Abai qazaq ädebietı tarihynda tūŋǧyş ret öz zamanynda halyqty tolǧandyrǧan qoǧamdyq jäne saiasi ömır problemalaryn kün tärtıbıne qoidy. Ol qazaq qoǧamynyŋ qaişylyqty jaqtaryn, zamandastarynyŋ alauyz berekesızdıgın, patşanyŋ otarşyldyq saiasaty qozdyryp otyrǧan rulyq tartystardyŋ eldıŋ bırlıgıne keltırgen ziianyn qatty synai otyryp, eŋbekşı elge ış tartty, halyqty ozyq mädenietke süiredı. Ol halyqtardyŋ oŋaşalanyp ömır süretın däurenı ötkenın, endıgı jerde el boludyŋ kepılı - damyǧan körşı eldermen qarym-qatynas jasauda ekenın aitty. Eldı sol jolda bırıguge, yntymaqtastyqqa şaqyrdy. Uaqyt talabyn zamanynan oza şauyp tüsınu - Abai danalyǧynyŋ belgısı. Ol şyndyqtyŋ aqyny bolyp tudy, solai ömır sürdı. Onyŋ öleŋderın oqi otyryp, odan jalǧandyq tabu qiyn. Öleŋderınen qazaqtyŋ ūlttyq tabiǧatyna tän şyndyq möldırep köz aldyŋa keledı. Ūly suretker esebınde Abai ony körkem beineleudıŋ jaŋa jolyn tapty. Onyŋ öleŋderı özınıŋ qarapaiymdylyǧymen, tabiǧilyǧymen qūiylyp, oiǧa, sezımge ūialaidy. Sondyqtan ol qazaq ädebietındegı tūŋǧyş ūly suretker sanalady. Abai aqyn bop söz jazyp qana otyrmaǧan, öz öleŋıne özı än şyǧaryp taratqan. Onyŋ kompozitorlyq şyǧarmaşylyǧy bızdıŋ halyqta erekşe baǧalanady. Qazaq dalasynda bırınşı şyrqalǧan Tatiana tek Puşkindı ǧana nasihattap, halyqqa taratyp qana qoiǧan joq, süigenıne qosyla almaǧan mūŋdy orys qyzyn qazaqpen bailanystyrdy. Abaidyŋ jastaiynan körgenı, estıgenı - halyq ädebietı, bai folklor, jeke aqyndar tvorchestvosy boldy. Jasynan äke yrqymen el ısıne aralasqan Abai söz syryn jaqsy bıldı, dau ūstaǧandardyŋ talai synynan öttı, şeşen atandy, töbe bilıkke de sailandy.
Qazaq halqynyŋ ūly aqyny
Jüregıŋnıŋ tübıne tereŋ boila,
Men bır jūmbaq adammyn, ony da oila.
Soqtyqpaly, soqpaqsyz jerde östım,
Myŋmen jalǧyz alystym, kınä qoima.
Abai bolaşaq ūrpaqqa sözın osylai arnady. Būl ötkennıŋ qūlazyǧan ǧasyrlarynan özıne beitanys, basqa, bıraq jarqyn bolaşaqqa senımdı jol salǧan aqynnyŋ aitqan sözı edı. Dalany torlaǧan nadandyq tünegıne ol şamşyraqtai säule töktı jäne taŋy atyp, künı şyǧatyn jaqqa aparatyn joldy öz halqyna talmastan körsettı.
İä, özı ömır keşken jäne öleŋ jazǧan ǧasyr üşın Abai jūmbaq boldy. Al ol bız üşın jūmbaq pa?
Bız Abaidy qazır qaraŋǧy jūmbaq retınde emes, qazaq ädebietınıŋ şamşyraǧy retınde qabyldaimyz. Sosialistık ūly Otannyŋ özara ortaq ideialarymen, küresımen, jeŋısterımen tuysyp ketken halyqtary Abaidy qasterlep eske alady.
Doshan Kerımbekova,
Taraz qalasy
