«Dıdjıtalızaııa», «ıfrovızaııa» sózderi zamanaýı qazaqstandyqtardyń leksıkonyna túbegeıli enip, kúndelikti turmys-tirshiliginde jumysyn jeńildetip, ýaqytyn únemdeýge oń paıdasyn tıgizýde. Búgingi tabıǵı ıntellektiniń árbir kúni jasandy ıntellektige telýli zamanynda, memleket tarapynan árbir salanyń ıfravızaııalanýyna túrli sharalar jasalýda. Tek perne men ekrandy ıgere bilseńiz bolǵany.
Uljan Óte men Nuraı Janbolatqyzy – bıyl JOO-nyn aıaqtap, úlken ómirge qadam basqan túlekter. Óner akademııasynyń bir fakýltetin qatar bitirgen eki qurby qoldaryna dıplom alǵan shaǵynda elimizde indettiń taraýy kúsheıe túsip, karantın rejımi qaıta engizildi. Arman-maqsattaryna bir qadam qalǵan sátinde mundaı jaǵdaıdyń bolǵany ekeýin abdyratyp qoıypty. Bul bıylǵy túlekterdiń kópshiliginiń basyndaǵy jaǵdaı ekeni anyq. Ekeýdiń biri magıstratýraǵa túsip, ǵylym jolyna túskisi kelse, ekinshisi tezirek jumysqa ornalasýdy kózdegen. Alaıda kóp mekeme qashyqtan jumys istep jatqanyn oılap, ekeýi surastyra kele, eGov portaly arqyly óz maqsattaryna qaraı qujat tapsyryp, tirkeledi.
Uljan Óte: eGov-tyń bolýy tutas HQKO-nyń óz úıińde, ne alaqanyńda bolýymen teń eken. Bizdiń elektrondy úkimet osyndaı deńgeıde damyǵanyna qýanyshtymyn. Eń sońǵy ret HQKO-na úsh jyl aldyn shet elge shyǵý úshin pasport jasatýǵa ǵana isim túsken edi. Biraz ábigerge túskenimdi áli umyta almaımyn. Al bul joly magıstratýraǵa oqýǵa túsý úshin, eGov arqyly tirkelip, qujatymdy júkteı alady ekenmin. Qujat tapsyrý úshin Almatyǵa barmasam da bolady. Mynadaı jaǵdaıda ózińdi oqshaýlaý úshin de taptyrmas múmkindik eken. Qysqasy, men sekildi Z býynynyń ókili «offline» ómirge qaraǵanda, «online» ómirdi qup kóredi.
Nuraı Janbolatqyzy: Men oqý bitirip, dıplomymdy alǵan soń, týǵan qalama keldim. eGovarqyly «jumys izdeýshi» retinde tirkele alatynymdy estidim. Portalǵa kiretin EQ-m qolymda, esh qıyndyqsyz «Jumys izdeýshi», odan keıin «Onlaın suranym» batyrmalaryn bastym. Jańadan ashylǵan terezede óz derekterimdi toltyryp, ótinimdi jiberdim. Ertesine Jumyspen qamtý ortalyǵynyń ókilderi habarlasyp, taǵy birneshe suraq qoıyp, eki apta kóleminde mamandyǵyma sáıkes bos jumys ornyna joldama ala alatynymdy aıtyp qýantty. Bizdiń elimizde jumys izdeýdiń dál osyndaı qoljetimdiligin bilmeıdi ekenmin.
eGov-tyń budan da ózge qoljetimdi, lezde aıaqtalar, paıdaly qyzmeti kóp. Portal 2006 jyly 12 sáýirde ashylyp, halyqqa ońtaıly memlekettik qyzmet kórsetýdi bastaǵan bolatyn. Ol kezde halyq HQKO-nyń aldynda turyp, uzyn-sonar kezek kútip, kóp ýaqyt pen energııasyn, tipti, keıde júıkesin de qurtatyn. 14 jyl ishinde Qazaqstannyń elektrondy úkimeti kóptegen damý satylarynan ótti. Búginde portal 335 qyzmet túrin usynady. Elektrondy qol qoıý arqyly kez kelgen jerde talaı máselesiniń sheshimin taba alady.
2020 jyly Qazaqstan elektrondy úkimet damýynyń álemdik reıtıngisinde 29 orynǵa kóterildi. Bul kórsetkish BUU-ǵa múshe 193 eldiń sońǵy eki jyldyq qyzmet kórsetý sapasynanegizdeledi. Iaǵnı, 2018-2019 jyldary elektrondy úkimet júrgizgen jumystyń sapasyna baılanysty saralanǵan. Reıtıngti bastap turǵan memleketterdiń alǵashqy úshtiginde Danııa, Ońtústik Koreıa, Estonııa syndy memleketter bar. Sondaq-aq, Qazaqstan TMD memleketteriniń arasynda 1 orynda kósh bastap turǵanyn aıta ketken de jón.
Qyzmet kórsetý sapasy kún sanap artyp kele jatqan portaldyń tutynýshylary da kóbeıip, halyq ıfrlyq damýdyń ekpinine ilesip te keledi. Portal ashylǵaly barlyǵy 300 mıllıondaı memlekettik qyzmet kórsetilse, ótken aptada, 13 shilde men 19 shilde aralyǵynda, qazaqstandyqtar 1,5 mılıonnan astam onlaın memlekettik qyzmetter men servıster paıdalanǵan. Onyń 969 myńy – portal arqyly, 198 myńy – eGov Mobile qosymshasy arqyly, 379 myńy – Chat-bottar, Telegram, Facebook jáne Vkontakte áleýmettik jelileri arqyly qyzmet kórsetilgen. Portaldaǵy eń kóp suralatyn qyzmet túrleriniń qataryn TJ jáne ekinshi ret engizilgen karantın rejımi kezinde tabysynan aırylǵan jandarǵa tólenetin áleýmettik kómekke ótinim, jyljymaıtyn múliktińjoqtyǵy týraly anyqtama, mekenjaı anyqtamasy, mekenjaı boıynsha tirkeý sekildi suranymdar bastap tur. Al eGov Mobile qosymshasynda sotty bolǵandyǵy ne bolmaǵandyǵy týraly, jyljymaıtyn múliktiń joqtyǵy týraly anyqtamalar jıi alynyp, aıyppulyna, qaryzyna baılanysty azamattardy shetelge shyǵýǵa bolatyny jıi tekserilgen.
Pandemııa kezinde ıfravızaııanyń búgingi tańdaǵy mańyzy arta túsip, eGov-ta jańa qyzmet túrleri paıda bolǵan. Máselen, Covid-19 dertiniń dendep turǵan qyzyl aımaqtary kórsetelgen karta da qosylǵan.
Elektrondy úkimettiń sońǵy jańalyǵynyń biri – endi halyq eGov Mobile qosymshasy arqyly ambýlotorııalyq emdeý kezinde qandaı dári-dármekter men medıınalyq buıymdardy tegin alýǵa bolatynyn bile alady. Sonymen qatar «Jyljymaıtyn múliktiń elektrondy tehnıkalyq pasporty» ıfrlyq qujaty da qoljetimdi boldy. Al portaldyń ózinde Densaýlyq saqtaý salasynyń 37 qyzmeti bar. Keleshekte bul qyzmetterdiń basym bóligi mobıldi qosymshada da júzege asyrylyp, qyzmet sapasy arta túsedi.
eGov portalynda da, mobıldi qosymshasynda da azamattardyń qaýipsizdigi meılinshe qatań saqtalǵan. Tek ózińiz alaıaqtarǵa tutylyp qalyp júrmeseńiz bolǵany.
Aıjan Perdebekqyzy, “Adyrna” ulttyq portaly
