!! Al eldı mekenderde adam köp bolsa, qalypty tırşılık qyzyp jatsa, qytailar qalaida imenedı!
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
