Qazaqstannyŋ bılım beru keŋıstıgınde qara şaŋyraq bolyp tabylatyn Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU aldyŋǧy qatardaǧy köşbasşy universitettıŋ bırı.Oqu ordasynyŋ tarihy memlekettıŋ tarihymen, onyŋ ǧylymymen, mädenietımen, joǧary bılım beru jüiesımen sabaqtasyp, ūştasyp jatyr. Universitet qūrylǧannan berı Qazaqstan Respublikasy boiynşa ǧana emes, älemdık deŋgeidegı oqu ordalarymen bäsekege qabılettı ekendıgın däleldegen bolatyn. Qazırgı taŋda, jahandyq eŋ tanymal jäne bedeldı Quacquarelli Symonds (QS) analitikalyq esebı boiynşa äl-Farabi atyndaǧy QazŪU, «älemnıŋ eŋ üzdık 200 universitetterınıŋ qataryna engen alǧaşqy qazaqstandyq joǧary oqu orny bolyp tabylady. Älemnıŋ 12 elınde äl-Farabi ortalyqtaryn aşylǧan bolatyn.. Europalyq ǧylymi-önerkäsıptık palatasy reitingınde QazŪU joǧary baǧalanyp, europalyq jetekşı joǧary oqu oryndarynyŋ qataryna endı. QazŪU älemdegı üzdık 200 ekologiialyq jäne eŋ ozyq tehnologiialyq universitetterdıŋ üzdık 50 tobyna kıredı Joǧaryda atalǧan körsetkışter nätijesınde, QazŪU türkı jäne islam älemındegı eŋ üzdık universitet retınde tanylǧan edı.
Qazaq Ūlttyq universitetınıŋ tarihy tereŋnen bastau alatyn Filologiia jäne älem tılderı fakultetı. Fakultettıŋ negızın qalaǧan qazaq halqynyŋ, ūltymyzdyŋ ūly tūlǧalary - M.Äuezov, Ä.Marǧūlan, B.Kenjebaev. Fakultette är jyldary tıl men ädebiettanu ǧylymynyŋ Respublikaǧa belgılı asa körnektı ǧalymdary ūstazdyq qyzmet atqardy. Atap aitsaq, Akademik-jazuşy Zeinolla Qabdolov, filologiia ǧylymdarynyŋ doktory, professor Tūrsynbek Käkışev, akademik Rymǧali Nūrǧali,Talǧat Sairambaev, Alma Qyraubaeva jäne t.b. Fakultetın bıtırgen tülekter arasynan körnektı memleket jäne qoǧam qairatkerlerı, qazaq ruhaniiatyndaǧy orny bölek aqyn-jazuşylar da bırşama.
Fakultetımızde öz mamandyǧymyzǧa qatysty ötetın pänderden bölek türlı tanymdyq pänder bar. Äsırese, psihologiia-studentter arasynda 1-kurstan bastap jürgızıletın qyzyqty sabaqtardyŋ bırı. Negızgı oqu pänı retınde türlı mäselelerdı şeşude, qoǧamdyq oi qalyptastyrady.
Osy oraida qara şaŋyraq äl Farabi atyndaǧy Qazaq Ūlttyq Universitetınıŋ bazasynda oqytylatyn «Basqaru psihologiiasy» pänınıŋ oqytuşysy, psihologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, professor Jubanazarova Naziraş Süleimenqyzynyŋ jetekşılıgımen filologiia fakultetı, 1-kurs magistranttary «Basqaruşylyq konfliktılerdıŋ aldyn-alu tehnologiialary» taqyrybynda şolu jasady. Nätijelerdı taldau seminary ötkızılıp, onda magistranttar tūlǧany basqarudaǧy konfliktılerdıŋ aldyn-alu tehnologiialaryn belsene talqylady.
Qazırgı taŋda eŋ özektı taqyryptardyŋ bırı osy psihologiia mäselesı bolsa, sonyŋ ışınde «Basqaru psihologiiasy» pänı aitarlyqtai maŋyzdy. Öitkenı top ışınde, ūjym ışınde jūmysty tiımdı ärı paidaly etu közdeledı. professor Naziraş Süleimenqyzynyŋ būl pändı tüsındıre otyrypbızge türlı ädıs-täsılderdı, dūrys şeşım qabyldau, qyzmetkerlerdı şabyttandyryp otyru, konfliktılı oqiǧalardy şeşe alu mümkındıgıne ie boluǧa bolatyn tehnologiialardy tanystyryp öttı. Tek qana ūjymdy emes, ūjymda özıŋdı qalai ūstau kerek, köŋıl-küidı basqaru, aqyldasyp jūmys ısteudı meŋgeru, mūnyŋ ärbır adam üşın maŋyzdy ärı mändı ekenıne şübä keltırmeimız.
Seminar men därıs kölemınde türlı ıs-şaralar, eksperimenttık jobalar, pıkırsaiys sabaqtar talqylandy. Sonyŋ ışınde «Menıŋ psihologiialyq densaulyǧym» degen taqyrypqa är studenttıŋ arnaiy daiyndaǧan jobasyn aituǧa bolady. Būl tym özgergış, qūbylmaly uaqytta qoǧamdyq ömırge de belsene aralasuǧa, kei mäselenı oŋtaily şeşe aluǧa, ömırdıŋ barlyq aspektısın qamtuǧa kömektesedı. Köbıne qai dünienı jasasaq ta, ülgermei jatamyz nemese moraldyq tūrǧydan şarşap, bezınıp ketemız. Al jūmysta da, sabaqta da, jeke qarym-qatynasta da tyǧyryqqa tırelmei, negativ jaǧdailardy da öz paidamyzǧa şeşe alu öte maŋyzdy. Kez kelgen ıste bolsyn, syrtqy fizikalyq körsetkıştermen qatar adamnyŋ ışkı ruhani älemı, jan tynyştyǧy maŋyzdy. Küizelıste jüru, özıŋdı ıştei jegıdei jeudıŋ ziiany öte köp. Öz-özıne qol jūmsap ne bolmasa ziiandy ädetterge äuesterdıŋ köbı – ışkı jan düniesın rettei almai, der kezınde ruhani, psihologiialyq kömek ala almaǧandar. Osy jaǧdaidyŋ qanşalyqty qauıptı ekendıgın, onyŋ aldyn alu mäselelerın talqylai alamyz. Ortaq mäselenı bır auditoriiada otyryp, şeşe alamyz. Sondai-aq jan kütımı de kerek. Uaqytynda kıtap oqyp, süiıktı ısımen şūǧyldanyp, jan rahat syilaityn ıstermen ainalysuy kerek. Özıne mahabbatyn tögıp, şyn janaşyr bola alatyn äuelı tek özı ekenın tüsıngen jön. Qiyn jaǧdai bolsa, tek özı şeşuge ūmtylmai, özgelermen de bölısıp, jalǧyz emes ekenın bılgenı dūrys. Mıne, bız osyndai adam ömırınıŋ eŋ maŋyzdy bölıgın qūraityn mäselenı PSİHOLOG mamanmen bırge aqyldasa alamyz.Sondai-aq osyndai taqyrypta ötetın diskussiia sabaqtarynyŋ köbırek bolǧanynyŋ paidasy zor.
Mäselenı bır negızde qarap ne bır adamnyŋ suektivtı pıkırıne süienıp aitu öte qiyn. Neǧūrlym keŋ auqymda qaraityn bolsaq, soǧūrlym şeşımı de tez bolady. Ärbır studenttıŋ oiyn, sūraǧyn oi elegınen ötkıze otyryp, bır ortaq nätijege kelu de qiyndyq tudyrmaidy.Sondyqtan «Basqaru psihologiiasy» pänınıŋ bızge berer paidasy mol dep bılemız.
Jubanazarova N.S.,
psihologiia ǧylymdarynyŋ kandidaty, professor;
Baimoldina L.O.,
PHD, dosent m.a.;
Äl-Farabi atyndaǧy QazŪU magistranttary.
