Almaty oblysynda kásipkerlik qarqyn alýda

2662
Adyrna.kz Telegram
foto @m.fotostrana.ru saıtynan alynǵan
foto @m.fotostrana.ru saıtynan alynǵan

Jetisý óńiri bızneske qolaıly aımaqtardyń biri hám biregeıi. Oǵan sebep te joq emes. Máselen, nátıjeli jumyspen qamtýdy jáne jappaı kásipkerlikti damytýdyń 2017­­­-2021 jyldarǵa arnalǵan «Eńbek» memlekettik baǵdarlamasy aıasynda júzege asyrylyp jatqan «Bastaý Bıznes» jobasy óńirde sátti júzege asyp keledi.

Ótken jyly bul joba boıynsha óńirdiń 3022 jumyssyz jáne isin jańa bastaǵan kásipkeri bıznestiń qyr-syryn úırenip, 2039 adam jalpy somasy 1,8 mlrd.teńge qarjylandyrýǵa qol jetkizdi. Bul da kásipkerliktiń tamyryn keńge jaıýǵa sebep. "Bastaý Bıznes" óńirde alǵash júzege asa bastaǵannan beri qanshama jetisýlyq tyńnan túren salyp kásip ashyp nápaqasyn jep júr. Quziretti mekeme mamandarynyń sózine sensek, 2017-2020 jyldar aralyǵynda oblysta «Bastaý Bıznes» jobasy boıynsha 13 505 adam kásipkerlik negizderine oqyp, onyń ishinde 5 137 joba 74,2 mlrd.teńge somaǵa qarjylandyryldy. Bul joba tek kásip ashýshylarǵa ǵana járdemdesip jatqan joq, óńirdegi jumyssyzdyq máselesin oń jambasqa shyǵarýǵa septesýde. Oblystyń jumyspen qamtýdy úılestirý jáne áleýmettik baǵdarlamalar basqarmasynyń málimetinshe, ústimizdegi jyly 49 979 jumys ornyn, onyń ishinde 26 258 turaqty jumys ornyn qurý josparlanǵan. Búginde 14 myńnan astam jumys orny ashylǵan, onyń ishinde 110,6 jumys orny memlekettik baǵdarlamalar aıasynda qurylǵan.

Aǵymdaǵy jyly «Eńbek» nátıjeli jumyspen qamtýdy jáne jappaı kásipkerlikti damytýdyń 2017-2021 jyldarǵa arnalǵan memlekettik baǵdarlamasyn iske asyrý úshin 17,8 mlrd.teńge bólindi. Bul qarajat kásiptik oqytýǵa, shaǵyn nesıelendirýge, granttarǵa, áleýmettik jumys oryndaryn qurýǵa baǵyttalady. Bul jobanyń ıgiligin kórip júrgenderdiń biri - Ile aýdanynyń turǵyny 52 jastaǵy Dınar Dúısenova. Onyń kásipkerlik salasynda júrgenine bıyl tórt jyl. Ol 2017 jyly «Eńbek» baǵdarlamasy aıasynda «Bastaý Bıznes» jobasy boıynsha bilim alyp, oqytý jobasynyń alǵashqy túlekteriniń biri boldy. Sol kezde ol «Bastaý Bıznes» arqyly maqsatyn júzege asyratynyna senbegen edi.

Keıipkerimiz mamandyǵy boıynsha teri jónindegi ınjener-tehnolog jáne agrohımık. Uzaq ýaqyt boıy kásiporyndar men veterınarlyq zerthanalarda jumys istedi. Ol kezde shaǵyn qojalyǵy bolǵanymen tolyqqandy kásipkerlik qyzmetti júrgizý úshin qarajat qajet boldy. Árdaıym óz isin ashýdy armandaǵan. Sondyqtan «Bastaý Bıznes» oqýyna naqty josparymen keldi. Mal sharýashylyǵymen aınalysyp, sút ónimderin shyǵarýdy maqsat etti.

– Elimiz aýylsharýashylyǵyn damytýǵa baǵyt aldy. Bul óz ıdeıalarymyzdy júzege asyrýdyń, ata-babalarymyzdyń isin jalǵastyrýdyń tamasha múmkindigi. Óz aýylymnyń órkendeýine úles qosyp, Qazaqstannyń úzdik 30 sharýashylyǵynyń qataryna qosylǵym keledi. «Bastaý» jobasyna, kásipkerler palatasyna rızamyn. Sebebi ómirim túbegeıli ózgerdi. Qaı jerge barsam da adamdarǵa «Atamekenge» oqýǵa jazylyp, jańa daǵdylardy úırenýge shaqyramyn, – deıdi kásipker.

2017 jyly Dınar Dúısenova «Igilik» baǵdarlamasy boıynsha 6 mıllıon teńge nesıe alyp, ol qarajatqa sıyr, jylqy, eshki jáne qoı satyp aldy. Sharýashylyqtyń jeri keńeıdi. Sodan keıin olar sýlýgýnı, brynza, eshki sútinen qurt jasaı bastady.

– Ár apta saıyn demalys kúngi jármeńkege qatysamyz. Onda ónimderimiz lezde satylyp ketedi. Bári tabıǵı ónim. Ótken jyly «Sybaǵa» baǵdarlamasy boıynsha 50 mıllıon teńge kóleminde nesıe aldyq, – deıdi kásipker kelinshek.

Dınardyń sharýa qojalyǵy aı saıyn 500 lıtr sút shyǵaryp, sútten qaımaq, maı, aıran, brynza, chechel, irimshik, qurt, ıogýrt, súzbe, sýlýgýnı sııaqty 12 túrli ónim sata bastady. 2020 jyly koronavırýs pandemııasyna baılanysty kásiptiń qarqyny tómendedi.

– Karantındik sharalarǵa baılanysty jármeńkeler uıymdastyrylmaǵan soń ónimdi ótkizý qıynǵa soqty. Buǵan qaramastan, bıyl ónim kólemin ulǵaıtýdy maqsat tutyp otyrmyz, – deıdi Dınar.

«Bastaý» túlegi jas kásipkerlerdiń jobalaryn aýyldyq jerlerde iske asyrýǵa shaqyrady. Sebebi, aýyldarda ashylmaǵan kásip túri kóp ári ony damytýǵa múmkindikter jetkilikti.

Dınar bıznespen qatar belsendi qoǵamdyq jáne qaıyrymdylyq qyzmetin júrgizedi. Ile aýdany Mejdýrechensk aýylynyń qoǵamdyq keńesiniń múshesi ári bastamashyl áıelder keńesiniń quramynda. Kópbalaly jáne az qamtylǵan otbasylardan shyqqan balalardy júıeli túrde jan-jaqty qoldap keledi.
Kelesi keıipkerimiz de "Bastaý Bıznes" arqyly kásibiniń kósegesin kógertip otyr. Kóksý aýdanynda jas kásipker Álıaskeraga Magerramov temirden jasalatyn buıymdar óndirýdi jolǵa qoıdy. Kásipker ehynda temir qaqpalaryn, átkenshekter, esikter, qalqa jáne kúrkeler shyǵarady.

Álıaskeraga Magerramov 29 jasta. Ol joǵary oqý ornyn «halyqaralyq ekonomıka» mamandyǵy boıynsha bitirgen. Oqýdy aıaqtaǵannan keıin ekonomıst bolyp jumys istedi. Biraq, jeke isin damytýmen aınalysqysy kelgen.

– Otbasymyzda qurylys dúkeni boldy. Biz olardy satýmen ǵana emes, sondaı-aq óndirispen de aınalysamyz dep  sheshtik. Tanystarymnyń keńesi boıynsha kásipkerler palatasy men jumyspen qamtý ortalyǵyna júgindim. Qajetti keńes aldym. «Bastaý Bıznes» kýrsyna jazylyp, onda kásipkerlik boıynsha oqýdan óttim, – deıdi kásipker jigit.

Kásipkerdiń jobasy memlekettik qoldaýǵa, eki mıllıon teńge kólemindegi grantqa ıe boldy. Ótken jyly Álıaskeraga temirdi lazerlik kesý boıynsha zamanaýı jabdyqtar satyp alyp, metall qurylymdaryn daıyndaý ehyn iske qosty. Qazir ehta bes adam jumys isteıdi. Daıyn ónimderge degen tapsyrystar tek jeke azamattardan ǵana emes, túrli kásiporyndar men uıymdardan da keledi.

ehtyń artyqshylyqtarynyń biri – zamanaýı jabdyq bolsa, ekinshi ereksheligi – baǵasy. Álıaskeraganyń aıtýynsha, ol buıymdardyń qunyn halyq úshin qoljetimdi ustaýǵa tyrysady. Kásipker aımaq boıynsha temir ónimderin óndirýden jetekshi orynǵa shyǵyp, buıym túrin ulǵaıtýdy josparlap otyr. Bolashaqta LOFT stılinde ónimder shyǵarý kózdelýde.

"Bastaý Bıznes" nátıjesinde kelesi keıipkerimiz pandemııalyq jaǵdaıǵa qaramastan kásip ashyp, búginde ony dóńgeletip otyr. Tursynaı Núsipjan Qulja qalasynda týyp-ósken. Kosmetologııa salasynda kópjyldyq tájirıbesi bar. 2003 jyldan bastap ol «ádemi» bıznespen aınalysyp keledi. Alaıda, tek 2019 jyly óz isin bastap, jeke salon ashýdy uıǵardy. Kásipkerler palatasyna júginip, «Bastaý Bıznes» jobasyna qatysty. Bir aı boıy bıznesti ashý men júrgizýdiń qyr-syrymen tanysyp, kásipker bolýǵa úırendi.

– Klıentterim mennen árqashan: «Nege salon ashyp, klıentter sanyn kóbeıtpeısiń?» dep suraıtyn. Sodan men memlekettik qoldaýdy paıdalanyp, apparattyq kosmetologııa sııaqty baǵytty damytýdy sheshtim. Taldyqorǵanda bul sala áli damymaǵan, biraq bul qyzmetterge úlken suranys bar, – deıdi kásipker.

Ótken jyly Tursynaı Núsipjannyń jobasy «Eńbek» baǵdarlamasy boıynsha 200 AEK (aılyq eseptik kórsetkish) kóleminde grant aldy. Alaıda kásibiniń bastaýy pandemııa ýshyǵa bastaǵan kezge tuspa-tus keldi. Elimiz boıynsha kásipkerlik nysandaryna shekteý sharalary engizile bastady.

– Pandemııaǵa qaramastan sulýlyq salonyn ashtym. Árıne, basynda qıynshylyqtar boldy. Biz karantın sharalarynyń jeńildetilýin kúttik. Osy kezde bıznes  bul táýekelge barý jáne basyna is túsken kezde tıimdi sheshimderdi tabý múmkindigi ekenin jaqsylap túsindim. Taldyqorǵandaǵy saýda úıleriniń birinde oryndy jalǵa alyp, Koreıadan jabdyq satyp aldym, – dedi kásipker.

Salonda  túrli kosmetologııalyq qyzmetter bar. Betti apparattyq tazartý, betti qara daqtar men bezeýlerden tazartý, bet massajy, ájimderge arnalǵan maska. Qazir «Tursynaı» sulýlyq salonynda jumys qyzý. Endi kásipker jeńildetilgen nesıelendirý baǵdarlamasyna qatysyp, ol qarajatqa qural-jabdyq satyp alýdy josparlap otyr. Onyń arqasynda jańa jumys orny da ashylady.

Jalpy sarapshylar, Jetisý óńirin kásip bastaýǵa jáne ony dóńgeletýge qolaıly aımaq sanaıdy. Shynyn da kásipker atanyp júrgen zamandastar kóp.

Pikirler