Jiynǧa Premer-Ministr Asqar Mamin, Memlekettık hatşy Qyrymbek Köşerbaev, Prezident Äkımşılıgınıŋ Basşysy Erlan Qoşanov, Ükımet müşelerı, oblystardyŋ jäne Nūr-Sūltan, Almaty, Şymkent qalalarynyŋ äkımderı, ortalyq memlekettık organdardyŋ jäne ūlttyq kompaniialardyŋ basşylary qatysty.
Memleket basşysy öz sözınde Ükımettıŋ basty mındetı ekonomikalyq ösımdı qalpyna keltıru, investisiia tartu jäne qazaqstandyqtardyŋ tabysyn arttyru ekenın atap öttı. Prezident pandemiia men şekteu şaralarynan, sondai-aq, sauda bailanystarynyŋ üzıluınen aitarlyqtai zardap şekken şaǧyn jäne orta biznestı qoldaudyŋ maŋyzdylyǧyna nazar audardy.
– Biyl şaǧyn jäne orta bizneske qoldau körsetu eŋ basty nazarda boluǧa tiıs. Ükımetke «Atameken» ūlttyq käsıpkerler palatasymen bırlesıp, bır aidyŋ ışınde osyǧan qajettı ıs-şaralar toptamasyn äzırleudı tapsyramyn. «Eŋbek» memlekettık baǧdarlamasy – halyqty jūmyspen qamtudyŋ negızgı qūraly. Onyŋ «Bastau-biznes» baǧyty boiynşa 150 myŋnan astam adam oqyp şyqty. Bıraq tek 10 paiyzy nesiege, 19 paiyzy grantqa ie boldy. 100 myŋnan astam adam memleket qoldauynan tys qaldy. Äsırese, baǧdarlamanyŋ auyldaǧy tülekterıne qarjy jetpei jatyr. Sondyqtan baǧdarlamanyŋ qarjy kölemın ǧana emes, ony jüzege asyru ūstanymdary men tetıkterın qaita qarauymyz kerek. Halyqqa berıletın şaǧyn nesielerdıŋ stavkasy 6 paiyzdan aspauǧa tiıs, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev Ükımet müşelerı men äkımderdıŋ satyp aludaǧy jergılıktı önımderdıŋ ülesın arttyru boiynşa jürgızılgen jūmystaryn synǧa aldy. Byltyr 9 aida tauarǧa, jūmysqa jäne qyzmet körsetuge qatysty satyp alulardy retteudıŋ jalpy kölemı 12,5 trillion teŋgenı qūrady. Jergılıktı tauarlar men qyzmet körsetuge bar bolǧany 6,4 trillion teŋge nemese qarjynyŋ 52 paiyzy bölıngen. Ekonomikaǧa atalǧan qarajattyŋ jartysyna juyǧy jūmsalmaǧan.
– Biudjettıŋ trilliondaǧan qarjysyn importqa jūmsauǧa qaqymyz joq. Sondyqtan biudjettıŋ äkımşılerı tıkelei jauap beretın bolady. Būl oraida bızge «semız» sifrlar qajet emes. Maŋyzdysy – dūrys esepteu. Qazaqstanda tırkelgen zaŋdy tūlǧanyŋ kez kelgen önımı jiı esepke alynatyny turaly aqparat bar. Ol özınıŋ tauaryn jetkıze me, älde importtan äkele me, ony baqylap otyrǧan eşkım joq. İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgıne berılgen sifrlardy bekıtılgen ädıstemege säikes qaita tekserudı tapsyramyn, – dedı Prezident.
Halyqty jūmyspen qamtu mäselesı boiynşa da berılgen esep pen jasalǧan jūmystardyŋ arasynda aitarlyqtai aiyrmaşylyqtar bar. Jūmyspen qamtudyŋ jol kartasyn jüzege asyruǧa 1 trillion teŋge bölındı. Būl qarjynyŋ 98,2 paiyzy igerılgen. Baǧdarlama halyqty jūmyspen qamtuda jäne ıskerlık belsendılıktı qoldauda maŋyzdy röl atqardy. Bıraq ondaǧan, jüzdegen myŋ jūmys oryndarynyŋ aşylǧany turaly mälımettı tekseru kezınde aiyrmaşylyq bar ekenı anyqtaldy.
– Azamattardy qaǧaz jüzınde ǧana jūmysqa ornalastyru beleŋ alyp otyr. Bıryŋǧai aqparattyq jüiege bır adam turaly mälımet qaita-qaita engızıledı. Däl osyndai 15 myŋ jaǧdai tırkelgen. Jūmysqa ornalasty degen adamdardyŋ üşten bırı zeinetaqy qoryna qarjy audarmaǧan bolyp şyqty. Mūndai jaǧdai, äsırese, Türkıstan (79%), Qyzylorda (43%) jäne Jambyl oblystarynda (36%) anyqtalyp otyr. Jalpy, eŋbekpen qamtylǧandardyŋ 40 paiyzǧa juyǧy «köleŋkede» qalyp qoiǧan. Jūmyspen qamtudyŋ jol kartasyna bölıngen 1 trillionnan nebärı 5,5 milliard teŋge salyq tölengen. Būl – jarty-aq paiyz degen söz! Memlekettık kırıske jauapty organdar mäselenı qataŋ baqylauǧa aluy kerek. Qajet bolsa, qūqyq qorǧau organdaryn da osy jūmysqa tartamyz, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev Ükımetke salyqtyq-biudjettık saiasatty jetıldıru jönınde ūsynystar äzırleudı tapsyrdy. Byltyr salyq jäne keden salasynan tüsken qarjynyŋ kırıs kölemı 47 paiyzǧa qysqarǧan. Äitse de, aldyŋǧy jyly būl körsetkış 65 paiyzǧa jetken. Kedendık tölemderdıŋ jinaqtyq deŋgeiı tömen ekenı baiqalady. Tek Qytaimen aradaǧy şekarada 50 myŋǧa juyq jalǧan deklarasiia toltyrylǧany turaly derek anyqtaldy. Qytaimen aradaǧy aşyq statistika boiynşa aiyrmaşylyq 5 milliard dollardan astam qarjyny qūraidy.
Prezident jalǧan käsıporyndar men ädeiı salyq tölemeitınderge qarsy jūmysty jüielı türde küşeitudı talap ettı. Resmi baǧalaular boiynşa ışkı jalpy önımnıŋ törtten bırıne, al Düniejüzılık banktıŋ derekterı boiynşa 40 paiyzǧa juyǧy «köleŋkelı» aimaqta eken. «Köleŋkelı» ekonomikaǧa qarsy küres jönındegı şaralardy jüzege asyru üşın Ekonomikalyq qylmystarmen küres agenttıgı qūrylady.
– Ortalyq memlekettık organdar basşylarynyŋ avtoparkın ūstap tūru üşın aitarlyqtai biudjet qarajaty jūmsalady. Bır ǧana avtomobil üşın ortaşa eseppen jylyna 6 million teŋgeden astam qarjy şyǧyndalady. Bırqatar elde jeke qyzmettık kölıktıŋ ornyna aqşalai ötemaqy töleu täjıribesı engızılgen. Būl täjıribe bızdıŋ elde de, naqty aitqanda elorda äkımdıgınde qoldanylǧan. Mūndai ädıs «Samūryq-Qazyna» qorynda aprobasiiadan sättı öttı. Būl qyzmettık kölıkterdıŋ sanyn edäuır qysqartuǧa jäne äkımşılık şyǧyndardy 1,5 milliard teŋge kölemınde azaituǧa mümkındık berdı. Ükımetke Prezidenttıŋ Is Basqarmasymen bırlesıp, memlekettık organdardyŋ basşylaryn qyzmettık kölıktermen qamtamasyz etudıŋ jaŋa jobasy boiynşa ūsynystar engızudı tapsyramyn. Būl jūmys naqty qysqartudy qajet etedı, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy Premer-Ministrdıŋ jaŋadan taǧaiyndalǧan orynbasary – Syrtqy ıster ministrıne aqpan aiynyŋ soŋyna deiın investisiialardy basqaru jüiesın reformalau jönınde naqty ūsynystar engızudı tapsyrdy. Ärbır erkın ekonomikalyq aimaqtardyŋ laiyqtylyǧyna taldau jasap, olardyŋ jaŋa jūmys modelderın äzırleu qajet.
– Özderınıŋ Arnaiy ekonomikalyq aimaqtaryn naqty damytumen ainalyspaityn äkımderdıŋ jaǧdaiy qyl üstınde tūrǧanyn atap ötkım keledı. Bız ondai aimaqtardy jabamyz jäne olarǧa biudjet qarjysyn şyǧyndamaimyz. Bız būl problemany tez arada şeşuımız kerek. Ekonomikany qaita qalpyna keltırudegı investisiianyŋ ekınşı közı – bankterdıŋ nesielerı jäne qor naryǧy. Bıraq ol da aqsap tūr. İnfliasiianyŋ ornyqty tömendeuı, infliasiia men devalvasiianyŋ tūraqtanuy – aqşa-kredit saiasatyn jūmsartudyŋ maŋyzdy şarty. Sondyqtan Ükımet pen Ūlttyq bank infliasiiany 2021-2022 jyldary 4-6 paiyzǧa qaitaryp, 2025 jyly 3-4 paiyzǧa deiın tömendetuı kerek. Qarjy sektorynyŋ ornyqtylyǧy – ekonomikany damytudyŋ anyqtauşy faktory, – dedı Prezident.
Memleket basşysynyŋ pıkırınşe, azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etu asa maŋyzdy mındet bolyp otyr. Ötken jyly halyqtyŋ tabysy azaiǧan kezde azyq-tülık baǧasy arzandai tüsudıŋ ornyna, kerısınşe, qymbattaǧan. Memlekettık organdar tarapynan baǧalardy ūstap tūru, onyŋ ışınde sauda jelılerın jeŋıldıkpen nesieleu jäne sauda üstemelerın ornatu siiaqty qabyldanǧan şaralar oŋ nätije bergen joq. Äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık baǧasy 11 paiyzǧa östı. Onyŋ jalpy infliasiiaǧa qosqan ülesı 60 paiyzdan asty. Ükımet joǧaryda atalǧan mäselelerdı şeşu barysynda naryq tetıkterın negızge ala otyryp, ıs-qimyl jiyntyǧyn äzırleuı tiıs.
Sonymen qatar Prezident Jer kodeksınıŋ keibır normalaryna jariialanǧan moratoriidıŋ biyl aiaqtalatynyna nazar audardy. Osyǧan bailanysty Ükımetke Jer komissiiasynyŋ jūmysyn qaita jandandyrudy jäne qaraşa aiyna deiın tüzetulerdı qabyldaudy tapsyrdy. Ūsynystar baiyppen talqylanyp, naqty şeşım qabyldanuy tiıs.
– Jaiylymdar mäselesıne arnaiy toqtalǧym keledı. Būl jerler, eŋ aldymen, auyl tūrǧyndaryna qoljetımdı boluy kerek. Jergılıktı äkımdıkter jūmysty dūrys ūiymdastyrmai otyr. Sonyŋ saldarynan, auyl tūrǧyndary mal jaiatyn jaiylym tappai qinaluda. Äsırese, Almaty, Türkıstan oblystarynan aryz-şaǧymdar köp tüsude. Jaiylymdardyŋ 99 paiyzy şarua qojalyqtarynyŋ ielıgınde. Alaida, onyŋ 36 paiyzynda ǧana mal jaiylady. Qalǧan 46 million gektar jaiylymdyq jer bos jatyr. Ükımetke Bas prokuraturamen bırlesıp, biylǧy jyldyŋ soŋyna deiın osyndai jaiylymdardy qaitaryp aludy tapsyramyn. Ony auyl tūrǧyndarynyŋ igılıgıne bergen jön, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Prezident su resurstaryn saqtap, tiımdı paidalanudy ūlttyq qauıpsızdık pen ornyqty damudyŋ kepılı ekenın aitty. Osyǧan orai memlekettık organdardyŋ aldynda su resurstaryn basqaru jönındegı ūlttyq jobany qabyldap, qarjylandyrudy jedeldetu mındetı tūr. Ekologiia mäselesı Ükımet pen qoǧamnyŋ ūdaiy baqylauynda boluy kerek.
– Qoǧamdyq baqylau qūraly retınde interaktivtı karta daiyndau qajet. Sol arqyly ekologiia salasynda atqarylyp jatqan jūmystardyŋ barysy men tiımdılıgın qadaǧalauǧa bolady. Ükımetke 2021-2025 jyldarǧa arnalǧan «Jasyl Qazaqstan» Ūlttyq jobasyn äzırleudı tapsyramyn. Äsırese, qorşaǧan ortany qorǧau ısıne qajettı barlyq körsetkışterdı sifrlandyru – maŋyzdy mındetterdıŋ bırı, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy qazaqstandyqtardyŋ baspana mäselesın şeşu üşın zeinetaqy jinaqtaryn paidalanu jönındegı bastamaǧa da toqtaldy. Endıgı kezekte tūrǧyn üi naryǧyndaǧy dürmek pen baǧalardyŋ ösuıne jol bermeu üşın naqty şaralar qabyldau qajet. Prezidenttıŋ pıkırınşe, memlekettık organdar tūrǧyndar men qūrylys kompaniialarynyŋ basşylaryna tüsındırme jūmystaryn jürgızıp, naryqtaǧy alyp-satarlyq operasiialarǧa şekteu qoiuy kerek. Ükımetke ekı apta ışınde tūrǧyn üi saiasatyn jetıldıru boiynşa jaŋa ūsynystar toptamasyn engızu jönınde tapsyrma berıldı.
Densaulyq saqtau salasyn damytu mäselesı erekşe baqylauda. Pandemiia kezınde atalǧan jüie kürdelı synaqtan ötıp, saladaǧy barşa olqylyqtar aiqyn körındı. Ötken jyly 156 ana ölımı tırkelıp, ölım-jıtım 2,8 esege artqan.
– Ükımetke oblys äkımdıkterımen bırlesıp jäne käsıbi qauymdastyq müşelerın tarta otyryp, barlyq densaulyq saqtau ūiymdarynda inventarizasiia jürgızudı tapsyramyn. Būl rette, bosandyru jäne jansaqtau bölımderıne, olardyŋ medisinalyq jabdyqtarmen, därı-därmekpen, qajettı būiymdarmen qamtamasyz etıluıne basymdyq beru kerek. Bas Prokuraturaǧa osy mäsele boiynşa ırıktelgen tekseru jūmystaryn jürgızu tapsyryldy. Onyŋ qorytyndysy boiynşa kınälı adamdarǧa qatysty şara qabyldau qajet, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaevtyŋ aituynşa, bügıngı jaǧdaidan sabaq aluymyz kerek. Pandemiianyŋ bastalǧanyna bır jyl boldy. Jinaqtalǧan täjıribenı eskere otyryp, äreket etu qajet. Ükımetke «Atameken» Ūlttyq käsıpkerler palatasymen bırlese otyryp, bır aidyŋ ışınde epidemiiaǧa qarsy şaralarǧa teŋdestırılgen täsıldı qamtamasyz etu maqsatynda immundyq märtebe turaly aqparat qamtylatyn QR kodtardy engızu mäselesın pysyqtau tapsyryldy.
– Ärine, jappai vaksinasiialau daǧdarysty eŋserudıŋ naqty ärı jüielı şarasy bolyp otyr. Ony sapaly ötkızu üşın barlyq jaǧdai jasaluy qajet. Daiyndyq jūmystaryn zertteu kezınde vaksinany saqtauǧa arnalǧan toŋazytqyş jabdyqtarynyŋ qajettı kölemı jetıspeitını anyqtaldy. Batys Qazaqstan, Maŋǧystau jäne Türkıstan oblystarynda asa kürdelı jaǧdai qalyptasyp otyr. Ükımetke äkımdermen bırlesıp, daiyndyq jūmystaryn tolyq qamtamasyz etıp, 1 aqpannan bastap jappai vaksinasiialauǧa kırısudı tapsyramyn. Otandyq vaksinanyŋ testıleuı oŋ qorytyndy beredı dep ümıttenemız. Osy rette, özım otandyq ekpe ektıremın, – dedı Prezident.
Memleket basşysy oquşylardyŋ bılım sapasynyŋ halyqaralyq baǧalauyna da nazar audaryp, mektepterdegı bılım sapasynyŋ jüielı türde naşarlaǧanyn aitty. Sondyqtan būl salaǧa tübegeilı özgerıs kerek.
– Bügınde oqu baǧdarlamasyna jaŋa pänder engızu jönınde ūsynystar öte köp. Soŋǧy on jylda 9 pän engızılgen. Bılım beru – täjıribe alaŋy emes. Mūnyŋ bärı negızgı pänderge bölıngen saǧattyŋ qysqaruyna äkep soǧady. Sonyŋ özınde elımızde oqytu jüktemesı tym joǧary – 67 saǧat. Al Finiliandiia men Oŋtüstık Koreiada oqytu jüktemesı – 39 saǧat, AQŞ-ta – 55 saǧat. Şäkırtterdı oqytu men basqa da damytu şaralarynyŋ arasynda tepe-teŋdık boluy asa maŋyzdy. Älemdık üderısterdı eskere otyryp, matematika, tıl meŋgeru jäne informatika sekıldı pänderge erekşe basymdyq bergen jön, – dedı Memleket basşysy.
Sonymen qatar Qazaqstan tarihy jäne Düniejüzı tarihy pänderı boiynşa bıryŋǧai oqulyq äzırlep, ony engızu kerek. «Nur Otan» partiiasynyŋ sailaualdy tūjyrymdamasynda 2025 jylǧa deiın jaŋa 800 mektep saluǧa uäde berılgen. Prezident osy jūmysqa şūǧyl kırısudı jäne biyl 200 jaŋa mektep saludy tapsyrdy.
Sondai-aq Qasym-Jomart Toqaev «Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasy boiynşa azamattardyŋ ötınışterımen jūmys jasaudy qaita jaŋǧyrtu maŋyzdy dep sanaidy. Ötınış beruşılermen jūmys jasaudyŋ sapasyn arttyru üşın «E-ötınış» jaŋa aqparattyq jüiesın jäne «Nätije» ortalyqtaryn aşu tapsyryldy. 1 şıldege deiın jüie barlyq memlekettık organdarda ıske qosyluy tiıs.
Qasym-Jomart Toqaev sözınıŋ soŋynda eŋ basty mındet – azamattardyŋ ömır sapasyn jaqsartyp, tabystaryn arttyru ekenın taǧy da atap öttı. Memlekettık organdardyŋ ärbır şeşımı, ärbır äreketı ekonomikany damytuǧa jäne halyq igılıgıne baǧyttaluǧa tiıs.
– Biyl şaǧyn jäne orta bizneske qoldau körsetu eŋ basty nazarda boluǧa tiıs. Ükımetke «Atameken» ūlttyq käsıpkerler palatasymen bırlesıp, bır aidyŋ ışınde osyǧan qajettı ıs-şaralar toptamasyn äzırleudı tapsyramyn. «Eŋbek» memlekettık baǧdarlamasy – halyqty jūmyspen qamtudyŋ negızgı qūraly. Onyŋ «Bastau-biznes» baǧyty boiynşa 150 myŋnan astam adam oqyp şyqty. Bıraq tek 10 paiyzy nesiege, 19 paiyzy grantqa ie boldy. 100 myŋnan astam adam memleket qoldauynan tys qaldy. Äsırese, baǧdarlamanyŋ auyldaǧy tülekterıne qarjy jetpei jatyr. Sondyqtan baǧdarlamanyŋ qarjy kölemın ǧana emes, ony jüzege asyru ūstanymdary men tetıkterın qaita qarauymyz kerek. Halyqqa berıletın şaǧyn nesielerdıŋ stavkasy 6 paiyzdan aspauǧa tiıs, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev Ükımet müşelerı men äkımderdıŋ satyp aludaǧy jergılıktı önımderdıŋ ülesın arttyru boiynşa jürgızılgen jūmystaryn synǧa aldy. Byltyr 9 aida tauarǧa, jūmysqa jäne qyzmet körsetuge qatysty satyp alulardy retteudıŋ jalpy kölemı 12,5 trillion teŋgenı qūrady. Jergılıktı tauarlar men qyzmet körsetuge bar bolǧany 6,4 trillion teŋge nemese qarjynyŋ 52 paiyzy bölıngen. Ekonomikaǧa atalǧan qarajattyŋ jartysyna juyǧy jūmsalmaǧan.
– Biudjettıŋ trilliondaǧan qarjysyn importqa jūmsauǧa qaqymyz joq. Sondyqtan biudjettıŋ äkımşılerı tıkelei jauap beretın bolady. Būl oraida bızge «semız» sifrlar qajet emes. Maŋyzdysy – dūrys esepteu. Qazaqstanda tırkelgen zaŋdy tūlǧanyŋ kez kelgen önımı jiı esepke alynatyny turaly aqparat bar. Ol özınıŋ tauaryn jetkıze me, älde importtan äkele me, ony baqylap otyrǧan eşkım joq. İndustriia jäne infraqūrylymdyq damu ministrlıgıne berılgen sifrlardy bekıtılgen ädıstemege säikes qaita tekserudı tapsyramyn, – dedı Prezident.
Halyqty jūmyspen qamtu mäselesı boiynşa da berılgen esep pen jasalǧan jūmystardyŋ arasynda aitarlyqtai aiyrmaşylyqtar bar. Jūmyspen qamtudyŋ jol kartasyn jüzege asyruǧa 1 trillion teŋge bölındı. Būl qarjynyŋ 98,2 paiyzy igerılgen. Baǧdarlama halyqty jūmyspen qamtuda jäne ıskerlık belsendılıktı qoldauda maŋyzdy röl atqardy. Bıraq ondaǧan, jüzdegen myŋ jūmys oryndarynyŋ aşylǧany turaly mälımettı tekseru kezınde aiyrmaşylyq bar ekenı anyqtaldy.
– Azamattardy qaǧaz jüzınde ǧana jūmysqa ornalastyru beleŋ alyp otyr. Bıryŋǧai aqparattyq jüiege bır adam turaly mälımet qaita-qaita engızıledı. Däl osyndai 15 myŋ jaǧdai tırkelgen. Jūmysqa ornalasty degen adamdardyŋ üşten bırı zeinetaqy qoryna qarjy audarmaǧan bolyp şyqty. Mūndai jaǧdai, äsırese, Türkıstan (79%), Qyzylorda (43%) jäne Jambyl oblystarynda (36%) anyqtalyp otyr. Jalpy, eŋbekpen qamtylǧandardyŋ 40 paiyzǧa juyǧy «köleŋkede» qalyp qoiǧan. Jūmyspen qamtudyŋ jol kartasyna bölıngen 1 trillionnan nebärı 5,5 milliard teŋge salyq tölengen. Būl – jarty-aq paiyz degen söz! Memlekettık kırıske jauapty organdar mäselenı qataŋ baqylauǧa aluy kerek. Qajet bolsa, qūqyq qorǧau organdaryn da osy jūmysqa tartamyz, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaev Ükımetke salyqtyq-biudjettık saiasatty jetıldıru jönınde ūsynystar äzırleudı tapsyrdy. Byltyr salyq jäne keden salasynan tüsken qarjynyŋ kırıs kölemı 47 paiyzǧa qysqarǧan. Äitse de, aldyŋǧy jyly būl körsetkış 65 paiyzǧa jetken. Kedendık tölemderdıŋ jinaqtyq deŋgeiı tömen ekenı baiqalady. Tek Qytaimen aradaǧy şekarada 50 myŋǧa juyq jalǧan deklarasiia toltyrylǧany turaly derek anyqtaldy. Qytaimen aradaǧy aşyq statistika boiynşa aiyrmaşylyq 5 milliard dollardan astam qarjyny qūraidy.
Prezident jalǧan käsıporyndar men ädeiı salyq tölemeitınderge qarsy jūmysty jüielı türde küşeitudı talap ettı. Resmi baǧalaular boiynşa ışkı jalpy önımnıŋ törtten bırıne, al Düniejüzılık banktıŋ derekterı boiynşa 40 paiyzǧa juyǧy «köleŋkelı» aimaqta eken. «Köleŋkelı» ekonomikaǧa qarsy küres jönındegı şaralardy jüzege asyru üşın Ekonomikalyq qylmystarmen küres agenttıgı qūrylady.
– Ortalyq memlekettık organdar basşylarynyŋ avtoparkın ūstap tūru üşın aitarlyqtai biudjet qarajaty jūmsalady. Bır ǧana avtomobil üşın ortaşa eseppen jylyna 6 million teŋgeden astam qarjy şyǧyndalady. Bırqatar elde jeke qyzmettık kölıktıŋ ornyna aqşalai ötemaqy töleu täjıribesı engızılgen. Būl täjıribe bızdıŋ elde de, naqty aitqanda elorda äkımdıgınde qoldanylǧan. Mūndai ädıs «Samūryq-Qazyna» qorynda aprobasiiadan sättı öttı. Būl qyzmettık kölıkterdıŋ sanyn edäuır qysqartuǧa jäne äkımşılık şyǧyndardy 1,5 milliard teŋge kölemınde azaituǧa mümkındık berdı. Ükımetke Prezidenttıŋ Is Basqarmasymen bırlesıp, memlekettık organdardyŋ basşylaryn qyzmettık kölıktermen qamtamasyz etudıŋ jaŋa jobasy boiynşa ūsynystar engızudı tapsyramyn. Būl jūmys naqty qysqartudy qajet etedı, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy Premer-Ministrdıŋ jaŋadan taǧaiyndalǧan orynbasary – Syrtqy ıster ministrıne aqpan aiynyŋ soŋyna deiın investisiialardy basqaru jüiesın reformalau jönınde naqty ūsynystar engızudı tapsyrdy. Ärbır erkın ekonomikalyq aimaqtardyŋ laiyqtylyǧyna taldau jasap, olardyŋ jaŋa jūmys modelderın äzırleu qajet.
– Özderınıŋ Arnaiy ekonomikalyq aimaqtaryn naqty damytumen ainalyspaityn äkımderdıŋ jaǧdaiy qyl üstınde tūrǧanyn atap ötkım keledı. Bız ondai aimaqtardy jabamyz jäne olarǧa biudjet qarjysyn şyǧyndamaimyz. Bız būl problemany tez arada şeşuımız kerek. Ekonomikany qaita qalpyna keltırudegı investisiianyŋ ekınşı közı – bankterdıŋ nesielerı jäne qor naryǧy. Bıraq ol da aqsap tūr. İnfliasiianyŋ ornyqty tömendeuı, infliasiia men devalvasiianyŋ tūraqtanuy – aqşa-kredit saiasatyn jūmsartudyŋ maŋyzdy şarty. Sondyqtan Ükımet pen Ūlttyq bank infliasiiany 2021-2022 jyldary 4-6 paiyzǧa qaitaryp, 2025 jyly 3-4 paiyzǧa deiın tömendetuı kerek. Qarjy sektorynyŋ ornyqtylyǧy – ekonomikany damytudyŋ anyqtauşy faktory, – dedı Prezident.
Memleket basşysynyŋ pıkırınşe, azyq-tülık qauıpsızdıgın qamtamasyz etu asa maŋyzdy mındet bolyp otyr. Ötken jyly halyqtyŋ tabysy azaiǧan kezde azyq-tülık baǧasy arzandai tüsudıŋ ornyna, kerısınşe, qymbattaǧan. Memlekettık organdar tarapynan baǧalardy ūstap tūru, onyŋ ışınde sauda jelılerın jeŋıldıkpen nesieleu jäne sauda üstemelerın ornatu siiaqty qabyldanǧan şaralar oŋ nätije bergen joq. Äleumettık maŋyzy bar azyq-tülık baǧasy 11 paiyzǧa östı. Onyŋ jalpy infliasiiaǧa qosqan ülesı 60 paiyzdan asty. Ükımet joǧaryda atalǧan mäselelerdı şeşu barysynda naryq tetıkterın negızge ala otyryp, ıs-qimyl jiyntyǧyn äzırleuı tiıs.
Sonymen qatar Prezident Jer kodeksınıŋ keibır normalaryna jariialanǧan moratoriidıŋ biyl aiaqtalatynyna nazar audardy. Osyǧan bailanysty Ükımetke Jer komissiiasynyŋ jūmysyn qaita jandandyrudy jäne qaraşa aiyna deiın tüzetulerdı qabyldaudy tapsyrdy. Ūsynystar baiyppen talqylanyp, naqty şeşım qabyldanuy tiıs.
– Jaiylymdar mäselesıne arnaiy toqtalǧym keledı. Būl jerler, eŋ aldymen, auyl tūrǧyndaryna qoljetımdı boluy kerek. Jergılıktı äkımdıkter jūmysty dūrys ūiymdastyrmai otyr. Sonyŋ saldarynan, auyl tūrǧyndary mal jaiatyn jaiylym tappai qinaluda. Äsırese, Almaty, Türkıstan oblystarynan aryz-şaǧymdar köp tüsude. Jaiylymdardyŋ 99 paiyzy şarua qojalyqtarynyŋ ielıgınde. Alaida, onyŋ 36 paiyzynda ǧana mal jaiylady. Qalǧan 46 million gektar jaiylymdyq jer bos jatyr. Ükımetke Bas prokuraturamen bırlesıp, biylǧy jyldyŋ soŋyna deiın osyndai jaiylymdardy qaitaryp aludy tapsyramyn. Ony auyl tūrǧyndarynyŋ igılıgıne bergen jön, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Prezident su resurstaryn saqtap, tiımdı paidalanudy ūlttyq qauıpsızdık pen ornyqty damudyŋ kepılı ekenın aitty. Osyǧan orai memlekettık organdardyŋ aldynda su resurstaryn basqaru jönındegı ūlttyq jobany qabyldap, qarjylandyrudy jedeldetu mındetı tūr. Ekologiia mäselesı Ükımet pen qoǧamnyŋ ūdaiy baqylauynda boluy kerek.
– Qoǧamdyq baqylau qūraly retınde interaktivtı karta daiyndau qajet. Sol arqyly ekologiia salasynda atqarylyp jatqan jūmystardyŋ barysy men tiımdılıgın qadaǧalauǧa bolady. Ükımetke 2021-2025 jyldarǧa arnalǧan «Jasyl Qazaqstan» Ūlttyq jobasyn äzırleudı tapsyramyn. Äsırese, qorşaǧan ortany qorǧau ısıne qajettı barlyq körsetkışterdı sifrlandyru – maŋyzdy mındetterdıŋ bırı, – dedı Qasym-Jomart Toqaev.
Memleket basşysy qazaqstandyqtardyŋ baspana mäselesın şeşu üşın zeinetaqy jinaqtaryn paidalanu jönındegı bastamaǧa da toqtaldy. Endıgı kezekte tūrǧyn üi naryǧyndaǧy dürmek pen baǧalardyŋ ösuıne jol bermeu üşın naqty şaralar qabyldau qajet. Prezidenttıŋ pıkırınşe, memlekettık organdar tūrǧyndar men qūrylys kompaniialarynyŋ basşylaryna tüsındırme jūmystaryn jürgızıp, naryqtaǧy alyp-satarlyq operasiialarǧa şekteu qoiuy kerek. Ükımetke ekı apta ışınde tūrǧyn üi saiasatyn jetıldıru boiynşa jaŋa ūsynystar toptamasyn engızu jönınde tapsyrma berıldı.
Densaulyq saqtau salasyn damytu mäselesı erekşe baqylauda. Pandemiia kezınde atalǧan jüie kürdelı synaqtan ötıp, saladaǧy barşa olqylyqtar aiqyn körındı. Ötken jyly 156 ana ölımı tırkelıp, ölım-jıtım 2,8 esege artqan.
– Ükımetke oblys äkımdıkterımen bırlesıp jäne käsıbi qauymdastyq müşelerın tarta otyryp, barlyq densaulyq saqtau ūiymdarynda inventarizasiia jürgızudı tapsyramyn. Būl rette, bosandyru jäne jansaqtau bölımderıne, olardyŋ medisinalyq jabdyqtarmen, därı-därmekpen, qajettı būiymdarmen qamtamasyz etıluıne basymdyq beru kerek. Bas Prokuraturaǧa osy mäsele boiynşa ırıktelgen tekseru jūmystaryn jürgızu tapsyryldy. Onyŋ qorytyndysy boiynşa kınälı adamdarǧa qatysty şara qabyldau qajet, – dedı Memleket basşysy.
Qasym-Jomart Toqaevtyŋ aituynşa, bügıngı jaǧdaidan sabaq aluymyz kerek. Pandemiianyŋ bastalǧanyna bır jyl boldy. Jinaqtalǧan täjıribenı eskere otyryp, äreket etu qajet. Ükımetke «Atameken» Ūlttyq käsıpkerler palatasymen bırlese otyryp, bır aidyŋ ışınde epidemiiaǧa qarsy şaralarǧa teŋdestırılgen täsıldı qamtamasyz etu maqsatynda immundyq märtebe turaly aqparat qamtylatyn QR kodtardy engızu mäselesın pysyqtau tapsyryldy.
– Ärine, jappai vaksinasiialau daǧdarysty eŋserudıŋ naqty ärı jüielı şarasy bolyp otyr. Ony sapaly ötkızu üşın barlyq jaǧdai jasaluy qajet. Daiyndyq jūmystaryn zertteu kezınde vaksinany saqtauǧa arnalǧan toŋazytqyş jabdyqtarynyŋ qajettı kölemı jetıspeitını anyqtaldy. Batys Qazaqstan, Maŋǧystau jäne Türkıstan oblystarynda asa kürdelı jaǧdai qalyptasyp otyr. Ükımetke äkımdermen bırlesıp, daiyndyq jūmystaryn tolyq qamtamasyz etıp, 1 aqpannan bastap jappai vaksinasiialauǧa kırısudı tapsyramyn. Otandyq vaksinanyŋ testıleuı oŋ qorytyndy beredı dep ümıttenemız. Osy rette, özım otandyq ekpe ektıremın, – dedı Prezident.
Memleket basşysy oquşylardyŋ bılım sapasynyŋ halyqaralyq baǧalauyna da nazar audaryp, mektepterdegı bılım sapasynyŋ jüielı türde naşarlaǧanyn aitty. Sondyqtan būl salaǧa tübegeilı özgerıs kerek.
– Bügınde oqu baǧdarlamasyna jaŋa pänder engızu jönınde ūsynystar öte köp. Soŋǧy on jylda 9 pän engızılgen. Bılım beru – täjıribe alaŋy emes. Mūnyŋ bärı negızgı pänderge bölıngen saǧattyŋ qysqaruyna äkep soǧady. Sonyŋ özınde elımızde oqytu jüktemesı tym joǧary – 67 saǧat. Al Finiliandiia men Oŋtüstık Koreiada oqytu jüktemesı – 39 saǧat, AQŞ-ta – 55 saǧat. Şäkırtterdı oqytu men basqa da damytu şaralarynyŋ arasynda tepe-teŋdık boluy asa maŋyzdy. Älemdık üderısterdı eskere otyryp, matematika, tıl meŋgeru jäne informatika sekıldı pänderge erekşe basymdyq bergen jön, – dedı Memleket basşysy.
Sonymen qatar Qazaqstan tarihy jäne Düniejüzı tarihy pänderı boiynşa bıryŋǧai oqulyq äzırlep, ony engızu kerek. «Nur Otan» partiiasynyŋ sailaualdy tūjyrymdamasynda 2025 jylǧa deiın jaŋa 800 mektep saluǧa uäde berılgen. Prezident osy jūmysqa şūǧyl kırısudı jäne biyl 200 jaŋa mektep saludy tapsyrdy.
Sondai-aq Qasym-Jomart Toqaev «Halyq ünıne qūlaq asatyn memleket» tūjyrymdamasy boiynşa azamattardyŋ ötınışterımen jūmys jasaudy qaita jaŋǧyrtu maŋyzdy dep sanaidy. Ötınış beruşılermen jūmys jasaudyŋ sapasyn arttyru üşın «E-ötınış» jaŋa aqparattyq jüiesın jäne «Nätije» ortalyqtaryn aşu tapsyryldy. 1 şıldege deiın jüie barlyq memlekettık organdarda ıske qosyluy tiıs.
Qasym-Jomart Toqaev sözınıŋ soŋynda eŋ basty mındet – azamattardyŋ ömır sapasyn jaqsartyp, tabystaryn arttyru ekenın taǧy da atap öttı. Memlekettık organdardyŋ ärbır şeşımı, ärbır äreketı ekonomikany damytuǧa jäne halyq igılıgıne baǧyttaluǧa tiıs.
Akorda.kz
Ūqsas jaŋalyqtar
#Toqaev
qarjy
#qarajat
biznes
baǧdarlama
Ükımet otyrysy
Jūmyspen qamtu
jūmyssyzdyq
şaǧyn jäne orta biznes
