Plaenta bir qaraǵanda baýyrǵa uqsaıdy. Jep kórgenderdiń sózine súıensek, dámi de sondaı desedi. Iá, estigen qulaqqa túrpideı tıse de, balanyń joldasyn paıdaly eken dep jeıtinder az emes. Ásirese, batys juldyzdarynyń jarnamasynan keıin bul tipti trendke aınaldy. Internetti qarasańyz, plaentadan ázirlenetin kotlet pen bálishtiń jasalýy jolyn da tabýǵa bolady. Odan qalsa, smýzı jasap ishetinder bar. Al kapsýla túrinde keptirilgenin Kım Kardashıan, Alısııa Sılverstoýn sııaqty selebrıtıler jıi jarnamalaıdy.
Ǵalymdar ne deıdi?
Balanyń joldasynda gormondar, dárýmender, fermentter men qan bar. Sondyqtan kópshiligi ony ana men balanyń densaýlyǵyna paıdaly dep oılaıdy. Búginde meınstrımge aınalý sebebi de sol — ananyń bosanǵannan keıingi depressııadan qutylýyna kómektesedi deıdi-mys. Joldasyn jeýdi ǵylymda «plaentofagııa» dep ataıdy. Osy taqyrypqa 1950-2014 jyldar aralyǵynda 49 ǵylymı maqala arnalypty. Zertteý jasaı kele, nátıjesinde «jatyrdyń jıyrylýyna, estrogen ıkliniń qalypqa kelýine, súttiń molaıýyna áser etedi eken deýge ǵylymı negiz joq» degen baılam jasalǵan. Plaentada paıdaly elementter bolǵanymen, qatyryp ne keptirgennen keıin olardyń qanshalyq qalatyny belgisiz. Sonymen qatar densaýlyqqa zııan zattardyń baryn da eskerý qajet. Óıtkeni ol taza bolmaıdy. Uryqtyń qorǵanysh qabaty bolǵandyqtan, synap, myrysh, kadmıı sııaqty zııan komponentterdi de boıyna jınaıdy. Ol jerde qanshama bakterııa ómir súredi. Eger ana sútine qosylsa, túrli ınfekııa týdyrýy múmkin.
Ǵalymdar plaentofagııanyń búkil qaýymda kezdesetin eski ádet-ǵuryp emesin dáleldegen. 179 halyqtyń ǵurpyn zertteı kele, bala joldasyna qatysty mundaı rásimdi zertteýge qatysqan halyqtyń úsheýi ǵana jasaǵanyn anyqtapty. Kópshiligi qytaı halyq medıınasyna súıenedi eken. Dese de, ol jaqta da ǵylymı dáleldenbegen. Plaentanyń paıdasy týraly jasalǵan zertteýlerdiń keıbiri ǵana rastalypty. Biraq ol kezde tájirıbe egeýquıryqqa jasalǵandyqtan ǵalymdar adam qurylysy odan góri kúrdeli, sol sebepti súttiń kóbirek bólinýine esh áser ete almaıdy degen tujyrymǵa kelgen. Bostondaǵy Soltústik-batys ýnıversıtetiniń qyzmetkerleri zertteý júrgizgen. Nátıjesinde bala joldasyn jegennen kelip-keter eshteńe joq degen baılam jasaıdy. Ári atalǵan qyzmetti usynatyn emhanalardyń plaentany saqtaý men daıyndaýǵa qatysty sertıfıkaty joq ekeni anyqtalǵan.
Janýarlar óz shýyn nege jep qoıady?
Bile bilseńiz, janýarlar plaentasyn jep qoıady. Óıtkeni jańa týǵan urǵashy ańnyń azyq izdeýge kúshi bolmaıdy. Sondyqtan osyndaı amalǵa barady. Al endi bosanǵan áıeldiń bala joldasynan basqa jeıtin tamaǵy jetip artylatynyn eskersek, qajettilik joǵy bilinedi. Plaentany kúızelisten qutqarady dep jeıtinder kóbine psıhologııalyq turǵydan ózderin sendiredi desedi. Osy maqsatta jasalǵan saýalnama nátıjesinde, áıelder kóńil-kúıiniń shynynda kóterilgenin aıtqan. Degenmen ony ólsheý múmkin bolmaǵandyqtan, naqty jaýap berý de múmkin emes.
Balanyń joldasyn qazaq qaıtken?
Buryn ájeler balanyń joldasyn jýyp, orap, ony adam aıaǵy baspaıtyn, ıt-qus ala almaıtyn jerge kómetin bolǵan. Joldasty jýǵan adamǵa káde beriledi eken. Ol kezde áıelderdiń perzenthanada emes, úıde bosanatynyn eskerý kerek. Qazaqta balanyń joldasy dalaǵa tastalsa, áıel aýrýǵa ushyraıdy degen senim bar. Sonymen birge áıel qyz týa berse, bosanyp jatqanda joldasyn alyp, basynan aınaldyrsa, ul týady dep sengen.
Plaentofagııa - bıznes
Otbasylyq dáriger Gaýhar Jumatqyzy plaentofagııany bıznes dep esepteıdi.
«Birde júkti sińlimmen bala joldasyn jeý týraly áńgimelestik. Bir jerden plaentanyń paıdaly ekenin estigen eken. Oqyp júrgende bizge mundaı nárse aıtylmaǵan edi. Sol kezde birinshi ret bildim. Dereý izdene bastadym. Nátıjesinde dáleldengen ǵylymı materıal tappadym. Plaenta men sıyr etin jegen adamdardyń qan analızin, temir deńgeıin tekserip zertteý jasaǵandar bar eken. Biraq anaý aıtqandaı áser bolmaǵan. Al «bala joldasyn jegen soń jaǵdaıym jaqsardy» degen pikir aıtqandar ózderin sendirgenge kóbirek uqsaıdy. Bul jerde mańyzdy eskertý: ǵylymı negizi joq ekeni. Menińshe, bul - bıznes kózi. Bar bolǵany sol. Plaenta fıltr qyzmetin atqaratyny belgili. Sondyqtan onyń quramynda gerpes, streptokokk, sıfılıs sııaqty ınfekııalar, aýyr metaldar men toksınder baryn bilý qajet. Ol bar bolǵany uryqty qorektendirip, ottegimen qamtamasyz etedi. Bala dúnıege kelgen soń syrtqa shyǵarylady. Sonymen qyzmeti támam, ármen qaraı paıdasy joq. Eger sonshalyqty paıdaly organ bolsa, áıel boıynda qalar edi. Óz basym tipti ǵylymı dáleldense de jemes edim. Osy taqyrypta áleýmettik jelidegi paraqshama jazǵanda oqyrmandarym túgeldeı derlik qarsy shyǵyp, negatıvpen qabyldady»,- deıdi dáriger.
Jeýden bólek, kosmetıkaǵa da qoldanady
Búginde plaentadan kosmetıka jasaý da beleń alǵan. Jasartatyn áser beredi-mys. Eýropada adam plaentasyn kosmetıkaǵa qoldanýǵa zań júzinde tyıym salǵan. Moraldyq aspektiden bólek, qaýipti ekeni taǵy bar. Al basqa elderde bala joldasynan kosmetıka jasap, satylyp jatyr. Kóbine qytaı jáne japon kosmetıkalary kóp. Nıý-Iorktaǵy dáriger Devıd Blenktiń aıtýynsha, ol ónimderde lıftıng effekt bolyp, kollagendi kóbeıtýi yqtımal. Biraq plaentada áıel organızmine negatıv áser beretin gormon baryn da eskerý qajet. Sondyqtan qoldanarda abaı bolǵan jón. Islamda adamnyń qandaı da bir dene múshesin qoldanýǵa tyıym salynǵan. Al janýarlardyń joldasyn qoldanýǵa qatysty ony taza emes, ıaǵnı nájis dep esepteıdi. Shoshqadan alynǵan plaenta - haram. Desek te, sońǵy kezderi dál osy kosmetıka túrine suranys artyp kele jatqany baıqalady.
