Mäjılıs töraǧasy bastaǧan delegasiia Jeneva qalasynda ötıp jatqan Parlament spikerlerınıŋ VIDüniejüzılık konferensiiasyna qatysty. Erlan Qoşanov jalpy debatta söz söilep, ekıjaqty kezdesuler ötkızdı.
Biyl spikerler konferensiiasy «Almaǧaiyp älem: barşaǧa ortaq beibıtşılık, ädılet jäne örkendeu jolyndaǧy parlamenttık yntymaqtastyq pen köpqyrlylyq» taqyrybyna arnaldy. Otyrysqa 115 eldıŋ ökılı qatysty, sonyŋ ışınde 80-nen astam Parlament spikerı bas qosyp otyr.
Taraptar köpjaqty qarym-qatynasty nyǧaitu, beibıtşılık pen tūraqtylyqty damytu üşın parlamentaralyq ıs-ärekettı küşeitu mäselesın jan-jaqty talqylady.
Alqaly jiynda Mäjılıs töraǧasy söz söilep, qazırgı kezeŋ özara syilastyqty, senımdılıktı, ädılettılıktı, dialog pen ortaq şeşımder qabyldaudy qajet etetın uaqyt ekenın atap öttı.
Sondai-aq biylǧy konferensiianyŋ Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ 80 jyldyǧy qarsaŋynda ötıp jatqanynyŋ simvoldyq mänı zor ekenıne nazar audardy.
– Osy aituly künge orai Qazaqstan Bırıkken Ūlttar Ūiymynyŋ Jarǧysy men jahandyq basqarudyŋ köpjaqty jüiesın berık ūstanatynyn erekşe atap ötemın. Elımız daulardy diplomatiialyq jolmen şeşu, küş qoldanbau, egemendık pen aumaqtyq tūtastyqty qūrmetteu baǧytyn basşylyqqa alady. Būl – bızdıŋ Prezidentımız Qasym-Jomart Kemelūly Toqaevtyŋ berık ūstanymy, – dedı Erlan Qoşanov.
Mäjılıs spikerı bügınde jahandyq qarusyzdanu rejimın nyǧaitu jäne jappai qyryp-joiu qaruyn taratpau özektı mäselege ainalyp otyrǧanyna män berdı. Osy rette, iadrolyq memleketter arasyndaǧy örşıp kele jatqan şielenıstı eskere otyryp, «Parlamentariiler – iadrolyq qarudy taratpau jäne qarusyzdandyru üşın» alaŋyn belsendı türde paidalanuǧa şaqyrdy.
Taǧy bır jahandyq mäsele – klimattyŋ özgeruı. Būl taqyryptyŋ töŋıregınde de qyzu pıkırtalas örbıdı. Erlan Qoşanov klimatqa qatysty äreketterdı jedeldetıp, Ornyqty damu maqsattaryna jetu jolynda küş-jıgerdı jūmyldyru maŋyzdy ekenın aitty.
Kelesı jyly Qazaqstan Bırıkken Ūlttar Ūiymymen bırlesıp, Öŋırlık ekologiialyq sammitın ötkızedı. BŪŪ Bas Assambleiasy Qazaqstanda Ortalyq Aziia men Auǧanstan üşın Ornyqty damu maqsattary jönındegı öŋırlık ortalyq aşty. Mūnyŋ bärı – ortaq mūrattarǧa qol jetkızuge baǧyttalǧan ülken qadamdar.
Sonymen qatar Mäjılıs töraǧasyparlamentariilerge ädılettılık, teŋdık jäne inkliuzivtılık prinsipterın ılgerıletu ısınde erekşe jauapkerşılık jüktelgenın atap öttı.Osyǧan bailanysty BŪŪ-nyŋ «Bolaşaq üşın paktısın» qoldaudyŋ maŋyzyn aitty. Sondai-aq halyqaralyq mındettemelerdı ūlttyq ıs-äreketke ainaldyrudaǧy bırıkken küş-jıgerdıŋmänı zor ekenıne nazar audardy.
– Būl rette, Qazaqstan Parlamentı el Prezidentı Qasym-Jomart Toqaevtyŋ Ädılettı Qazaqstan – zaŋ üstemdıgı negızınde barlyǧy jäne ärkım üşın teŋ mümkındıkter memleketın qūru bastamasyn ıske asyruǧa belsendı qatysuda. Äleumettık ädılettılık qaǧidatyn ıske asyratyn bırqatar zaŋ qabyldandy. Auqymdy saiasi jaŋǧyru jürıp jatyr, ekonomikalyq reformalar jüzege asyryluda. Ol jai ǧana nauqan nemese saiasi diskurstyŋ bölıgı emes. Būl – adamnyŋ saiasi jäne ekonomikalyq qūqyqtaryn qamtamasyz etu, onyŋ qadır-qasietınıŋ qūrmetteluı üşın myzǧymas jaǧdai qalyptastyru. Būl – täuelsız Qazaqstannyŋ ösıp-örkendeuınıŋ kepılı. Sondai-aq ol bızdıŋ jalpyǧa ortaq beibıtşılık pen qauıpsızdıktı qamtamasyz etu ısıne qosqan ülesımız, – dedı Erlan Qoşanov.
Konferensiia qorytyndysy boiynşa arnaiydeklarasiia qabyldandy.
Sonymen bırge Mäjılıs spikerı sammit alaŋdarynda bırqatar ekıjaqty kezdesu ötkızıp, parlamentaralyq bailanysty tereŋdetu mäselesın talqylady. Erlan Qoşanov ärıptesterıne Prezident Qasym-Jomart Toqaevtyŋ syrtqy saiasattaǧy basymdyqtaryna toqtalyp, Qazaqstanda jürgızılıp jatqan auqymdy saiasi-ekonomikalyq reformalar men ırgelı özgerısterdıŋ män-maŋyzyn tüsındırdı.
Bükılqytailyq halyq ökılderı jinalysy Tūraqty komitetınıŋ töraǧasy Chjao Leszimen ekı el arasyndaǧy sauda-ekonomika, investisiia men turizm salasynda ärıptestıktı tereŋdetu mäselesı söz bolyp, mädeni-gumanitarlyq yqpaldastyqty arttyruǧa erekşe män berıldı.
Vetnam Ūlttyq jinalysynyŋ töraǧasy Chan Than Manmen kelıssözder barysynda taraptar ekı eldıŋ qarym-qatynasy strategiialyq deŋgeige jetkenın atap öttı. Mäjılıs töraǧasy aldaǧy uaqytta da ekı eldıŋ yntymaqtastyǧy qarqyndy dami beretınıne senım bıldırdı.
Şvesiia Parlamentınıŋ spikerı Andreas Norlenmen jüzdesude taraptar parlamentaralyq yntymaqtastyqty jandandyruǧa müddelı ekenın aitty. Qazaqstan men Şvesiia arasyndaǧy ekıjaqty qatynastardy keŋeitu üşın ekı el Parlamentterınıŋ äleuetızor. Spikerler osy baǧytta jūmysty küşeituge uaǧdalasty.
Moŋǧoliianyŋ Ūly Memlekettık Huralynyŋ Töraǧasy Daşzegviin Amarbaiasgalanmen kezdesude ekonomika, mädeniet salasyndaǧy yntymaqtastyq pen zaŋ şyǧaruşy organdardyŋ yqpaldastyǧy qozǧaldy.
Sonymen qatar Singapur Parlamentınıŋ töraǧasy Sea Kian Penmen de mazmūndy äŋgıme boldy. Taraptar ekı eldıŋ dostyǧy men yntymaqtastyǧyna erekşe toqtalyp, parlamentaralyq bailanysty nyǧaitu jaiyna erekşe nazar audardy.
Būdan bölek, Erlan Qoşanov Resei, Özbekstan, Äzerbaijan, Täjıkstan, Moldova, Gruziia jäne Päkıstan Parlamentterınıŋ basşylarymen de pıkır almasyp, parlamentaralyq yntymaqtastyq jaiyn söz ettı.
