Qazaq jastary kıimdi qara bazardan da, qymbat saýda ortalyqtarynan da satyp alady. Kıimin ózi tigetinder de bar. Gúlnur Arystan Temirbek Júrgenov atyndaǵy Qazaq ulttyq óner akademııasynyń 5-kýrsynda oqıdy. Ol osynda ismerlikti úırenipti.
QONAQQA BASQA BIREÝMEN BIRDEI KÓILEK KIIP BARMAÝ TÁSILI
Gúlnur Arystannyń aıtýyna qaraǵanda, qazir Qazaqstan jastarynyń kıim talǵamy joǵary. Máselen, dúkendegi kıimder Gúlnurdyń kóńilinen shyǵa bermeıdi, sondyqtan ol keıbir kıimin ózi tigedi.
- Bazardan, dúkennen qalaǵan dúnıeńdi tabý qıyn. Tapsań da bir jeri kelispeı jatady. Al ózim tikken kıimdi qalaýymsha dene mólsherime ólshep-piship, jarasatyndaı, ári qııalymdaǵydaı etip shyǵaramyn. Ózim dızaıner bolǵandyqtan, kez-kelgen kıim kóńilden shyǵa bermeıdi. Óziń tikken kóılektiń úlgisi basqa eshkimde bolmaýy da kóńilge qýanysh syılaıdy. Men qonaqqa, saltanatty sharaǵa arnalǵan kıimderimdi ózim tigemin, — deıdi dızaıner.
Gúlnur Arystan, stýdent. Sýret jeke muraǵattan alynǵan.
Onyń aıtýynsha, «bir kóılektik sapaly matany 30 myń teńgege alýǵa bolady. Al týra sondaı matadan tigilgen saltanatty kesh kóılekteri 60 myń teńgeden kem turmaıdy».
Almaty stýdentteriniń kóbi kıimderin negizinen bazarlardan alýǵa beıim bolsa, jumysqa aralasa bastaǵan jastar dúkennen kıingendi jón kóredi.
«BARAHOLKA» MEN DÚKEN
Aýdarmashy bolyp isteıtin jas maman Aınur Omarova:
– Osy kúni saýda ortalyqtarynda (dúkenderde — red.) jeńildikter jarııalanyp jatady jáne baǵasy arzan kıimderdi de tabýǵa bolady. «Baraholka» sııaqty úlken bazarlarda qystygúni tońyp júrip kıim izdeý qıyn. Tipti ınternet arqyly da kıim tańdap, satyp alǵan kezimiz boldy, – deıdi.
Aınur Omarova, aýdarmashy. Almaty, 13 jeltoqsan 2012 jyl. Sýret jeke muraǵattan alynǵan.
Aınur Omarovanyń aıtýynsha, «Sapaly mataǵa arnaıy tapsyryspen kıim tiktirý qymbatqa túsedi. Sahnada júrgen ónerpaz bolmasa, bylaıǵy jurt daıyn kıim tıimdi».
Kıimine erekshe kóńil bóletin ánshi Jalyn Tileýbergenov «Jas kezde jarqyrap júrý kerek» deıdi.
- Klassıkalyq ta, erkin kıimderdi de kıe beremin. Bastysy — jarasqany. Kóptiń biri bolyp júrgim kelmeıdi. Erekshelengen durys. Kóbinshe brend kıgendi durys kóremin jáne olardy Almatydaǵy saýda ortalyqtarynan alamyn. Jaqynda 50 myń teńgege pıdjak aldym. Negizi odan da joǵary baǵaǵa izdeımin. Kıimge qarap qarsy alyp, aqylyńa qarap shyǵaryp salatyn zaman ǵoı. Bir kórgende adamdardyń kózqarasy túzý bolý úshin jaqsy kıingen durys. «Orda», «Rıngo» toptarynyń kıimi unaıdy. Biz sheteldik, atap aıtqanda batystyq jáne koreı ánshileriniń kıimderin unatamyz, — deıdi ol.
Alaıda onyń oıynsha, «hıp-hop kıim úlgisine qatty berilip ketýge de bolmaıdy».
JASTAR STILI
Almatydaǵy saýda ortalyǵynda kıim satatyn jigitterdiń birin sózge tartqan edik.
– Qazir klassıkalyq kıimnen góri sport kıimderine suranys basym. Erkin stıldi unatatyndar kóp. Tolyq adamdar «aryqtaý etip kórsetedi» dep qara tústi tańdap jatady. Bir qyzyǵy, eldiń kóbi arzan ári sapaly dúnıe izdeıdi. Ondaı bolmaıdy — arzan kıim 3-4 myń teńgeden, sapalysy keminde 6-7 myń teńgeden bastalady. Túrkııa kıimderi Qytaıdikine qaraǵanda qymbat, – deıdi satýshy Beksultan Toqtar.
Jastardyń arasynda kıimine jazý jazdyrtyp alatyndar da bar. Ózin «Aıgúl» dep tanystyrǵan bazardaǵy satýshy:
- Kıimine jazý jazdyratyndar – kóbine jasóspirimder. Aty-jónderin, rýlaryn, sporttyq komandadaǵy nómirin jazdyryp alady. Jazda jastar fýtbolkalardy jıi suraıdy. Osy kúni qara, qońyr, aq kıimderge qaraǵanda qyzyl, jasyl, sary, kók sııaqty qanyq tústi kıimder jaqsy ótedi. Qyzdar ǵana emes, er balalar da ashyq tústi ári denege jabysyp turatyn kıimdi unatady. Qysta toqyma kıimder kóp ótedi. Bazarǵa negizinen kıim izdep stýdentter keledi. Eki-úsh myń teńgeniń kıimin kóredi, bes myń teńgege aqsha jetkize almaı oılanyp qalady, — dedi.
Budan keıin qazaq rýlary jazylǵan bas kıimder men fýtbolkalar satylatyn dúkenge kirdik. Tiginshi, ári satýshy Katıa bizge suhbat berýden bas tartty.
ShOLAQ ShALBARLAR
Darhan Ábdirazaq atty satýshy:
– Jastar qazir koreı serıaldaryn kórip, soǵan elikteıdi. Sondaǵy jigittershe shash qoıady, denege jabysyp turatyn, moıyn alqymy salbyraǵan kıimder satyp alady. Balaqtary tyrysyp qalǵan «sıgaretka» kıedi, -deıdi.
Ol brendtik kıimderdiń Qytaıdan keletinin aıtty. «Qytaı brendterdiń kóshirmesin áp-sátte jasaıdy» degen ol onyń baǵasynan da habardar etti.
- Qatarlastarymyz eýropalyq áıgili brendterge qumar-aq. Alaıda osy kıimderdiń kóbisiniń jaı ǵana kóshirme ekenin qaperden shyǵaryp alady. Máselen brend kıimder negizinen 15 myń teńge tursa, biz kóshirmesin 5-6 myń teńgege satamyz,- deıdi Darhan Ábdirazaq.
Ol dinge bet burǵan jastardyń kıim ereksheligi jaıynda da aıtty.
- Ashyq túster arqyly elden erekshelenýge qumarlar kóbeıgen. Kóp jastardyń namazǵa jyǵylýyna baılanysty tobyqqa jetpeıtin, biraq balaǵy tizeden tómen, sholaq shalbarlarǵa da suranys bar, — dedi satýshy.
Qazaqstanda jastar sanatyna 14 pen 29 jas arasyndaǵy azamattar jatady. 2012 jyldyń qarasha aıyndaǵy málimet boıynsha, qazir Qazaqstanda 4 mıllıon 483 myń jas azamat bar.
Arman SERIKULY, «Azattyq radıosy».
