Senıŋ boiyŋda qandai talant bar ekenın bılesıŋ be? Tek sendık, basqa eşkımdıkı emes – erekşe daryn, özgeden aişyqtaityn qabılet. Bärınen artyq ısteitınıŋ, jan-tänıŋmen berılıp ısteitın äuestıgıŋ. Būny keide ömırlık maqsat dep te atap jatady. Būl sūraqqa äielderdıŋ denı – bılmeimın dep jauap beredı.
Sosyn jany qalamaityn jūmysqa jegıledı. Jalaqysy özıne de jetpei jürgenı sol.
Al özınıŋ talantyn aşqan baqyttylar bırde bır kün jūmys ıstemeidı. Olar süiıktı ısımen şūǧyldanady. Jürekterı lüpıldep, közderı janyp tūrady. Köbıne mūndai ısı artyǧymen baǧalanyp, sol üşın artyǧymen aqy alyp jatady. Onyŋ üstıne köŋılı jai, materialdy jaǧdaiy bütın. Joly bolǧyştardyŋ yryzdyǧy dei salady. Mūnyŋ qūpiiasyn bılgıŋ kele me?
Dünie esıgın aşqan är adamnyŋ erekşe talanty bar.
Senıŋ de erekşe talantyŋ bar. Būl talant basqa eşkımge berılmegen. Tek saǧan arnalǧan Jaratqannyŋ syiy. Ony näzık, quatty, päk janyŋ qabyldaǧan. Eger tüisıgıŋe senseŋ, ol senı ömır jolynan adastyrmai alyp ötedı. Öitkenı, tüisık sen turaly bärın bıledı. Tek sene bıl. Tüisıkke sensek, jürekke sensek – adam öz talantyn aşyp, ömırlık maqsatyn oryndaidy eken. Sonda ǧana denımız sau, baqytty, aqşamyz köp bolady. Sonda ǧana adam täuelsız, bai, azat ömır keşedı. Onyŋ üstıne ömırlık maqsatyn tapqan adam süiıktı bolady. Sebebı, jürektegı jaryǧyn qosa alǧany. Jürektegı jaryǧy janǧan adamdy jaqsy körmeu mümkın emes.
Talantyŋdy aşu üşın nege daiynsyŋ?
Bırınşı kezeŋ: mümkındıkterdı baiqau
Kün saiyn ömırdı bai, maǧynaly, jaqsyraq etetın san aluan mümkındıktermen betpe bet kelemız. Tek asyǧyp bara jatyp män bermeimız. Solardy qalai baiqauǧa bolady? Qalai paidalansaq eken deimız?
Bırınşı täsıl: tılek aitu.
Mümkındık adammen tılek tılınde söilesedı. Küibeŋ tırlıkten bır sät bas sauǧalap, tynyştyqta otyra tūrsaŋ, mümkındıkterdı baiqauǧa bolady eken. Toqta. Tynysta. Qazırgı sättegı eŋ basty tılegıŋ ne? Nenı qalaisyŋ?
Alǧaşynda tükke tūrǧysyz bırdeŋe boluy yqtimal. Al, şyn mänınde bır qaraǧanǧa «aqymaq» ärı «bolymsyz» tılekterdı oryndau bıraz uaqyttan soŋ talantyŋdy aşuy mümkın. Ärine, jai tılep qoia salmai, sol tılektı oryndauǧa niettı bolsaŋ.
Eger adam qoldana almasa, eşbır naqty mümkındık oǧan aşylmas edı.
Ekınşı täsıl: qiyndyq arqyly.
Köbıne bastan ötkergen qiyndyqty eŋsergende mümkındıkke qol jetkızıp jatamyz. Tüitkıl-mümkındık – būl ösu, damu, daǧdarystyŋ basyn qosatyn jol. Basqa tüsken qiyndyqty jeŋıp, talantymyzdy aşamyz. Ne ol bızdı ışten tütıp jep, joq qylady. Iаǧni, auyr dert, depressiia, qarjylai qiyndyqtar tuyndaidy.
Ekınşı kezeŋ: täuekelge bel buu, äreket jasaudy bastau
Baiqaǧan mümkındıkterdı jüzege asyru. Būl kezeŋdegı basty närse: özgerıske beldı bekem budyrǧan maqsatty tiianaqtap otyru – jeke bastaǧy özgerıs, jūmystaǧy özgerıs. Adamnyŋ ömır süruı aşyq teŋızde jüzgenmen teŋ: «Qaida jüzetınıŋdı bılseŋ, jaqsy, maqsatyŋ aiqyn bolsa – odan da jaqsy. Äitpese, toryǧyp ketesıŋ». Äreket etsem degen nietıŋ öşıp, jalqaulyǧyŋ ūstap, apatiia bastalyp ketedı. Maqsat adamǧa maŋyzdy boluy tiıs. Senıŋ «avtorlyq» qūqyǧyŋ maŋyzdy. Jaŋaşyldyǧy maŋyzdy. Qatelesuge daiyn bol. Būl damudyŋ qalypty joly. Jüz ret qatelesseŋ de, aqyrynda döp tietın sät tuady. Täjıribe – bastapqyda qatelık köp bolady. Qatelık bolǧan kezde tübegeilı saralap, qaitalanbauyn qadaǧalau kerek.
Eger «qatelesu» stilı qalyptassa (spesifikalyq tyǧyryq), endeşe olardyŋ tüp-tamyry bır. Qatelıktı qosatyn mehanizm bır. Sony anyqtamaiynşa, qatelık qaitalana bermek. Maǧan qatelıktı tüzeuge psihoterapevt kömektestı. Saldarymen alyspai, sebebın körudı üirettı.
Üşınşı kezeŋ: alǧaşqy jeŋıstı toilau
Nätijege qol jetkende, taŋdalǧan joldyŋ dūrystyǧyn tüsınesıŋ. Sol kezde ärbır sättılık kelesı jeŋıstıŋ tūǧyryna ainala beredı. Işkı tüisıktıŋ jolymen jüruge daiynsyŋ ba?
Mynadai zaŋdylyq bar: bastapqyda tüisıkke ergende adam zor densaulyq, tabiǧi sūlulyq, tamaşa köŋıl küige, däulettı ömırge keneledı. Sosyn odan da zory bola bastaidy... Osy sätke jetkende özıŋdı tanudyŋ tereŋıne tüsuge daiyn ekenıŋdı tüsınesıŋ. Osydan bastap özın-özı tanudyŋ eŋ biık şyŋy – Şyǧarmaşylyq kezeŋ bastalady.
Törtınşı kezeŋ: özıŋnıŋ qūndylyq jüieŋdı saralau
Būl kezeŋde ärkım öz aqiqatyn tanidy. Adam özıne eş kümänsız senıp üirenedı. Ǧalammen bır arnada toǧysady. Menıkı qaida, menıkı emes qaida – anyq ajyratatyn bolamyz. Qazır ǧoi bıletındei körınemız. Ömırlık tyǧyryqty jeŋe almau jäne nätijege jetpeu sony ajyrata almaudyŋ kesırınen. Alǧaşynda menıkı men menıkı emestı tanu qiyn. Sebebı, adamdar özderı oilap şyǧarǧan bır qyzyq älemde ömır süredı. Qit etse, auyryp qalǧyşpyz. Ne qyzǧanyşpen, ne körealmauşylyqpen, ne üreimen derttenemız. Ondai kezde eşkım keŋes bere almaidy. Myqty mamandar da, eskı dostar da, jaqsy köretın tuystar da. Olardyŋ aitqany - olardyŋ täjıribesı. Senıkı emes.
Törtınşı kezeŋde är adam özıne «Men nenı qalaimyn? Maǧan ne qajet?» degen sūraqtardy qoiuǧa äzır bolady. Jauabyn tapsa, köŋılıne jaqpaǧannyŋ bärın joiyp, qalauyna qarai özgertuge daiyn bolady.
Besınşı kezeŋ: tejelu
Basynda jauapty tüsınu qiyn bolady. Sonda men ne ısteuım kerek? Ädetkı sana bärın osy küiınşe qaldyr dep aiqailaidy. Adamnyŋ yntasy bäseŋsidı. Eşteŋenı özgertpeu kerek degenge däiek ızdeimız. Köbıne däiek tabyla ketedı. Bıraq ol ūzaqqa barmaidy. Janyŋ esık qaǧyp: menı tyŋdaşy, maǧan sen, men saǧan qyruar küş-quat berem, qalaǧanyŋşa alasyŋ, tek bır orynda tūrma, qimylda, äreket jasa, özıŋe sen deidı.
Altynşy kezeŋ: aldymen äreket jasap, sosyn tüisınu
Jaŋa ıstı bastaǧanda tek tüisıkke sener bolsaŋ, bırden qimyldau kerek. Būl basty ereje. Özıŋe senu, tüisıgıŋdı estu, sonda bärı dūrys bolady.
Keide ūşsam dep niettenıp alamyz da, bır orynda tūra beremız. Nege? Bır orynda jaidan jai tūra bermeimız, auyryp qalamyz, küizelıske tüsemız, «mınezımız būzylady». Sebebı, öz talantymyzdy moiyndamaimyz. Talantymyz esık qaǧady, bızdı şaqyrady. Aşylaiynşy dep sūranady. Sol tabiǧi bolmysty, tylsymdy sezınıp tūrsaq ta, ūşuǧa qorqamyz. Bır sätke bolsa da, anamyzdan, erımızden ırgemızdı bölek saluǧa qorqamyz. Öz ömırımızdı baqylauǧa qorqamyz.
Öz ömırıŋdı basqaru – öz talantyŋdy, ömırlık maqsatyŋdy aiqyndai otyryp sanaly ömır süru.
Larisa Kondraşova
Audarǧan Şynar Äbılda
"Adyrna" ūlttyq portaly
