Qurmetti "Adyrna" ulttyq portalynyń oqyrmandary! Budan bylaı portalymyzda "Mazmundama" aıdary boıynsha álemdik tanymal kitaptarǵa sholý jasap otyrmaq oıymyz bar. Álemdik úzdik oqý oryndardyń biri - Garvard ýnıversıtetiniń túlegi, Shymkent qalasy ákiminiń birinshi orynbasary Shyńǵys Muqan "Mazmundama" jobasyn eń alǵash qolǵa alǵanyn bireý bilse, bireý bilmes. Búginde sol ataýmen jýrnalıst Dáýren Darııabek "Abaı" telearnasynda arnaıy baǵdarlama júrgizýde. «Mazmundama» baǵdarlamasynyń prodıýseri Abylaıhan Jánibekuly.
Sonymen, Stıven Kovıdiń «7 Habits Of Highly Effective People» kitabyna sholý jasaımyz. Kitaptyń qazaq tilinde eki balamasy bar. Biri - Ulttyq Aýdarma bıýrosy tárjimalaǵan «Jasampaz jandardyń 7 daǵdysy», biri Jas kásipkerler qaýymdastyǵy aýdarǵan - «Jetistikke jetkenderdiń 7 daǵdysy». Qaısysyn oqysańyz da tórtkúl dúnıeni túgel moıyndatqan «...7 daǵdymen» tanys bolasyz.
Osy kitaptaǵy barlyq paradıgmanyń saqyldap jumys istep turýy úshin «Arany qaırańyz» dep atalatyn jetinshi daǵdy kerek. Máselen, Siz ormanda serýendep júrip, jantalasa aǵash kesip jatqan beıtanys adammen keziktińiz delik. Ótpeıtin aramen áýrege túsken adamǵa «Bir mezgil taǵat taýyp, arańdy shyńdap, qaırap al» deseńiz, «Oǵan ýaqytymdy ketirmeımin» dep kónbeıdi. Negizi álgi paqyrdyń qolarasy ótkir bolsa qary talyp, sharshamas edi (5 mınýt damyldap ótkirlep alsa, jumysy ónimdi bolatyny aıdan anyq). Bul mysal bizge de, sabaq bolsa ıgi. Asylynda, adam balasy da densaýlyǵyn shıryqtyrý úshin sportqa 30 mınýtyn qımaıdy. Sonyń kesirinen erte shaý tartady, sharýasy da mańdymaıdy. Nemese rýhanı kemeldenip, damı túsý úshin 15 mınýt kitap oqýǵa ýaqyty jetpeıdi. Al áleýmettik jelini aqtarýǵa, teledıdarǵa telmirýge, ósek-aıańǵa kelgende tańdy tańǵa uramyz. Sosyn qıyn jaǵdaıǵa tap bolsaq, ómirden baz keshemiz. Densaýlyǵy men janyn kútpegen adam qansha talantty, talapty bolsa da aldyńǵy alty daǵdysyn kádege jarata almaı qor bolady. Mundaıda tabysty adam jetinshi qasıetine júginedi, olar qanjyǵasyn maılap:
Arasyn qaırap júredi!
Bir tanysym balalyq shaǵy tekke ótkenin, jastyq qýaty qor bolǵanyn aıtatyn. Oqýǵa túserde tamyr-tanysy bolmaǵany, endi jumystan qaǵylyp, jomart qolyn joqtyq baılap júrgenin aıtyp, shaǵynatyn. Kelesi bir tanysymnyń da bala kúninde shekesiniń shylqyǵany shamaly, biraq oqýǵa túsýge janyn salyp daıyndalǵan. Báribir túse almaǵan. Biraq arqa súıer eshkimi bolmasa da, ózin damytyp, kúndiz-túni jumys istegen. Sonyń arqasynda turmys-tirshiligi de jaqsy. Birinshi tanysym - reaktıvti adamdar sanatyna kiredi, ómiriniń ókinishpen ótip jatqanyn ózgelerden kóredi. Al ekinshi tanysym proaktıvti adamdar sanatyna kiredi. Olar kez kelgen jaǵdaıda jol taba alady. Saıyp kelgende, tabysty adamnyń eń birinshi qasıeti:
Ol proaktıvti bolady ári ózgertýge shamasy keletin sharýaǵa ǵana den qoıady.
Baýyrjan Momyshuly: “Adam jaryq dúnıege jylap keledi. Ata-ana, týǵan-týys aınalasy shat-shadyman qýanady. Keterińde ózgeler jylap, ózi rızashylyqpen qýanyp ketetindeı bolsa ıgi” - deıdi. Siz de oılanyp kórińiz. Batyr atamyz aıtqandaı, tirshilikte kóńilińiz tolatyndaı qandaı sharýa bitirdińiz? Bilimdi molaıtýǵa, kitap oqýǵa, arman-muratyńdy iske asyrý úshin kúnine qansha ýaqyt bóldińiz? Tipti jalpaq jurttyń aqtyq saparda sizdi qalaı eske alǵanyn qalaısyz? Sondaı saýalmen betpe-bet kelgende biz ómirimizdi túbegeıli ózgertemiz, óz arnasyna túsiremiz. Jasampaz jannyń ekinshi qasıeti de sol:
Túpki maqsatyn jol basynda naqtylap alady.
Temirqazyǵyn tapqan tulǵalardyń kóńili basqa dúnıelerge alań bola bermeıdi. Óz-ózin basqarý prınıpterinen taıqymaıdy. Sondyqtan da tabysty tulǵaǵa tán úshinshi qasıet:
Eń negizgi sharýaǵa ǵana basa mán beredi.
Avtor: «Uttym/Uttym» eki jaqqa tıimdi, eki jaqty da qanaǵattandyratyn barlyq ýaǵdalastyqtar men sheshimderdi bildiredi» - deıdi. Demek, bireýdiń utylǵany sizdiń jeńisińiz emes. Jeńis úshin mindetti túrde bireýdiń utylǵany kerek emes. Dál siz sııaqty basqa taraptyń da jeńimpaz bolýyna tilekshi bolyńyz. Meniń jeńisim - seniń jeńisiń! Bul Konfýııdiń “Ózińe ne tileseń, ózgelerge de sony tile!” deıtin altyn qaǵıdasy sekildi. Demek, jasampaz janǵa tán tórtinshi qasıet:
Uttym/Uttym kúıinde oılanady.
Garı Chepmen degenniń “Mahabbattyń bes tili” deıtin keremet kitaby bar. Sonda adamdar bir-birine degen mahabbatty túsindire almaıdy deıdi. Máselen, jumysbasty erkek demalys kúnderi bala-shaǵamdy taýǵa alyp shyǵyp, qydyrtsam dep ishteı josparlap júredi. Ol otbasyna degen mahabbatyn serýenge shaqyrý arqyly kórsetkisi keledi. Al áıeli apta boıy ybyrsyp ketken úıdi jınap alsam dep, sol arqyly otbasyna degen mahabbatyn kórsetýge nıettenip júredi. Senbiniń tańy atqanda kúıeýi taýǵa baramyz, áıeli úıde qalamyz dep daýlasyp qalýy bek múmkin. Negizinde, ekeýi de bir-birine degen súıispenshiligin ózinshe jetkizgisi kelip tur. Sol sebepti ár istiń baıybyna baryp, túsinýge tyrysyńyz. Máseleni kóterip, baǵalap, keńes berip, óz ıdeıalaryńyzdy aıtpas buryn túsinýge tyrysyńyz. Bul - ózara tıimdi kommýnıkaııa daǵdysy. Tabysty adamnyń besinshi daǵdysy osydan shyǵady:
Áýeli túsinýge, sodan keıin túsinikti bolýǵa umtylady.
Altynshy daǵdy - Sınergııa. Máselen, Áziret Sultan kesenesi týraly ańyz kóp. Qarashyq ózeniniń jaǵasynda, sosyn Saýran qalasynda daıyndalǵan kirpishti 40 shaqyrym qashyqtaǵy Túrkistanǵa deıin tizbektelip turǵan adamdar qoldan-qolǵa berip jetkizgen desedi. Eger sol adamdar ári-beri 80 shaqyrym sandalyp kirpish tasysa kóp ýaqyt keter edi. Olar bir-birine qol jalǵaý arqyly erekshe ádis tapty. Demek eńbek ónimdiligi artty. Sınergııa degenimiz sol. Demek, yntymaqtastyqta eńbek etýdiń mańyzy zor. Altynshy daǵdynyń maǵynasy - qazaq danalyǵyndaǵy «Saýsaq birikpeı ıne ilikpeıdige» keledi.
Mine, osy jeti daǵdyny iske asyrsańyz sizdiń de jolyńyz ashylyp, jasampaz isterge bastamashy bolýyńyz múmkin. Basyńyzdaǵy barlyq ýaıymdy silkip tastap, qolyńyzdan keletin ispen shuǵyldanyńyz. Alaıda qandaı bıikke kóterilseńiz de kitap oqýdy umytyp ketpeńiz!
Silteme "Abaı" telearnasynan aldyndy
