Elımızdegı zaŋgerler qauymdastyǧy arasynda kün sanap şielenısıp, özara talas-tartys bop jatqan mäselenıŋ bırı- advokattar men zaŋgerlerdıŋ käsıbi zaŋnamasyndaǧy özgerıster ekenın közı qaraqty jūrt bırşama uaqyttan berı baqylap otyr. Al endı ol neǧylǧan talas-tartys pen bıtpeitın dau-damai, soǧan öz közqarasymdy (tek özımnıŋ!) bıldıre ketsem:
Bırqatar ärıptesterdıŋ ülken mäsele etıp köterıp, el Prezidentıne Ündeu tastap, veto qoiudy sūrap jürgenı- Parlament qabyldap jıbergen Zaŋ jobasynyŋ keibır tūstary Konstitusiia baptaryna qaişy keledı, iaǧni käsıbi zaŋgerlerdıŋ qūqyǧyn şekteidı degen tūrǧydaǧy közqaras bolatyn. Būnyŋ aldyndaǧy osy mäsele jaily bır jazbamda aityp ötkendei, “bır it körıp üredı, bır it erıp üredı”-degen qazaqtyŋ kışkene neleu maqalynda aitylǧan mäselenıŋ baiybyna barmai, tereŋ tüsınbei, tıptı älgı qyryq pyşaq bop kerısıp jatqan zaŋdy oqymai da, “erıp üretınder” aramyzda köp ekenı tap osy joly anyq baiqalǧandai boldy..Bır apam aitpaqşy, “okynyş orai” solai eken.
Maqal sondai, ony özgertuge qaqym joq. Ar-namysqa tidı dep taǧy şu şyǧyp ketpesın. Situasiiaǧa keletını, tapqanym - osy maqal boldy endı. Haip pen piar quu, “atyŋ şyqpasa, jer örte”-deitın pıkırdı ūstanatyndar, tanymaldyqqa ūmtylu üşın neǧūrlym dausyn qatty şyǧaryp, “aiǧailai beru” ürdısı soŋǧy jyldary zaŋgerler arasynda da sänge ainalyp bara jatyr. Älgı “erıp üretınderde” basty maqsat osy bolsa kerek. Işıne kırıp şyqqan joqpyz, taza özımnıŋ pıkırım ekenın basynda eskertıp öttım. Syrt közge solai körınse, renış bolmasyn.
Qoş, sonymen negızgı taqyrypqa oralsaq, joǧaryda atalǧan “aiqai-şudan” soŋ, Qasymjomart Kemelūly ol Zaŋnyŋ jobasyn Konstitusiialyq Keŋeske jıbertıp, şyn mänınde Ata Zaŋymyzǧa qaişy keletın tūstary bar-joǧyn anyqtap, qūqyqtyq baǧa beruın tapsyrǧan bolatyn. Ony da belgılı bır top ökılderı “süiınşıletıp” jetkızgen edı.
Odan berı bırşama uaqyt ötıp, taiau künderı Konstitusiialyq Keŋes öz şeşımın jariialady.
Parlament qabyldaǧan advokattar men zaŋgerlerdıŋ käsıbi Zaŋy - KONSTİTUSİIа TALAPTARYN BŪZBAIDY. Iаǧni Ata zaŋymyzdyŋ baptaryna keibır ärıptester aitqandai, qaişy kelmeidı. Keŋes osyndai Qauly qabyldady.
Şyn mänınde Konstitusiialyq keŋes Qazaqstan Respublikasynyŋ memlekettık egemendıgın şekteu turaly mäselenı qarady dese bolady. Sebebı:
Advokattyq qyzmet turaly zaŋnamaǧa özgerıster men tolyqtyrular engızu turaly Zaŋnyŋ qarsylastary, Konstitusiianyŋ 61-babynyŋ 3-tarmaǧyna säikes, eŋ maŋyzdysyna jatqyzylǧandardy qospaǧanda, memleket qoǧamdyq qatynastardy rettei almaidy dep mälımdegen bolatyn.
Alaida, Konstitusiianyŋ osy tarmaǧynda müldem basqaşa jazylǧan. Onda zaŋdar men zaŋǧa täueldı aktıler arasyndaǧy retteu salasy ajyratylady. Onda eŋ maŋyzdy qatynastar zaŋmen, al basqalary zaŋ aktılerımen retteletını anyq jazylǧan.
Zaŋnyŋ qarsylastary anyq jäne naqty jazylǧandy körmei, memleket eŋ maŋyzdy emes qatynastardy retteu qūqyǧymen şektelgen degen jalǧan qorytyndyǧa keledı.
Ol zaŋgerler Qazaqstan Respublikasy EGEMENDI MEMLEKET retınde öz aumaǧynda joǧary jäne täuelsız bilıkke ie ekenın tüsınuı tiıs edı.
Qazaqstan Respublikasy öz ısterın öz betınşe jäne erkın şeşu üşın özıne qajettı kez kelgen Normativtık-qūqyqtyq aktılerdı şyǧara alady! Būl memlekettık egemendıktıŋ mänı.
Osy maŋyzdy qatynastarmen Respublika zaŋdarmen, al maŋyzdylyǧy azyraq qatynastardy zaŋ aktılerımen rettei alady. Būl memleket üşın tek qūqyqtyq tehnika mäselesı. Eŋ bastysy-baiyrǧy qazaq jerınıŋ bükıl aumaǧynda Qazaqstan Respublikasynyŋ absoliuttı üstemdıgı.
Joǧaryda atalǧan adamdardyŋ ideiasy boiynşa bızdıŋ elımızdıŋ memlekettık egemendıgı şekteulı boluy kerek.
Zaŋdar men qūqyqtyq ideialardyŋ maǧynasyn būrmalau ädettegı täjıribege ainaldy, bıraq bızdıŋ elımızdıŋ memlekettık egemendıgın joqqa şyǧaruǧa jol berılmeidı. Äsırese būl bızdıŋ elımızdıŋ azamattaryna, onyŋ ışınde qandas ärıptester üşın ülken syn..
Jazbamnyŋ basynda atap ketken “körıp üru” men “erıp üru” varianttarynyŋ soŋǧysy köbırek oryn alǧanyn osy jerden baiqauǧa bolady. Sol közqarasty jaqtauşylar bastapqy ideia avtorynyŋ tüpkı oiyn jete tüsınbei, zaŋ normalarynyŋ maǧynasyna tereŋ üŋılmei, egemendı el bolǧanymyzdy qalamaityn, tıptı köre almaityn, Qazaqstan halqy men Qazaqstan memlekettılıgı üşın jany auyrmaityn, sol üşın köptı jaŋylystyryp otyrǧan bıreulerdıŋ aitqan oiyna süienıp, asyǧys pıkır bıldırıp jatqandar qatary künnen - künge köbeiıp kettı..
Būl degenımız - advokattar men zaŋgerler arasynda özderı qyzmet etıp otyrǧan zaŋdardy jete tüsınbeitın mamandardyŋ ökınışke orai, köp ekenın körsetedı..
Bızdıŋ elımızdıŋ memlekettık egemendıgı-būl qazaq halqynyŋ ǧasyrlyq armany. Ony şekteuge kez-kelgen äreketke jol berılmeuı kerek.
“Aitpasa sözdıŋ atasy öledı”-demekşı, aqyry bastadym, oiymdy tolyq jetkızeiın:
Bır qaraǧanda, atalǧan Zaŋnyŋ qarsylastarynyŋ äreketterı - tärtıpke baǧynbaĭ, şyndyq aĭttyq dep, auyzdaryna ne kelse, sony aĭtyp, betımen ketkısı kelgenderdıŋ baĭbalamy siiaqty körınedı maǧan. Şynymen ol Zaŋda öreskel zaŋ būzuşylyq oryn alǧan bolsa, bärımız bır kısıdei qoldar edık qoĭ.
Bauyrjan Momyşūlynyŋ “Tärtıpke baǧynǧan qūl bolmaidy”-deitın qanatty sözı bar. Qai salada da, qanşa jerden azat oily, täuelsız advokatura salasy bolsyn, tärtıp, belgılı bır ortaq ereje boluy kerek. Tärtıpke baǧynu - täuelsızdıktı şekteu degen söz emes.
Būl jaǧdaĭdyŋ astarynda zaŋgerlerdıŋ qūqyǧyn şektedı dep qinalyp jatqannan görı, qaĭ top myqty eken, qaisymyz jeŋemız degen qitūrqy äreket te qylaŋ berıp qalatyny jasyryn emes..
Keibır kısılerdıŋ tüsınıgınde täuelsız advokatura degen ortaq ereje, tärtıp degenge baǧynbaĭ, ärqaĭsysy öz betımen, ūnamaǧan adamnyŋ namysyna, jeke basyna tiısıp, qarapaĭym mädenietten aulaq bolu ǧoĭ deĭmın. Sözderı men äreketterı soǧan keledı... Qattyraq ketsem, keşırım ötınem.
P.S. Al Konstitusiialyq Keŋestıŋ qabyldaǧan şeşımı menıŋ oiymşa-dūrys. Parlament qabyldaǧan Zaŋ - Konstitusiia talaptaryn būzbaidy.
"Adyrna" ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
