Elimizde bolyp jatqan keleńsiz jaıttar men problemalar birte-birte sheshimin taýyp, biraz máseleniń núktesi qoıylyp keledi. Sonyń biri aýyz-sý máselesi. Aýyz-sý máselesi kúnnen kúnge jaqsaryp, aýyl-aımaqtardy qamtyp jatqanyn kóz kórip, qulaq estip júr. Bir kezderi problema bolǵan aýyz-sý máselesin sheshý úshin úkimetbirneshe memlekettik baǵdarlamalar quryp, iske asyrýda. Solardyń biri "Qazaqstan Respýblıkasynyń 2001-2030 jyldarǵa arnalǵan "Aýyz sý" memlekettik baǵdarlamasy".
Baǵdarlamanyń maqsaty - Qazaqstan Respýblıkasy turǵyndaryn kepildi sapaly aýyz sýmen turaqty qamtamasyz etý jáne oǵan strategııalyq resýrs mártebesin berý.
Baǵdarlamanyń negizgi mindetteri:
Osy "Qazaqstan Respýblıkasynyń 2001-2030 jyldarǵa arnalǵan "Aýyz sý" memlekettik baǵdarlamasy” aıasynda kóptegen aýyz-sý máseleleri sheshilip, tolyq sýmen qamtý máseleleri qaralyp keledi. Aldaǵy ýaqytta eldi mekenderdiń aımaq-aımaǵynda sý máselesi sheshiledi degen úmittemiz.
Belgilengen sapa normalaryna sáıkes kelmeıtin aýyz sýsynamalarynyń paıyzben kórsetilgen úlesi. Qazirgi tańda aýyz sýdyń sapasy áldeqaıda jaqsarǵanyn turǵyndardyń sózinen de ańǵarýǵa bolady.Almaty qalasynyń turǵyndary sý máselesi jóninde ne deıdi?
Joldasbaev Qaırat:
Almatyǵa kóship kelgenime bıyl on jyl toldy. Osy ýaqyt arasynda sýmen eshqandaı másele týyndamady. Almatyǵa kelmeı turyp “Almatynyń sýy jaman, tunyp turǵan hlor” degendi jıi estıtinmin. Kóship kelgen jyly hlordyń dámi álsin shyǵyp turatyn, al qazir burynǵydaı hlor tatyǵan sý ishpeımiz. Keıde hlordyń dámin sezip qalamyn. Ol kezde tazalaý proessi júrip jatady-aý deımin. Hlormen tazalap turǵan da jón shyǵar. Negizinde sýǵa qatysty aıtar shaǵymym joq.
Altynbek Asqaruly, sharýa;
Qalanyń qaq ortasynda turmasam da sýmen eshqandaı másele bolmapty. Aýyz-sý bylaı tursyn, baqshamdy da emin-erkin, eshqandaı kedergisiz sýaryp alamyn. Qysym da qalypty bolyp turady. Sýdyń aıaq-astynan óship qalǵanyn nemese kir, laı sý aqqanyn kórmedim.
Darhan Altaıbek, sharýa:
Tanystarym úıge kelgende “Qalanyń qaq ortasynda turyp, baqpen qalaı aınalysyp júrsiń? Hlor sýmen baqshańdy sýǵarasyń ba?” degen suraqtardy jıi qoıady. “Almatynyń sýy hlor” degen mıfke áli kúnge deıin senetinderge kúlkim keledi. Elimiz damyp jatqanda sý máselesi hlorlanyp bir orynda tura bermeıtini anyq emes pe?!
Móldir Seıitbek:
Sýǵa qatysty aıtar shaǵymym da, synym da joq. Buryndary densaýlyq úshin alańdaǵannansýdy mindetti túrde fıltrdan ishetinmin. Qazir ol ádetti qoıdyq. Árıne, densaýlyqqa alańdap sýdy fıltrden ishemiz. Biraq sý sapasy jaqsarǵaly beri burynǵydaı tikeleı krannan ishýge qoryqpaımyn.
Sý qubyry mamany:
Aýyz sý sapasynyń naqtylaı aıtsaq jer-asty sýlarynyń sapasy burynǵydan jaqsarǵanyn, quramyndaǵy artyq zattardan tazalanyp bizge usynylyp otyrǵanyn Almaty qalasynyń turǵyny retinde de, maman retinde de rastaımyn.Ara-tura sýda hlordyń dámi men ıisi shyǵyp turýy qalypty jaǵdaı. Ótıkeni kóktem men kúz aılarynda qala sýyn hlormen zarasyzdandyrady. Almaty qalasynda paıdalanyp otyrǵan sýdyń 70 paıyzy jerasty sýy (500 metr tereńdikten alynady), 30 paıyzy tazartylǵan jerústi sýy. Munymen jumys toqtap qalǵan joq. Qarastyratyn máseleler áli de bar. Tek qana Almaty qalasy boıynsha emes, óńirler boıynsha da taza aýyz-sýymen qamtamasyz etý josparlanyp, mamandar óz jumystaryn atqarýda.
TURSYNJAN Laýra, Adyrna ulttyq portaly
