HHI ǵasyr bilim ǵasyry. Biraq qoǵamda óz quqyǵyn qorǵaý jaıly bilmeıtin azamattardyń qarasy kóp. Bul jaıynda «Adyrna» ulttyq portaly zań qyzmetkerlerimen suhbattasqan bolatyn.
Portal tilshisiniń áýelgi suraǵy halyqtyń quqyqtyq sanasy bar ma, qanshalyqty deńgeıde qalyptasqandyǵy jaıynda boldy.
Bul suraqqa arnaıy zańger Saǵnadın myrza:
«-Jasyryp qaıtemiz, kóz kýá. Elimizde quqyqtyq mádenıet pen sana qarqynynyń damýy tómen deńgeıde desek bolady. Bul qubylys tek qarapaıym adamdar arasynda ǵana emes, beldi adamdardyń is-áreketterinen de kórinis taýyp jatyr.» dese
Zań ǵylymdarynyń kandıdaty Nurbol Jetibaev:
«-Qazaqstanda shynaıy demokratııalyq qoǵam áli de óz qarqynynda qurylmady. Rasynda, kez-kelgen laýazym ıesi óz ornynda uzaq merzim otyrady. Halqymyzdyń quqyqtyq mádenıeti men quqyqtyq sanasy ázirge máz emes. Alaıda jaqsarýy tıis, jaqsartýymyz kerek...» deıdi.
Zań mamandarynyń kózqarasy birde uqsastyq tapsa birde múldem ózge. Sondaı-aq, zańgerdiń arnaıy keńesin alatyn adamdar óte kóp. Bul jaıynda Nurbol myrza elimizdegi adamdardy oryssha jáne qazaqsha sóıleıtin azamattar dep qarastyrady. Orys tilinde sóıleıtin adamdardyń kóp keletinin, al, qazaq tilin qolnýshylardyń tómen belsendilikte ekenin aıtty.
Sondaı –aq Saǵnadın myrzanynyń bergen jaýaby. Halyqtyń óz quqyǵyn kem biletinin ańǵartady. Mamannyń aıtýynsha halyqtyń oıy zańdy aqsha ózgerte alady, kez-kelgen qıyndyqtan shyǵyp ketýge eń birinshi kómekshi qural aqsha degen túsinik ábden sińgen deıdi. Alaıda qarajaty joq, zańdy bilmeıtin tulǵalar telearnalarǵa baryp, qoǵamnyń qadirin qashyryp, ózderine de záredeı zııan keltirip otyrǵanyn alǵa tartady.
Sonymen qatar adamdar arasynda zań bilmeýshilikten týyndaǵan jaǵdaılar sot organdarynyń jáne prokýratýra, ádilet basqarmalarynyń durys jumys jasamaı, talqyǵa sala almaýynda bolyp turǵandyǵyn tilge tıek etti.
Munan soń quqyqtyq aktilerdiń qandaı jaǵdaıda áreket etetindigi jaıyndaǵy saýalǵa Nurbol myrza:
« Bizde qabyldanǵan quqyqtyq aktilerdiń sapasy jaman emes. Basty kemshilik sol zańnyń keıde durys oryndalmaýynda. Mysaly, AQSh-tyń burynǵy prezıdenti kishi Djordj Býshtyń qyzy kóligimen jol erejesin AQSh polıııa bólimshesi ony júrgizýshi kýáliginen aıyrǵan. AQSh prezıdenti qyzyn arashalap qalý úshin túkte isteı almady. Al, bizde ókinishke oraı, BAQ betterinen ákimniń nemese dókeıdiń uly jol erejesin buzyp, jazasyz qaldy degendi kóp oqımyz.» -deıdi.
Rasymen mundaı jańalyqtardy kórgende joly bolǵysh aýqatty adamdardyń, qara halyqtan aıyrmasy qandaı degen sansyz suraqtar kókeıdi tepkileıdi.
Qazir elimizdiń kóp bólimderi onlaınǵa kóshti. Sonyń ishinde sot májilisi de onlaın formatta. Zańger Nurboldyń aıtýynsha, onlaında májilis ótkizýdiń tıimdi jaqtary kóp. Máselen, azamattardyń densaýlyǵyn qamtamasyz etý, jalpy qaýymǵa ashyq túrde ótýi, zańgerlerdiń sot proesiniń qalaı adal ótkendigine baǵa berýine múmkindik syılaýy.
Zańger adam quqyǵyn qorǵaý boıynsha úkimet emes uıymdar jumys atqarýda. Olardyń jumysy qarqynda emes. Alaıda birshama jumysty óte jaqsy deńgeıde atqaryp júrgendigin, ári eldegi demokratııalyq qoǵamymyzdyń asa qatty damymaǵandyǵyn, tulǵa quqyǵyn qorǵaý boıynsha úkimettiń quzyryndaǵy emes uıymdardyń aınalysyp jatqandyǵynan ańǵaýǵa bolatynyn aıtty.
Halqymyzdyń barlyǵynda quqyqtyq sana qalyptassa sybaılas jemqorlyq joǵalýǵa jaqyndamaq. Qoǵamymyzda jemqorlyq pen tamyr-tanystyq áli de joıylmaǵanyn bilip otyrǵan zańger, quqyqtyq sana qalyptassa jemqorlyq azaıýy múmkin ekenin, biraq, qylmysty azaıta almaıtynyna kepildik joq ekenin aıtady.
Zań ortaq, talap bir. Bile júrý - bizdiń mindet.
Injý ÓMIRZAQ,
"Adyrna" ulttyq portaly
