Qazaq jastary kiımdı qara bazardan da, qymbat sauda ortalyqtarynan da satyp alady. Kiımın özı tıgetınder de bar. Gülnūr Arystan Temırbek Jürgenov atyndaǧy Qazaq ūlttyq öner akademiiasynyŋ 5-kursynda oqidy. Ol osynda ısmerlıktı üirenıptı.
QONAQQA BASQA BIREUMEN BIRDEI KÖILEK KİIP BARMAU TÄSILI
Gülnūr Arystannyŋ aituyna qaraǧanda, qazır Qazaqstan jastarynyŋ kiım talǧamy joǧary. Mäselen, dükendegı kiımder Gülnūrdyŋ köŋılınen şyǧa bermeidı, sondyqtan ol keibır kiımın özı tıgedı.
- Bazardan, dükennen qalaǧan dünieŋdı tabu qiyn. Tapsaŋ da bır jerı kelıspei jatady. Al özım tıkken kiımdı qalauymşa dene mölşerıme ölşep-pışıp, jarasatyndai, ärı qiialymdaǧydai etıp şyǧaramyn. Özım dizainer bolǧandyqtan, kez-kelgen kiım köŋılden şyǧa bermeidı. Özıŋ tıkken köilektıŋ ülgısı basqa eşkımde bolmauy da köŋılge quanyş syilaidy. Men qonaqqa, saltanatty şaraǧa arnalǧan kiımderımdı özım tıgemın, — deidı dizainer.
Gülnūr Arystan, student. Suret jeke mūraǧattan alynǧan.
Onyŋ aituynşa, «bır köilektık sapaly matany 30 myŋ teŋgege aluǧa bolady. Al tura sondai matadan tıgılgen saltanatty keş köilekterı 60 myŋ teŋgeden kem tūrmaidy».
Almaty studentterınıŋ köbı kiımderın negızınen bazarlardan aluǧa beiım bolsa, jūmysqa aralasa bastaǧan jastar dükennen kiıngendı jön köredı.
«BARAHOLKA» MEN DÜKEN
Audarmaşy bolyp ısteitın jas maman Ainūr Omarova:
– Osy künı sauda ortalyqtarynda (dükenderde — red.) jeŋıldıkter jariialanyp jatady jäne baǧasy arzan kiımderdı de tabuǧa bolady. «Baraholka» siiaqty ülken bazarlarda qystygünı toŋyp jürıp kiım ızdeu qiyn. Tıptı internet arqyly da kiım taŋdap, satyp alǧan kezımız boldy, – deidı.
Ainūr Omarova, audarmaşy. Almaty, 13 jeltoqsan 2012 jyl. Suret jeke mūraǧattan alynǧan.
Ainūr Omarovanyŋ aituynşa, «Sapaly mataǧa arnaiy tapsyryspen kiım tıktıru qymbatqa tüsedı. Sahnada jürgen önerpaz bolmasa, bylaiǧy jūrt daiyn kiım tiımdı».
Kiımıne erekşe köŋıl böletın änşı Jalyn Tıleubergenov «Jas kezde jarqyrap jüru kerek» deidı.
- Klassikalyq ta, erkın kiımderdı de kie beremın. Bastysy — jarasqany. Köptıŋ bırı bolyp jürgım kelmeidı. Erekşelengen dūrys. Köbınşe brend kigendı dūrys köremın jäne olardy Almatydaǧy sauda ortalyqtarynan alamyn. Jaqynda 50 myŋ teŋgege pidjak aldym. Negızı odan da joǧary baǧaǧa ızdeimın. Kiımge qarap qarsy alyp, aqylyŋa qarap şyǧaryp salatyn zaman ǧoi. Bır körgende adamdardyŋ közqarasy tüzu bolu üşın jaqsy kiıngen dūrys. «Orda», «Ringo» toptarynyŋ kiımı ūnaidy. Bız şeteldık, atap aitqanda batystyq jäne korei änşılerınıŋ kiımderın ūnatamyz, — deidı ol.
Alaida onyŋ oiynşa, «hip-hop kiım ülgısıne qatty berılıp ketuge de bolmaidy».
JASTAR STİLI
Almatydaǧy sauda ortalyǧynda kiım satatyn jıgıtterdıŋ bırın sözge tartqan edık.
– Qazır klassikalyq kiımnen görı sport kiımderıne sūranys basym. Erkın stildı ūnatatyndar köp. Tolyq adamdar «aryqtau etıp körsetedı» dep qara tüstı taŋdap jatady. Bır qyzyǧy, eldıŋ köbı arzan ärı sapaly dünie ızdeidı. Ondai bolmaidy — arzan kiım 3-4 myŋ teŋgeden, sapalysy kemınde 6-7 myŋ teŋgeden bastalady. Türkiia kiımderı Qytaidıkıne qaraǧanda qymbat, – deidı satuşy Beksūltan Toqtar.
Jastardyŋ arasynda kiımıne jazu jazdyrtyp alatyndar da bar. Özın «Aigül» dep tanystyrǧan bazardaǧy satuşy:
- Kiımıne jazu jazdyratyndar – köbıne jasöspırımder. Aty-jönderın, rularyn, sporttyq komandadaǧy nömırın jazdyryp alady. Jazda jastar futbolkalardy jiı sūraidy. Osy künı qara, qoŋyr, aq kiımderge qaraǧanda qyzyl, jasyl, sary, kök siiaqty qanyq tüstı kiımder jaqsy ötedı. Qyzdar ǧana emes, er balalar da aşyq tüstı ärı denege jabysyp tūratyn kiımdı ūnatady. Qysta toqyma kiımder köp ötedı. Bazarǧa negızınen kiım ızdep studentter keledı. Ekı-üş myŋ teŋgenıŋ kiımın köredı, bes myŋ teŋgege aqşa jetkıze almai oilanyp qalady, — dedı.
Būdan keiın qazaq rulary jazylǧan bas kiımder men futbolkalar satylatyn dükenge kırdık. Tıgınşı, ärı satuşy Katia bızge sūhbat beruden bas tartty.
ŞOLAQ ŞALBARLAR
Darhan Äbdırazaq atty satuşy:
– Jastar qazır korei serialdaryn körıp, soǧan elıkteidı. Sondaǧy jıgıtterşe şaş qoiady, denege jabysyp tūratyn, moiyn alqymy salbyraǧan kiımder satyp alady. Balaqtary tyrysyp qalǧan «sigaretka» kiedı, -deidı.
Ol brendtık kiımderdıŋ Qytaidan keletının aitty. «Qytai brendterdıŋ köşırmesın äp-sätte jasaidy» degen ol onyŋ baǧasynan da habardar ettı.
- Qatarlastarymyz europalyq äigılı brendterge qūmar-aq. Alaida osy kiımderdıŋ köbısınıŋ jai ǧana köşırme ekenın qaperden şyǧaryp alady. Mäselen brend kiımder negızınen 15 myŋ teŋge tūrsa, bız köşırmesın 5-6 myŋ teŋgege satamyz,- deidı Darhan Äbdırazaq.
Ol dınge bet būrǧan jastardyŋ kiım erekşelıgı jaiynda da aitty.
- Aşyq tüster arqyly elden erekşelenuge qūmarlar köbeigen. Köp jastardyŋ namazǧa jyǧyluyna bailanysty tobyqqa jetpeitın, bıraq balaǧy tızeden tömen, şolaq şalbarlarǧa da sūranys bar, — dedı satuşy.
Qazaqstanda jastar sanatyna 14 pen 29 jas arasyndaǧy azamattar jatady. 2012 jyldyŋ qaraşa aiyndaǧy mälımet boiynşa, qazır Qazaqstanda 4 million 483 myŋ jas azamat bar.
Arman SERIKŪLY, «Azattyq radiosy».
