پلاتسەنتا ءبىر قاراعاندا باۋىرعا ۇقسايدى. جەپ كورگەندەردىڭ سوزىنە سۇيەنسەك، ءدامى دە سونداي دەسەدى. ءيا، ەستىگەن قۇلاققا تۇرپىدەي تيسە دە، بالانىڭ جولداسىن پايدالى ەكەن دەپ جەيتىندەر از ەمەس. اسىرەسە، باتىس جۇلدىزدارىنىڭ جارناماسىنان كەيىن بۇل ءتىپتى ترەندكە اينالدى. ينتەرنەتتى قاراساڭىز، پلاتسەنتادان ازىرلەنەتىن كوتلەت پەن ءبالىشتىڭ جاسالۋى جولىن دا تابۋعا بولادى. ودان قالسا، سمۋزي جاساپ ىشەتىندەر بار. ال كاپسۋلا تۇرىندە كەپتىرىلگەنىن كيم كارداشيان، اليسيا سيلۆەرستوۋن سياقتى سەلەبريتيلەر ءجيى جارنامالايدى.
عالىمدار نە دەيدى؟
بالانىڭ جولداسىندا گورموندار، دارۋمەندەر، فەرمەنتتەر مەن قان بار. سوندىقتان كوپشىلىگى ونى انا مەن بالانىڭ دەنساۋلىعىنا پايدالى دەپ ويلايدى. بۇگىندە مەينستريمگە اينالۋ سەبەبى دە سول — انانىڭ بوسانعاننان كەيىنگى دەپرەسسيادان قۇتىلۋىنا كومەكتەسەدى دەيدى-مىس. جولداسىن جەۋدى عىلىمدا «پلاتسەنتوفاگيا» دەپ اتايدى. وسى تاقىرىپقا 1950-2014 جىلدار ارالىعىندا 49 عىلىمي ماقالا ارنالىپتى. زەرتتەۋ جاساي كەلە، ناتيجەسىندە «جاتىردىڭ جيىرىلۋىنا، ەستروگەن تسيكلىنىڭ قالىپقا كەلۋىنە، ءسۇتتىڭ مولايۋىنا اسەر ەتەدى ەكەن دەۋگە عىلىمي نەگىز جوق» دەگەن بايلام جاسالعان. پلاتسەنتادا پايدالى ەلەمەنتتەر بولعانىمەن، قاتىرىپ نە كەپتىرگەننەن كەيىن ولاردىڭ قانشالىق قالاتىنى بەلگىسىز. سونىمەن قاتار دەنساۋلىققا زيان زاتتاردىڭ بارىن دا ەسكەرۋ قاجەت. ويتكەنى ول تازا بولمايدى. ۇرىقتىڭ قورعانىش قاباتى بولعاندىقتان، سىناپ، مىرىش، كادمي سياقتى زيان كومپونەنتتەردى دە بويىنا جينايدى. ول جەردە قانشاما باكتەريا ءومىر سۇرەدى. ەگەر انا سۇتىنە قوسىلسا، ءتۇرلى ينفەكتسيا تۋدىرۋى مۇمكىن.
عالىمدار پلاتسەنتوفاگيانىڭ بۇكىل قاۋىمدا كەزدەسەتىن ەسكى ادەت-عۇرىپ ەمەسىن دالەلدەگەن. 179 حالىقتىڭ عۇرپىن زەرتتەي كەلە، بالا جولداسىنا قاتىستى مۇنداي ءراسىمدى زەرتتەۋگە قاتىسقان حالىقتىڭ ۇشەۋى عانا جاساعانىن انىقتاپتى. كوپشىلىگى قىتاي حالىق مەديتسيناسىنا سۇيەنەدى ەكەن. دەسە دە، ول جاقتا دا عىلىمي دالەلدەنبەگەن. پلاتسەنتانىڭ پايداسى تۋرالى جاسالعان زەرتتەۋلەردىڭ كەيبىرى عانا راستالىپتى. بىراق ول كەزدە تاجىريبە ەگەۋقۇيرىققا جاسالعاندىقتان عالىمدار ادام قۇرىلىسى ودان گورى كۇردەلى، سول سەبەپتى ءسۇتتىڭ كوبىرەك بولىنۋىنە ەش اسەر ەتە المايدى دەگەن تۇجىرىمعا كەلگەن. بوستونداعى سولتۇستىك-باتىس ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. ناتيجەسىندە بالا جولداسىن جەگەننەن كەلىپ-كەتەر ەشتەڭە جوق دەگەن بايلام جاسايدى. ءارى اتالعان قىزمەتتى ۇسىناتىن ەمحانالاردىڭ پلاتسەنتانى ساقتاۋ مەن دايىنداۋعا قاتىستى سەرتيفيكاتى جوق ەكەنى انىقتالعان.
جانۋارلار ءوز شۋىن نەگە جەپ قويادى؟
بىلە بىلسەڭىز، جانۋارلار پلاتسەنتاسىن جەپ قويادى. ويتكەنى جاڭا تۋعان ۇرعاشى اڭنىڭ ازىق ىزدەۋگە كۇشى بولمايدى. سوندىقتان وسىنداي امالعا بارادى. ال ەندى بوسانعان ايەلدىڭ بالا جولداسىنان باسقا جەيتىن تاماعى جەتىپ ارتىلاتىنىن ەسكەرسەك، قاجەتتىلىك جوعى بىلىنەدى. پلاتسەنتانى كۇيزەلىستەن قۇتقارادى دەپ جەيتىندەر كوبىنە پسيحولوگيالىق تۇرعىدان وزدەرىن سەندىرەدى دەسەدى. وسى ماقساتتا جاسالعان ساۋالناما ناتيجەسىندە، ايەلدەر كوڭىل-كۇيىنىڭ شىنىندا كوتەرىلگەنىن ايتقان. دەگەنمەن ونى ولشەۋ مۇمكىن بولماعاندىقتان، ناقتى جاۋاپ بەرۋ دە مۇمكىن ەمەس.
بالانىڭ جولداسىن قازاق قايتكەن؟
بۇرىن اجەلەر بالانىڭ جولداسىن جۋىپ، وراپ، ونى ادام اياعى باسپايتىن، يت-قۇس الا المايتىن جەرگە كومەتىن بولعان. جولداستى جۋعان ادامعا كادە بەرىلەدى ەكەن. ول كەزدە ايەلدەردىڭ پەرزەنتحانادا ەمەس، ۇيدە بوساناتىنىن ەسكەرۋ كەرەك. قازاقتا بالانىڭ جولداسى دالاعا تاستالسا، ايەل اۋرۋعا ۇشىرايدى دەگەن سەنىم بار. سونىمەن بىرگە ايەل قىز تۋا بەرسە، بوسانىپ جاتقاندا جولداسىن الىپ، باسىنان اينالدىرسا، ۇل تۋادى دەپ سەنگەن.
پلاتسەنتوفاگيا - بيزنەس
وتباسىلىق دارىگەر گاۋحار جۇماتقىزى پلاتسەنتوفاگيانى بيزنەس دەپ ەسەپتەيدى.
«بىردە جۇكتى سىڭلىممەن بالا جولداسىن جەۋ تۋرالى اڭگىمەلەستىك. ءبىر جەردەن پلاتسەنتانىڭ پايدالى ەكەنىن ەستىگەن ەكەن. وقىپ جۇرگەندە بىزگە مۇنداي نارسە ايتىلماعان ەدى. سول كەزدە ءبىرىنشى رەت ءبىلدىم. دەرەۋ ىزدەنە باستادىم. ناتيجەسىندە دالەلدەنگەن عىلىمي ماتەريال تاپپادىم. پلاتسەنتا مەن سيىر ەتىن جەگەن ادامداردىڭ قان ءاناليزىن، تەمىر دەڭگەيىن تەكسەرىپ زەرتتەۋ جاساعاندار بار ەكەن. بىراق اناۋ ايتقانداي اسەر بولماعان. ال «بالا جولداسىن جەگەن سوڭ جاعدايىم جاقساردى» دەگەن پىكىر ايتقاندار وزدەرىن سەندىرگەنگە كوبىرەك ۇقسايدى. بۇل جەردە ماڭىزدى ەسكەرتۋ: عىلىمي نەگىزى جوق ەكەنى. مەنىڭشە، بۇل - بيزنەس كوزى. بار بولعانى سول. پلاتسەنتا فيلتر قىزمەتىن اتقاراتىنى بەلگىلى. سوندىقتان ونىڭ قۇرامىندا گەرپەس، سترەپتوكوكك، سيفيليس سياقتى ينفەكتسيالار، اۋىر مەتالدار مەن توكسيندەر بارىن ءبىلۋ قاجەت. ول بار بولعانى ۇرىقتى قورەكتەندىرىپ، وتتەگىمەن قامتاماسىز ەتەدى. بالا دۇنيەگە كەلگەن سوڭ سىرتقا شىعارىلادى. سونىمەن قىزمەتى ءتامام، ارمەن قاراي پايداسى جوق. ەگەر سونشالىقتى پايدالى ورگان بولسا، ايەل بويىندا قالار ەدى. ءوز باسىم ءتىپتى عىلىمي دالەلدەنسە دە جەمەس ەدىم. وسى تاقىرىپتا الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاما جازعاندا وقىرماندارىم تۇگەلدەي دەرلىك قارسى شىعىپ، نەگاتيۆپەن قابىلدادى»،- دەيدى دارىگەر.
جەۋدەن بولەك، كوسمەتيكاعا دا قولدانادى
بۇگىندە پلاتسەنتادان كوسمەتيكا جاساۋ دا بەلەڭ العان. جاسارتاتىن اسەر بەرەدى-مىس. ەۋروپادا ادام پلاتسەنتاسىن كوسمەتيكاعا قولدانۋعا زاڭ جۇزىندە تىيىم سالعان. مورالدىق اسپەكتىدەن بولەك، قاۋىپتى ەكەنى تاعى بار. ال باسقا ەلدەردە بالا جولداسىنان كوسمەتيكا جاساپ، ساتىلىپ جاتىر. كوبىنە قىتاي جانە جاپون كوسمەتيكالارى كوپ. نيۋ-يوركتاعى دارىگەر دەۆيد بلەنكتىڭ ايتۋىنشا، ول ونىمدەردە ليفتينگ ەففەكت بولىپ، كوللاگەندى كوبەيتۋى ىقتيمال. بىراق پلاتسەنتادا ايەل ورگانيزمىنە نەگاتيۆ اسەر بەرەتىن گورمون بارىن دا ەسكەرۋ قاجەت. سوندىقتان قولداناردا اباي بولعان ءجون. يسلامدا ادامنىڭ قانداي دا ءبىر دەنە مۇشەسىن قولدانۋعا تىيىم سالىنعان. ال جانۋارلاردىڭ جولداسىن قولدانۋعا قاتىستى ونى تازا ەمەس، ياعني ءناجىس دەپ ەسەپتەيدى. شوشقادان الىنعان پلاتسەنتا - حارام. دەسەك تە، سوڭعى كەزدەرى ءدال وسى كوسمەتيكا تۇرىنە سۇرانىس ارتىپ كەلە جاتقانى بايقالادى.
