Elimizdegi zańgerler qaýymdastyǵy arasynda kún sanap shıelenisip, ózara talas-tartys bop jatqan máseleniń biri- advokattar men zańgerlerdiń kásibı zańnamasyndaǵy ózgerister ekenin kózi qaraqty jurt birshama ýaqyttan beri baqylap otyr. Al endi ol neǵylǵan talas-tartys pen bitpeıtin daý-damaı, soǵan óz kózqarasymdy (tek ózimniń!) bildire ketsem:
Birqatar áriptesterdiń úlken másele etip kóterip, el Prezıdentine Úndeý tastap, veto qoıýdy surap júrgeni- Parlament qabyldap jibergen Zań jobasynyń keıbir tustary Konstıtýııa baptaryna qaıshy keledi, ıaǵnı kásibı zańgerlerdiń quqyǵyn shekteıdi degen turǵydaǵy kózqaras bolatyn. Bunyń aldyndaǵy osy másele jaıly bir jazbamda aıtyp ótkendeı, “bir ıt kórip úredi, bir ıt erip úredi”-degen qazaqtyń kishkene neleý maqalynda aıtylǵan máseleniń baıybyna barmaı, tereń túsinbeı, tipti álgi qyryq pyshaq bop kerisip jatqan zańdy oqymaı da, “erip úretinder” aramyzda kóp ekeni tap osy joly anyq baıqalǵandaı boldy..Bir apam aıtpaqshy, “okynysh oraı” solaı eken.
Maqal sondaı, ony ózgertýge qaqym joq. Ar-namysqa tıdi dep taǵy shý shyǵyp ketpesin. Sıtýaııaǵa keletini, tapqanym - osy maqal boldy endi. Haıp pen pıar qýý, “atyń shyqpasa, jer órte”-deıtin pikirdi ustanatyndar, tanymaldyqqa umtylý úshin neǵurlym daýsyn qatty shyǵaryp, “aıǵaılaı berý” úrdisi sońǵy jyldary zańgerler arasynda da sánge aınalyp bara jatyr. Álgi “erip úretinderde” basty maqsat osy bolsa kerek. Ishine kirip shyqqan joqpyz, taza ózimniń pikirim ekenin basynda eskertip óttim. Syrt kózge solaı kórinse, renish bolmasyn.
Qosh, sonymen negizgi taqyrypqa oralsaq, joǵaryda atalǵan “aıqaı-shýdan” soń, Qasymjomart Kemeluly ol Zańnyń jobasyn Konstıtýııalyq Keńeske jibertip, shyn máninde Ata Zańymyzǵa qaıshy keletin tustary bar-joǵyn anyqtap, quqyqtyq baǵa berýin tapsyrǵan bolatyn. Ony da belgili bir top ókilderi “súıinshiletip” jetkizgen edi.
Odan beri birshama ýaqyt ótip, taıaý kúnderi Konstıtýııalyq Keńes óz sheshimin jarııalady.
Parlament qabyldaǵan advokattar men zańgerlerdiń kásibı Zańy - KONSTITÝIIa TALAPTARYN BUZBAIDY. Iaǵnı Ata zańymyzdyń baptaryna keıbir áriptester aıtqandaı, qaıshy kelmeıdi. Keńes osyndaı Qaýly qabyldady.
Shyn máninde Konstıtýııalyq keńes Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik egemendigin shekteý týraly máseleni qarady dese bolady. Sebebi:
Advokattyq qyzmet týraly zańnamaǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly Zańnyń qarsylastary, Konstıtýııanyń 61-babynyń 3-tarmaǵyna sáıkes, eń mańyzdysyna jatqyzylǵandardy qospaǵanda, memleket qoǵamdyq qatynastardy retteı almaıdy dep málimdegen bolatyn.
Alaıda, Konstıtýııanyń osy tarmaǵynda múldem basqasha jazylǵan. Onda zańdar men zańǵa táýeldi aktiler arasyndaǵy retteý salasy ajyratylady. Onda eń mańyzdy qatynastar zańmen, al basqalary zań aktilerimen retteletini anyq jazylǵan.
Zańnyń qarsylastary anyq jáne naqty jazylǵandy kórmeı, memleket eń mańyzdy emes qatynastardy retteý quqyǵymen shektelgen degen jalǵan qorytyndyǵa keledi.
Ol zańgerler Qazaqstan Respýblıkasy EGEMENDI MEMLEKET retinde óz aýmaǵynda joǵary jáne táýelsiz bılikke ıe ekenin túsinýi tıis edi.
Qazaqstan Respýblıkasy óz isterin óz betinshe jáne erkin sheshý úshin ózine qajetti kez kelgen Normatıvtik-quqyqtyq aktilerdi shyǵara alady! Bul memlekettik egemendiktiń máni.
Osy mańyzdy qatynastarmen Respýblıka zańdarmen, al mańyzdylyǵy azyraq qatynastardy zań aktilerimen retteı alady. Bul memleket úshin tek quqyqtyq tehnıka máselesi. Eń bastysy-baıyrǵy qazaq jeriniń búkil aýmaǵynda Qazaqstan Respýblıkasynyń absolıýtti ústemdigi.
Joǵaryda atalǵan adamdardyń ıdeıasy boıynsha bizdiń elimizdiń memlekettik egemendigi shekteýli bolýy kerek.
Zańdar men quqyqtyq ıdeıalardyń maǵynasyn burmalaý ádettegi tájirıbege aınaldy, biraq bizdiń elimizdiń memlekettik egemendigin joqqa shyǵarýǵa jol berilmeıdi. Ásirese bul bizdiń elimizdiń azamattaryna, onyń ishinde qandas áriptester úshin úlken syn..
Jazbamnyń basynda atap ketken “kórip úrý” men “erip úrý” varıanttarynyń sońǵysy kóbirek oryn alǵanyn osy jerden baıqaýǵa bolady. Sol kózqarasty jaqtaýshylar bastapqy ıdeıa avtorynyń túpki oıyn jete túsinbeı, zań normalarynyń maǵynasyna tereń úńilmeı, egemendi el bolǵanymyzdy qalamaıtyn, tipti kóre almaıtyn, Qazaqstan halqy men Qazaqstan memlekettiligi úshin jany aýyrmaıtyn, sol úshin kópti jańylystyryp otyrǵan bireýlerdiń aıtqan oıyna súıenip, asyǵys pikir bildirip jatqandar qatary kúnnen - kúnge kóbeıip ketti..
Bul degenimiz - advokattar men zańgerler arasynda ózderi qyzmet etip otyrǵan zańdardy jete túsinbeıtin mamandardyń ókinishke oraı, kóp ekenin kórsetedi..
Bizdiń elimizdiń memlekettik egemendigi-bul qazaq halqynyń ǵasyrlyq armany. Ony shekteýge kez-kelgen áreketke jol berilmeýi kerek.
“Aıtpasa sózdiń atasy óledi”-demekshi, aqyry bastadym, oıymdy tolyq jetkizeıin:
Bir qaraǵanda, atalǵan Zańnyń qarsylastarynyń áreketteri - tártipke baǵynbaı̆, shyndyq aı̆ttyq dep, aýyzdaryna ne kelse, sony aı̆typ, betimen ketkisi kelgenderdiń baı̆balamy sııaqty kórinedi maǵan. Shynymen ol Zańda óreskel zań buzýshylyq oryn alǵan bolsa, bárimiz bir kisideı qoldar edik qoı̆.
Baýyrjan Momyshulynyń “Tártipke baǵynǵan qul bolmaıdy”-deıtin qanatty sózi bar. Qaı salada da, qansha jerden azat oıly, táýelsiz advokatýra salasy bolsyn, tártip, belgili bir ortaq ereje bolýy kerek. Tártipke baǵyný - táýelsizdikti shekteý degen sóz emes.
Bul jaǵdaı̆dyń astarynda zańgerlerdiń quqyǵyn shektedi dep qınalyp jatqannan góri, qaı̆ top myqty eken, qaısymyz jeńemiz degen qıturqy áreket te qylań berip qalatyny jasyryn emes..
Keıbir kisilerdiń túsiniginde táýelsiz advokatýra degen ortaq ereje, tártip degenge baǵynbaı̆, árqaı̆sysy óz betimen, unamaǵan adamnyń namysyna, jeke basyna tıisip, qarapaı̆ym mádenıetten aýlaq bolý ǵoı̆ deı̆min. Sózderi men áreketteri soǵan keledi... Qattyraq ketsem, keshirim ótinem.
P.S. Al Konstıtýııalyq Keńestiń qabyldaǵan sheshimi meniń oıymsha-durys. Parlament qabyldaǵan Zań - Konstıtýııa talaptaryn buzbaıdy.
"Adyrna" ulttyq portaly
