Bızdıŋ Qaratereŋ – o basta basşydan baǧy janǧan auyl. Balyǧy taidai tulaǧan Qosaral bolǧan tūsta da, auy men bauy ortaq Köpbırlık bolǧan kezde de, būl auyldy myqty azamattar bileptı. Būrynǧy alymdy aǧalardy bükıl el aŋyz qylyp aitady. Özımız de şet jaǧasyn kördık. Qaratereŋnıŋ Janasyl Äljanov, Ötenäli Alpysbaev, Älımjan Jügınısov, Moldajan Jappasbaev, Tolybai Ūiqasov, Keşubai Mahanov degen bılıktı basşylary boldy. Bırı şaruaşylyq basqardy, bırı auylnai qyzmetın atqardy. Bärı de köşelı kısıler edı. Qai-qaisysy da Qaratereŋnıŋ köşın örge süiredı.
Toqsanynşy jyldardyŋ ortasyna taman auylǧa Qūdabai äkım bolypty degen habar jettı. Kädımgı Qūdabai Jienbaev... Jambyl gidromeliorativtık-qūrylys institutynyŋ tülegı. Jap-jas jıgıt. Bızden üş-tört jastai kışılıgı bar. Aldymyzdan kese ötpeitın ızettı ınımız. Bız qatarlas Aralbai degen aǧasy bar-dy. Jıgıttıŋ töresı edı ol. Jiyrmaǧa tolar-tolmasta äsker qatarynda jürgende aiaq astynan opat boldy. Sodan soŋ Qūdabaiǧa degen yqylasymyz bölek-tı. Bıraq öz basym ädepkıde qarşadaiynan qalaǧa tartyp otyratyn, sändı kiınıp, syrbaz keiıpte jüretın erke de serke Qūdabai ınımnıŋ bır auyldyŋ şaruasyn şyrq üiırıp äketerıne asa sene qoiǧanym joq. Ary ketse äkımdık qyzmettıŋ buy bırer jylǧa jeter, sosyn qūlandai jortqan Qyzylordasyna taiyp tūratyn şyǧar dep oilaǧam. Onyŋ üstıne maŋdaiy kere qarys anadai aibyndy aǧalardan keiın äkım bolu degen... Äi, şydamaisyŋ-au, bala...
Joq, bızdıŋ Qūdaş öitpedı. Öitpeitındei sebebı bar eken. Ony auyldyŋ keteuı ketıŋkıregen sätte el aqsaqaldary alqalap otyryp osy qyzmetke yŋǧailapty. Ärine, erkındıktı süietın būl alǧaşqyda at-tonyn ala qaşqan. Bıraz būlqynǧan. Sosyn naryq kezeŋın auyrsyna qarsy alǧan auylyn basqaruǧa köngen aqyry.
Sol köngennen mol köndı. Köngenıŋ ne, äbden köndıktı. Könterılı boldy da şyqty. Qiyndyqtyŋ bärın elmen bırge kördı. Jaman atyn şyǧarmauǧa tyrysty. Ülkennıŋ de, kışınıŋ de tılın tapty. Köz aldymyzda bılıktı basşy bolyp qalyptasty. Qūdabaidyŋ tūsynda auyl türlı synnan öttı, aqyry eŋsesın tıktedı. Keiın baq-berekesı molaidy. Irgege su keldı. Balyqtyŋ basy qūraldy. Jūrttyŋ tūrmysy tüzeldı. Aqşaŋqan üiler salyndy. Jaiynbas kölıkter bosaǧada tūrdy. Bälkım, būl qajymai-talmai jūmys ıstegen Qūdabaidyŋ ömırlık jolynyŋ jaqsylyǧy şyǧar. Al onyŋ şaruanyŋ közın bıletın ısker äkım bolǧanyna eşkım dau aita almasa kerek.
Qaratereŋnıŋ ırgesındegı Kökaraldy köruge jurnalister kelgende Qūdabaidyŋ közı ottai janyp, özı qyrandai sılkıner edı. El tarihyn jetık bıletın, äŋgımenı maiyn tamyzyp aitatyn eŋgezerdei jıgıttı ärıptesterımız bırden bauyrǧa tartatyn. Irılı-ūsaqty būqaralyq aqparat qūraldary arqyly Araldaǧy alyp tūlǧaly äkımnıŋ imidjı qalyptasqan-tūǧyn. Elordadaǧy jurnalister kezdesken saiyn ony sūrap tūratyn. Qūdabai men Qaratereŋ degen ūǧymdar bır-bırınıŋ balamasyna ainalyp ketkelı qaşan...
Araldyŋ şejırelı mekenı – Qaratereŋdı şirek ǧasyrdai basqarǧan sol Qūdabai ekı-üş jyl būryn edäuır nauqastanyp qaldy. Jūmys-jūmys dep janyqqannyŋ äserı şyǧar... Därıgerler em-domyn aiaǧan joq. Özı endı-endı ǧana oŋalyp keledı. Ornyna taǧaiyndalǧan jas basşy Serıkbai Jūbaniiazov ızaşar aǧasynyŋ jolyn laiyqty jalǧastyruda.
Keşe audannyŋ basşysy Mūhaŋ, Mūhtar Äuesūly Qaratereŋge arnaiy kelıp, talai jylǧy serıktesıne qūrmet körsetıptı. Jalpy, Mūhaŋ būl auylǧa joly tüsken saiyn äleuettı ärıptesınıŋ halın sūraudy ūmytpaidy. Bıraq onyŋ būl jolǧy kelısınıŋ jönı bölek. Qūdabai audannyŋ qūrmettı azamaty atanypty. Söitıp, körgenı köp köşelı basşy bırtındep täuırlenıp kele jatqan er-azamatty qoltyǧynan demedı. Ebıl-debılı şyǧyp, Kışı Araldyŋ jaǧasynan ūzamai, bükıl ömırın ötkızgenın eskergenı şyǧar... Bar bolyŋyz, Mūha! Sauyǧyp ket, Qūdabai! Jaqsy künderde jolyǧaiyq! Qaratereŋnıŋ jazuǧa bolatyn häm qaǧazǧa tüspeitın jyrdan qyzyq hikaialary turaly saǧattap otyryp äŋgımelesetın bolamyz älı...
Bauyrjan OMARŪLY
Ūqsas jaŋalyqtar
