Muhtar Áýezov atyndaǵy Qazaq memlekettik akademııalyq drama teatry 95-maýsymynyń ashylý saltanatyn ótkizip, jańa maýsymyn «Abaıdyń jumbaǵy» premerasymen ashty.
Jyldaǵy dástúr boıynsha aldymen baspasóz ókilderimen júzdesken ujym pandemııa kezindegi áreketteri men jańalyqtaryn ortaǵa saldy. Teatr dırektory E.Jýasbek, Qazaqstannyń halyq artısi, teatrdyń kórkemdik jetekshisi A.Áshimov, Qazaqstannyń Halyq artısi, dırektordyń keńesshisi E.Obaev, Ádebıet bóliminiń meńgerýshisi M.Omarova, rejısser A.Ospanbaevalar qatysqan jıynda teatr akterleriniń «Ustaz ben shákirt», «Sahna sáýlesi», «Newpoezııa», «Jádiger» sekildi jobalarǵa qatysqany aıtyldy.
"Biz bıylǵy maýsymdy Abaı álemimen, «Abaıdyń jumbaǵy» premerasymen bastap otyrmyz. Abaı – uly darııa. Árbir rejısser, ár býyn óziniń Abaıyn izdeıdi. Bizdiń teatr ujymy da Abaı álemine únemi zer salyp keledi. 21 qazan kúni Abaıdyń «Qara sózderiniń» jelisimen qoıylatyn «Qara» spektakliniń premerasy ótedi. Oǵan da bárińizdi shaqyramyz. Máneri de, maǵynasy da bólek hakim týraly eki qoıylymdy tamashalańyzdar. Jańa maýsymda kórermen qaýymdy jańa týyndylarmen qýantýdy josparlap otyrmyz, – dedi teatr dırektory E.Jýasbek.
"Men bir jumbaq adammyn, ony da oıla"
Qazaq teatrynyń qarashańyraǵy ákem teatry alǵashqy qoıylymyn «Abaıdyń jumbaǵynan» bastaýy zańdylyq. Basty ról – Abaı obrazyn Bolat Ábdilmanovtyń somdaýy da kórermen kóńilinen shyqty. Qalyń qazaq Abaıdy Áýezov arqyly tanysa, zaldaǵy kórermen Abaı obrazyn Bolat Ábdilmanov arqyly elestetti. Jas Abaıdy – N.Qýanyshbaıuly, Qunanbaıdy – S.Merekeuly, Zereni – G.Tutyva, Uljan beınesin Sh.Asqarova, Abaı súıgen Toǵjandy – D.Úsenova, Ábdirahman beınesin jas akter J.Qonysbaı, Ospan rólin E.Turysov somdady. Qoıylymnyń sahnalyq nusqasyn jasaǵan – Bolat Ábdilmanov pen Madına Omarova. Qoıýshy rejısseri – Arıdash Ospanbaeva. Qoıýshy sýretshi Murat Saparov.
«Abaı joly» roman-epopeıasy men Abaı shyǵarmalarynyń negizinde daıyndalǵan qoıylym adamdy san túrli oıǵa jeteleıdi. Ulttyń bolashaǵy jarqyn bolýyn oılap ilim izdegeni men ony shama-sharqynsha taratýy, ádildik úshin kúresýi - basty muraty boldy.
Arıdash Ospanbaeva, rejısser:
–Bolat Ábdilmanov aǵamyz «Abaı joly» epopeıasynyń jelisimen jáne Abaıdyń óziniń shyǵarmalarymen biriktirip bir pesa alyp keldi. Kórkemdik keńeske tapsyrylǵan shyǵarma maǵan berilip, ári qaraı jumys istedik.
"Abaı jumbaǵynda" úsh quram - Ábdilmanov, Jandarbek Sadyrbaev jáne Janat Tynbaev quramy oınaıdy.
Qoıylymda jas Abaıdyń fılosof deńgeıine kóterilý proesin kórsettik. «Abaıdyń jumbaǵy» bul - jalpy smvolıkalyq sheshim. Iaǵnı, spektakldiń belgili bir jerine emes, óne boıyna mán berdik.
Shyǵarmanyń basty kýlmınaııasy - tamuq sahnasy. Halyqpen daý-damaı sahnasyn biz tozaq retinde alyp, adamdardyń degradaııasyn (qasıetiniń nasharlaýyn - avt.) kórsetýge tyrystyq.
Asanáli Áshimov, halyq ártisi:
– Abaı ómiri eskirmeıdi. Ol máńgilik tulǵamyz. Akter mamandyǵy psıhologııamen, fılosofııamen tyǵyz baılanysty. Meniń «shyndyqqa ár ýaqytta jol tar, biraq bar» degen ofarızimim bar. Sondyqtan bizdiń negizgi maqsatymyz - sahnadaǵy qoıylym arqyly shyndyqqa jetý, biraq ol ár akterdyń qolynan kele bermeıdi. Jalpy Abaıdy oınaǵanda onyń oıyn oınaý kerek. Sózdi emes, sóz astaryn oınaý kerek. "Qaıran elim, qazaǵym, qalyń jurtym, Ustarasyz aýzyńa tústaý murtyń". Kórdiń be? Qalaı aıtylǵan, á? Abaıda artyq sóz joq, bolmaıdy.
Abaıdyń óleńderi men "Qara sózinen" spektakl qurý qıyn. Shyǵarmashylyq top shamasy kelgenshe biraz dúnıe jasady. Bireýge unar, bireýge unamas, talpynys pen izdenis bar.
Talantty jas akterlar bar, olarmen jumys isteý kerek. Buryn rejısser aktermen jumys isteıtin, daıyndyq jasaıtyn. Aıtar sóziniń astaryn ashatyn, ne oınap jatqanyn aıtatyn. Qazir mundaı joq - akter óz betimen, rejısser óz betimen. Sondyqtan joq dep aıta almaımyn, bar dep aıtýǵa taǵy da qınalam.
Esmuhan Obaev, rejısser:
- Abaı ne qaldyryp ketti, neni ańsan ketti, nege ókinip ketti, neni meńzep ketti? Urpaq qalaı ósý kerek, adam qalaı bilimdar bolý kerek, adam qalaı keń bolý kerek? Abaıdyń 150 jyldyǵynda Parıjde konferenııa ótkizdik. Sol jerde bir franýz shal keldi de «maǵan sóz berińizder, men Abaı týraly aıtam» dedi. Sóz berildi. Ózi tarıhshy eken. Abaıdyń kedeıge qandaı jer, baıǵa qandaı jerý kerektigin aıtatyn jer reformasyn aıtty. Onda kedeıge shóbi shúıgin, sýly jerdi, baıǵa qurǵaq jerdi berý kerektigin aıtqan. Qazir jer bólse ony zam ákim bóledi. Ol jerdi bilmeıdi de. Sonda Abaıdy franýz uly sol kezde zerttep júrgen.
Aıta keteıik, 21 qazanda Abaıdyń «Qara sózderi» jelisimen jazylǵan "Qara" atty dramasy kórsetiledi. Sahnalyq nusqasyn jasaýshy ári qoıýshy rejısseri – Juldyzbek Jumanbaı. Qoıýshy sýretshi – Qýat Tústikbaev.
Gúlvıra Asqarqyzy,
"Adyrna" ulttyq portaly
