اباي قازاق ادەبيەتى تاريحىندا تۇڭعىش رەت ءوز زامانىندا حالىقتى تولعاندىرعان قوعامدىق جانە ساياسي ءومىر پروبلەمالارىن كۇن تارتىبىنە قويدى. ول قازاق قوعامىنىڭ قايشىلىقتى جاقتارىن، زامانداستارىنىڭ الاۋىز بەرەكەسىزدىگىن، پاتشانىڭ وتارشىلدىق ساياساتى قوزدىرىپ وتىرعان رۋلىق تارتىستاردىڭ ەلدىڭ بىرلىگىنە كەلتىرگەن زيانىن قاتتى سىناي وتىرىپ، ەڭبەكشى ەلگە ءىش تارتتى، حالىقتى وزىق مادەنيەتكە سۇيرەدى. ول حالىقتاردىڭ وڭاشالانىپ ءومىر سۇرەتىن داۋرەنى وتكەنىن، ەندىگى جەردە ەل بولۋدىڭ كەپىلى - دامىعان كورشى ەلدەرمەن قارىم-قاتىناس جاساۋدا ەكەنىن ايتتى. ەلدى سول جولدا بىرىگۋگە، ىنتىماقتاستىققا شاقىردى. ۋاقىت تالابىن زامانىنان وزا شاۋىپ ءتۇسىنۋ - اباي دانالىعىنىڭ بەلگىسى. ول شىندىقتىڭ اقىنى بولىپ تۋدى، سولاي ءومىر ءسۇردى. ونىڭ ولەڭدەرىن وقي وتىرىپ، ودان جالعاندىق تابۋ قيىن. ولەڭدەرىنەن قازاقتىڭ ۇلتتىق تابيعاتىنا ءتان شىندىق مولدىرەپ كوز الدىڭا كەلەدى. ۇلى سۋرەتكەر ەسەبىندە اباي ونى كوركەم بەينەلەۋدىڭ جاڭا جولىن تاپتى. ونىڭ ولەڭدەرى ءوزىنىڭ قاراپايىمدىلىعىمەن، تابيعيلىعىمەن قۇيىلىپ، ويعا، سەزىمگە ۇيالايدى. سوندىقتان ول قازاق ادەبيەتىندەگى تۇڭعىش ۇلى سۋرەتكەر سانالادى. اباي اقىن بوپ ءسوز جازىپ قانا وتىرماعان، ءوز ولەڭىنە ءوزى ءان شىعارىپ تاراتقان. ونىڭ كومپوزيتورلىق شىعارماشىلىعى ءبىزدىڭ حالىقتا ەرەكشە باعالانادى. قازاق دالاسىندا ءبىرىنشى شىرقالعان تاتيانا تەك پۋشكيندى عانا ناسيحاتتاپ، حالىققا تاراتىپ قانا قويعان جوق، سۇيگەنىنە قوسىلا الماعان مۇڭدى ورىس قىزىن قازاقپەن بايلانىستىردى. ابايدىڭ جاستايىنان كورگەنى، ەستىگەنى - حالىق ادەبيەتى، باي فولكلور، جەكە اقىندار تۆورچەستۆوسى بولدى. جاسىنان اكە ىرقىمەن ەل ىسىنە ارالاسقان اباي ءسوز سىرىن جاقسى ءبىلدى، داۋ ۇستاعانداردىڭ تالاي سىنىنان ءوتتى، شەشەن اتاندى، توبە بيلىككە دە سايلاندى.
قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى
جۇرەگىڭنىڭ تۇبىنە تەرەڭ بويلا،
مەن ءبىر جۇمباق اداممىن، ونى دا ويلا.
سوقتىقپالى، سوقپاقسىز جەردە ءوستىم،
مىڭمەن جالعىز الىستىم، كىنا قويما.
اباي بولاشاق ۇرپاققا ءسوزىن وسىلاي ارنادى. بۇل وتكەننىڭ قۇلازىعان عاسىرلارىنان وزىنە بەيتانىس، باسقا، بىراق جارقىن بولاشاققا سەنىمدى جول سالعان اقىننىڭ ايتقان ءسوزى ەدى. دالانى تورلاعان ناداندىق تۇنەگىنە ول شامشىراقتاي ساۋلە توكتى جانە تاڭى اتىپ، كۇنى شىعاتىن جاققا اپاراتىن جولدى ءوز حالقىنا تالماستان كورسەتتى.
ءيا، ءوزى ءومىر كەشكەن جانە ولەڭ جازعان عاسىر ءۇشىن اباي جۇمباق بولدى. ال ول ءبىز ءۇشىن جۇمباق پا؟
ءبىز ابايدى قازىر قاراڭعى جۇمباق رەتىندە ەمەس، قازاق ادەبيەتىنىڭ شامشىراعى رەتىندە قابىلدايمىز. سوتسياليستىك ۇلى وتاننىڭ ءوزارا ورتاق يدەيالارىمەن، كۇرەسىمەن، جەڭىستەرىمەن تۋىسىپ كەتكەن حالىقتارى ابايدى قاستەرلەپ ەسكە الادى.
دوسحان كەرىمبەكوۆا،
تاراز قالاسى
