KSRO -nyŋ ORALU QAUPI KÜŞEIDI!
Men Reseidıŋ OA elderınıŋ ortasyna bıtımgerlık küşterın ornatuy mäselenı şeşedı dep oilamaimyn. Būl ekı eldıŋ arasyndaǧy mäselenı halqaralyq deŋgeige köterıp, odan ärı şielenıstırıp jıberuı mümkın.
Ärı, ekı jaqty da qaitadan Reseige jaltaqtatyp, qoltyǧyna tyǧylyp, özderınıŋ ūsynystarynyŋ dūrystyǧyn eŋ äuelı Reseige däleldeuge alyp keledı. Ekı elde de Reseidıŋ äskeri bazalarynyŋ baryn eskersek, onsyz da būl elderde saiasi yqpaly zor Reseidıŋ qolyn odan ärı ūzartyp beruge äkeledı.
Oilanyp köreiık!
Ekı eldıŋ ortasyna Resei äskerı keldı delık. Odan keiın äskerdı şyǧaru mäselesı qalai bolmaq?
Äskerın ol jerden qaita şyǧaru üşın ekı jaq ta bırdei kelısımge kelıp, Reseidıŋ äskerın şekaradan alyp ketulerın talap etkende ǧana mümkın bolady.
Al, endı odan ärı oilanyp köreiık.
Jer üşın talasqan ekı memleket bırauyzdylyqqa kelıp, Resei äskeri küşterınen bırdei bastartuy mümkın be?
Resei basyn bır tyǧyp alǧannan soŋ, äskerın şyǧaruǧa eşqaşan jol bermeidı dep oilaimyn.
Taǧy bır mäsele bar.
Resei Qyrǧyz-Täjık şekarasyna bıtımgerlık äskerın ornatatyn bolsa, būl KSRO-ny qaita qūruyna jasalatyn alǧaşqy qadam bolady dep oilaimyn.
Ärı, būl mäselenıŋ nüktesın qoiudy Resei qaşan qalaǧanşa sozylatynyna senımdımın. Öitkenı, jermen qosa üş memlekettı kesıp ötetın su közderı men strategiialyq maŋyzdy joldardyŋ bölısı ekı eldıŋ ekı türlı jyldardaǧy bekıtılgen karta boiyşa talaptary(1930-şy jäne 1960-şy j) ūşan teŋız qarama-qaişylyqtar, Reseige özı qalaǧan uaqytqa deiın būl mäselenı şielenıste ūstauyna mümkındık beredı.
ÄJ-den baiqaǧanym, qyrǧyz aǧaiyndar Qazaqstannyŋ bıtımgerlık küşterı aralasqanyn qalaityndaryn köptep bıldırude. Al, täjık aǧaiyndar Reseidıŋ aralasqanyn qalap otyrǧan joq.
Taǧy bır mäsele.
Keibır azamattardyŋ bıldırgen pıkırlerınen baiqaǧanym, būl mäselege Özbekstan ükımetınıŋ bıtımgerlık äreket bıldıruın qoştap, solai bolǧanyn dūrys köretın sekıldı.
Būl dūrys emes dep oilaimyn. Öitkenı özbek aǧaiyndardyŋ da ekı körşısımen däl osyndai şekara, su, tūrǧylyqty ūlt ökılderınıŋ sanyna bailanysty şeşılmegen tüiınderı jeterlık.
Sondyqtan, būl jerde ärı bauyrlas, ärı mädeni, dıni, ekonomikalyq tūrǧydan bıte qainasqan Qazaqstan ükımetınıŋ bıtımgerşılık missiiasyn öz qolyna aluyn bärı qoldaidy dep oilaimyn.
Qazaqstannyŋ bıtımgerlık äskerın ornatyp, tızgındı öz qolyna aluynyŋ taǧy bır paidasy - Qazaqstan daulasuşy memleketterdıŋ eşqaisyn da özınıŋ bodany qyluǧa müddelı emes. Ekı tarapqa da ondai qauıp tudyrmaidy. Ärı şekarany naqtylau mäselesınde körşılerımızge qaraǧanda anaǧūrlym täjıribesı mol.
Däl osylai bolǧanda, būl missiia Qazaqstanǧa ne beredı?
Būǧan deiın däl osyǧan ūqsas üş memleket arasyndaǧy şekara mäselesın şeşu täjıribesın tarihtan taba almadym.
Demek, Qazaqstannyŋ bıtımgerlık tärıribesı şekara mäselesın şeşu boiynşa bedeldı institut sekıldı qalyptasyp, halqaralyq bedelın arttyruǧa ülken septıgın tigızer edı.
Ärı Reseidıŋ şyrmauy Qazaqstandy orap aluynyŋ aldyn alǧan bolar edı.
Sondyqtan, bıtımgerlık missiiasyn Qazaqstan ükımetı öz qolyna alǧanyn qalaimyn.
Rüstem ÄŞETAEV, Saiasattanuşy
Ūqsas jaŋalyqtar
