«ديدجيتاليزاتسيا»، «تسيفروۆيزاتسيا» سوزدەرى زاماناۋي قازاقستاندىقتاردىڭ لەكسيكونىنا تۇبەگەيلى ەنىپ، كۇندەلىكتى تۇرمىس-تىرشىلىگىندە جۇمىسىن جەڭىلدەتىپ، ۋاقىتىن ۇنەمدەۋگە وڭ پايداسىن تيگىزۋدە. بۇگىنگى تابيعي ينتەللەكتىنىڭ ءاربىر كۇءنى جاساندى ينتەللەكتىگە تەلۋلى زامانىندا، مەملەكەت تاراپىنان ءاربىر سالانىڭ تسيفراۆيزاتسيالانۋىنا ءتۇرلى شارالار جاسالۋدا. تەك پەرنە مەن ەكراندى يگەرە بىلسەڭىز بولعانى.
ۇلجان وتە مەن نۇراي جانبولاتقىزى – بيىل جوو-نىن اياقتاپ، ۇلكەن ومىرگە قادام باسقان تۇلەكتەر. ونەر اكادەمياسىنىڭ ءبىر فاكۋلتەتىن قاتار بىتىرگەن ەكى قۇربى قولدارىنا ديپلوم العان شاعىندا ەلىمىزدە ىندەتتىڭ تاراۋى كۇشەيە ءتۇسىپ، كارانتين رەجيمى قايتا ەنگىزىلدى. ارمان-ماقساتتارىنا ءبىر قادام قالعان ساتىندە مۇنداي جاعدايدىڭ بولعانى ەكەۋىن ابدىراتىپ قويىپتى. بۇل بيىلعى تۇلەكتەردىڭ كوپشىلىگىنىڭ باسىنداعى جاعداي ەكەنى انىق. ەكەۋدىڭ ءبىرى ماگيستراتۋراعا ءتۇسىپ، عىلىم جولىنا تۇسكىسى كەلسە، ەكىنشىسى تەزىرەك جۇمىسقا ورنالاسۋدى كوزدەگەن. الايدا كوپ مەكەمە قاشىقتان جۇمىس ىستەپ جاتقانىن ويلاپ، ەكەۋى سۇراستىرا كەلە، eGov پورتالى ارقىلى ءوز ماقساتتارىنا قاراي قۇجات تاپسىرىپ، تىركەلەدى.
ۇلجان وتە: eGov-تىڭ بولۋى تۇتاس حقكو-نىڭ ءوز ۇيىڭدە، نە الاقانىڭدا بولۋىمەن تەڭ ەكەن. ءبىزدىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەت وسىنداي دەڭگەيدە دامىعانىنا قۋانىشتىمىن. ەڭ سوڭعى رەت حقكو-نا ءۇش جىل الدىن شەت ەلگە شىعۋ ءۇشىن پاسپورت جاساتۋعا عانا ءىسىم تۇسكەن ەدى. ءبىراز ابىگەرگە تۇسكەنىمدى ءالى ۇمىتا المايمىن. ال بۇل جولى ماگيستراتۋراعا وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن، eGov ارقىلى تىركەلىپ، قۇجاتىمدى جۇكتەي الادى ەكەنمىن. قۇجات تاپسىرۋ ءۇشىن الماتىعا بارماسام دا بولادى. مىناداي جاعدايدا ءوزىڭدى وقشاۋلاۋ ءۇشىن دە تاپتىرماس مۇمكىندىك ەكەن. قىسقاسى، مەن سەكىلدى Z بۋىنىنىڭ وكىلى «offline» ومىرگە قاراعاندا، «online» ءومىردى قۇپ كورەدى.
نۇراي جانبولاتقىزى: مەن وقۋ ءبىتىرىپ، ديپلومىمدى العان سوڭ، تۋعان قالاما كەلدىم. eGovارقىلى «جۇمىس ىزدەۋشى» رەتىندە تىركەلە الاتىنىمدى ەستىدىم. پورتالعا كىرەتىن ەتسق-م قولىمدا، ەش قيىندىقسىز «جۇمىس ىزدەۋشى»، ودان كەيىن «ونلاين سۇرانىم» باتىرمالارىن باستىم. جاڭادان اشىلعان تەرەزەدە ءوز دەرەكتەرىمدى تولتىرىپ، ءوتىنىمءدى جىبەردىم. ەرتەسىنە جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعىنىڭ وكىلدەرى حابارلاسىپ، تاعى بىرنەشە سۇراق قويىپ، ەكى اپتا كولەمىندە ماماندىعىما سايكەس بوس جۇمىس ورنىنا جولداما الا الاتىنىمدى ايتىپ قۋانتتى. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جۇمىس ىزدەۋدىڭ ءدال وسىنداي قولجەتىمدىلىگىن بىلمەيدى ەكەنمىن.
eGov-تىڭ بۇدان دا وزگە قولجەتىمدى، لەزدە اياقتالار, پايدالى قىزمەتى كوپ. پورتال 2006 جىلى 12 ساۋىردە اشىلىپ، حالىققا وڭتايلى مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋدى باستاعان بولاتىن. ول كەزدە حالىق حقكو-نىڭ الدىندا تۇرىپ، ۇزىن-سونار كەزەك كۇتىپ، كوپ ۋاقىت پەن ەنەرگياسىن، ءتىپتى، كەيدە جۇيكەسىن دە قۇرتاتىن. 14 جىل ىشىندە قازاقستاننىڭ ەلەكتروندى ۇكىمەتى كوپتەگەن دامۋ ساتىلارىنان ءوتتى. بۇگىندە پورتال 335 قىزمەت ءتۇرىن ۇسىنادى. ەلەكتروندى قول قويۋ ارقىلى كەز كەلگەن جەردە تالاي ماسەلەسىنىڭ شەشىمىن تابا الادى.
2020 جىلى قازاقستان ەلەكتروندى ۇكىمەت دامۋىنىڭ الەمدىك رەيتينگىسىندە 29 ورىنعا كوتەرىلدى. بۇل كورسەتكىش بۇۇ-عا مۇشە 193 ەلدىڭ سوڭعى ەكى جىلدىق قىزمەت كورسەتۋ ساپاسىنانەگىزدەلەدى. ياعني، 2018-2019 جىلدارى ەلەكتروندى ۇكىمەت جۇرگىزگەن جۇمىستىڭ ساپاسىنا بايلانىستى سارالانعان. رەيتينگتى باستاپ تۇرعان مەملەكەتتەردىڭ العاشقى ۇشتىگىندە دانيا، وڭتۇستىك كورەيا، ەستونيا سىندى مەملەكەتتەر بار. سونداق-اق, قازاقستان تمد مەملەكەتتەرىنىڭ اراسىندا 1 ورىندا كوش باستاپ تۇرعانىن ايتا كەتكەن دە ءجون.
قىزمەت كورسەتۋ ساپاسى كۇن ساناپ ارتىپ كەلە جاتقان پورتالدىڭ تۇتىنۋشىلارى دا كوبەيىپ، حالىق تسيفرلىق دامۋدىڭ ەكپىنىنە ىلەسىپ تە كەلەدى. پورتال اشىلعالى بارلىعى 300 ميلليونداي مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتىلسە، وتكەن اپتادا، 13 شىلدە مەن 19 شىلدە ارالىعىندا، قازاقستاندىقتار 1,5 ميليوننان استام ونلاين مەملەكەتتىك قىزمەتتەر مەن سەرۆيستەر پايدالانعان. ونىڭ 969 مىڭى – پورتال ارقىلى، 198 مىڭى – eGov Mobile قوسىمشاسى ارقىلى، 379 مىڭى – چات-بوتتار، Telegram, Facebook جانە ۆكونتاكتە الەۋمەتتىك جەلىلەرى ارقىلى قىزمەت كورسەتىلگەن. پورتالداعى ەڭ كوپ سۇرالاتىن قىزمەت تۇرلەرىنىڭ قاتارىن تج جانە ەكىنشى رەت ەنگىزىلگەن كارانتين رەجيمى كەزىندە تابىسىنان ايرىلعان جاندارعا تولەنەتىن الەۋمەتتىك كومەككە ءوتىنىم، جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭجوقتىعى تۋرالى انىقتاما، مەكەنجاي انىقتاماسى، مەكەنجاي بويىنشا تىركەۋ سەكىلدى سۇرانىمدار باستاپ تۇر. ال eGov Mobile قوسىمشاسىندا سوتتى بولعاندىعى نە بولماعاندىعى تۋرالى, جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ جوقتىعى تۋرالى انىقتامالار ءجيى الىنىپ، ايىپپۇلىنا، قارىزىنا بايلانىستى ازاماتتاردى شەتەلگە شىعۋعا بولاتىنى ءجيى تەكسەرىلگەن.
پاندەميا كەزىندە تسيفراۆيزاتسيانىڭ بۇگىنگى تاڭداعى ماڭىزى ارتا ءتۇسىپ، eGov-تا جاڭا قىزمەت تۇرلەرى پايدا بولعان. ماسەلەن، Covid-19 دەرتىنىڭ دەندەپ تۇرعان قىزىل ايماقتارى كورسەتەلگەن كارتا دا قوسىلعان.
ەلەكتروندى ۇكىمەتتىڭ سوڭعى جاڭالىعىنىڭ ءبىرى – ەندى حالىق eGov Mobile قوسىمشاسى ارقىلى امبۋلوتوريالىق ەمدەۋ كەزىندە قانداي ءدارى-دارمەكتەر مەن مەديتسينالىق بۇيىمداردى تەگىن الۋعا بولاتىنىن بىلە الادى. سونىمەن قاتار «جىلجىمايتىن مۇلىكتىڭ ەلەكتروندى تەحنيكالىق پاسپورتى» تسيفرلىق قۇجاتى دا قولجەتىمدى بولدى. ال پورتالدىڭ وزىندە دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنىڭ 37 قىزمەتى بار. كەلەشەكتە بۇل قىزمەتتەردىڭ باسىم بولىگى ءموبيلدى قوسىمشادا دا جۇزەگە اسىرىلىپ، قىزمەت ساپاسى ارتا تۇسەدى.
eGov پورتالىندا دا، ءموبيلدى قوسىمشاسىندا دا ازاماتتاردىڭ قاۋىپسىزدىگى مەيلىنشە قاتاڭ ساقتالعان. تەك ءوزىڭىز الاياقتارعا تۇتىلىپ قالىپ جۇرمەسەڭىز بولعانى.
ايجان پەردەبەكقىزى، “ادىرنا” ۇلتتىق پورتالى
