Bir sózdiligi
Áıeldiń ómirinde (dál tósektegideı), er adam kóńil kúı aýanyn kúıttep, qarym-qatynastyń negizgi baǵytyn ózi tańdap otyrady. Ózine senimdi azamatqa yntyzarlyq tez oıanady. Aıtqanynan qaıtpaıtyn adamǵa qurmet ósedi. Ol qandaı áıel izdegenin biledi. Qandaı qarym-qatynasty kútetinin boljaıdy. Ol ózi tańdaǵan áıelge ómirinde qandaı ról oınaıtynyn aıtýǵa arlanbaıdy.
Alǵyrlyq pen ázil
Bir qyzyǵy, áıel úshin er adamnyń aqyly óte tartymdy bolady eken. Másele, IQ-de emes, er kisiniń enıklopedııalyq biliminde de emes. Joǵary biliminde de bolmaýy múmkin. Másele, ómirdi tanýǵa talpynǵan nıetinde. Jańashyldyqqa beıimdiginde. Jaǵdaı men zattyń mánin túsinýge tyrysýynda. Aqyl – álemdi ýysta ustaý quralyndaı. Munysy áıeldiń qııalyn ushtap, azamattyń bolmysyna tánti bolýǵa ıtermeleıdi. Áıel úshin onymen sóılesý, daýlasý, tyńdaý mańyzdy.
Sezimtaldyǵy men náziktigi
Kóptegen elde er azamattyń dástúrli tárbıesinde sezimtaldyǵyn basyp ustaý máneri bar. Ony kórsetý álsizdik dep uǵady. Alaıda áıeldiń yntyzarlyǵyn «temirbeton» erkekter emes, dál osy názik janyn ashyp kórsete alatyn azamattar oıatady eken. Áıel úshin mundaı qylyq «sen men úshin mańyzdysyń», «júregimdi tek sen úshin ashtym» degen belgi eken. Náziktigin kórsetýi er adamnyń túsinistik tanytý, kóńilge qaraı bilý, sezimtaldyǵy men qamqorlyq jasaı alatyndyǵynan habardar etkeni. Degenmen, náziktigi azamattyń adaldyǵymen, kez kelgen jaǵdaıdy basqaryp kete alý qabiletimen astaspasa, tartymdy bolmaı qalady. Keı áıelderdiń pikirinshe náziktik degen: «Meniń jigitimniń náziktik tanytýy – men ydys jýǵanda janymnan ótip bara jatyp moınymnan ıiskeýi», «dostarmen keshki asta otyrǵanda qolymnan ustaýy», «kıno kórgende basyn meniń tizeme qoıýy», «sebepsiz aımalap, qushýy» - yntyzarlyq oıatady eken.
Kúsh-qýat deńgeıi
Er adamnyń seksýaldy kúsh-qýatynyń joǵary bolýy. Fılosoftardyń aıtýynsha, bul tek tósektegi qabilet emes, ómirlik kúsh-qýattyń kórinisi. Er adam ylǵı maqsat qoıyp, alǵa umtylyp otyrsa, yntylansa – bul da kúsh-qýattyń eselenýi. Sonyń bárin júzege asyrýǵa nıeti jetse er adam pozıtıvti, durys zarıadtalǵan bolyp shyǵady. Onyń ústine kúsh-qýattyń tasyp-tolýy er adamnyń ózine senimdi bolýyna, ózin, aınalasyn qurmetteýine, harızmasynyń erekshe bolýyna, kez kelgen iste alda bolýyna sebepshi. Keı psıhologtar, seksýaldy kúsh-qýattyń myqtylyǵyna adamnyń materıaldy dáýleti de táýeldi bolady dep aıtady.
Qaljyńdaı bilýi
Qaljyńdasa bilýi er adamnyń erkindiginiń, úılestirgish qasıetiniń bolýy, jaǵdaıdy sezine alý qabiletiniń, erkinsı alýyn tııanaqtaıdy. Ázildese bilýi adamnyń ishki túısigimen qatty baılanysty.
Dene turpaty
Áıelderdi tek symbatty er adamdar qyzyqtyrady degen pikir keń taraǵan. Syrtqy álpet mańyzdy faktor emes. Degenmen, áıel zaty túısik deńgeıinde keleshek urpaǵyna neǵurlym deni saý, tegi myqty ákeni izdeıtini anyq. Jaýyryny qaqpaqtaı deneli jigit – ár áıeldiń beısanasynda jazylǵan arhaıkalyq obraz. Qazirgi zamandaǵy erlerdiń obrazy san alýan. Onyń standarty joq. Bolsa, tym kóp. Kóp áıel úshin ákesine uqsas adamdar tartymdy keledi. Sondyqtan ıdeal proporııaǵa umtyla berýdiń qajeti shamaly. Al ózine, symbatyna mán berý – ár jigittiń óz erkindegi is. Bul tarapta órkenıettiń ár azamatqa bergen múmkindigi jetip-artylady.
Tárbıesi
"Tárbıesi – erkektiń bet-beınesi". Qazirgi tańda kóptegen er azamattar bul týraly umytqan sekildi. Alaıda áıel zaty buǵan jete mán beredi. Áıelge er adamnyń tárbıesi óte mańyzdy ári tyrtymdy bolyp qala beredi.
Aýdarǵan Shynar Ábilda
