Abaı qazaq ádebıeti tarıhynda tuńǵysh ret óz zamanynda halyqty tolǵandyrǵan qoǵamdyq jáne saıası ómir problemalaryn kún tártibine qoıdy. Ol qazaq qoǵamynyń qaıshylyqty jaqtaryn, zamandastarynyń alaýyz berekesizdigin, patshanyń otarshyldyq saıasaty qozdyryp otyrǵan rýlyq tartystardyń eldiń birligine keltirgen zııanyn qatty synaı otyryp, eńbekshi elge ish tartty, halyqty ozyq mádenıetke súıredi. Ol halyqtardyń ońashalanyp ómir súretin dáýreni ótkenin, endigi jerde el bolýdyń kepili - damyǵan kórshi eldermen qarym-qatynas jasaýda ekenin aıtty. Eldi sol jolda birigýge, yntymaqtastyqqa shaqyrdy. Ýaqyt talabyn zamanynan oza shaýyp túsiný - Abaı danalyǵynyń belgisi. Ol shyndyqtyń aqyny bolyp týdy, solaı ómir súrdi. Onyń óleńderin oqı otyryp, odan jalǵandyq tabý qıyn. Óleńderinen qazaqtyń ulttyq tabıǵatyna tán shyndyq móldirep kóz aldyńa keledi. Uly sýretker esebinde Abaı ony kórkem beıneleýdiń jańa jolyn tapty. Onyń óleńderi óziniń qarapaıymdylyǵymen, tabıǵılyǵymen quıylyp, oıǵa, sezimge uıalaıdy. Sondyqtan ol qazaq ádebıetindegi tuńǵysh uly sýretker sanalady. Abaı aqyn bop sóz jazyp qana otyrmaǵan, óz óleńine ózi án shyǵaryp taratqan. Onyń kompozıtorlyq shyǵarmashylyǵy bizdiń halyqta erekshe baǵalanady. Qazaq dalasynda birinshi shyrqalǵan Tatıana tek Pýshkındi ǵana nasıhattap, halyqqa taratyp qana qoıǵan joq, súıgenine qosyla almaǵan muńdy orys qyzyn qazaqpen baılanystyrdy. Abaıdyń jastaıynan kórgeni, estigeni - halyq ádebıeti, baı folklor, jeke aqyndar tvorchestvosy boldy. Jasynan áke yrqymen el isine aralasqan Abaı sóz syryn jaqsy bildi, daý ustaǵandardyń talaı synynan ótti, sheshen atandy, tóbe bılikke de saılandy.
Qazaq halqynyń uly aqyny
Júregińniń túbine tereń boıla,
Men bir jumbaq adammyn, ony da oıla.
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde óstim,
Myńmen jalǵyz alystym, kiná qoıma.
Abaı bolashaq urpaqqa sózin osylaı arnady. Bul ótkenniń qulazyǵan ǵasyrlarynan ózine beıtanys, basqa, biraq jarqyn bolashaqqa senimdi jol salǵan aqynnyń aıtqan sózi edi. Dalany torlaǵan nadandyq túnegine ol shamshyraqtaı sáýle tókti jáne tańy atyp, kúni shyǵatyn jaqqa aparatyn joldy óz halqyna talmastan kórsetti.
Iá, ózi ómir keshken jáne óleń jazǵan ǵasyr úshin Abaı jumbaq boldy. Al ol biz úshin jumbaq pa?
Biz Abaıdy qazir qarańǵy jumbaq retinde emes, qazaq ádebıetiniń shamshyraǵy retinde qabyldaımyz. Soıalıstik uly Otannyń ózara ortaq ıdeıalarymen, kúresimen, jeńisterimen týysyp ketken halyqtary Abaıdy qasterlep eske alady.
Doshan Kerimbekova,
Taraz qalasy
