Ūlttyq qūryltaida Memleket basşysy Qasym-Jomart Toqaev dıni ahualǧa bailanysty pıkır bıldırgen bolatyn. Prezidenttıŋ sözınen keiın qozǧalys bar ma?
Prezident sılteme jasaǧan deputat pen dıntanuşynyŋ pıkırın bıldık.
PREZİDENT NE DEP EDI?
Alqaly jiynda Prezident dıni ahual boiynşa mäjılıs deputaty Ermūrat Bapi men basqa da bırqatar qoǧam qairatkerlerınıŋ pıkırın qoldaǧan bolatyn.
«Mäjılıs deputaty Ermūrat Bapi elımızdegı dıni ahualǧa alaŋdauşylyq bıldırıp jür. Qūryltai müşelerı Daniia Qydyrbaeva jäne Oljas Süleimen jat dıni aǧymdardyŋ jastar arasynda, äsırese sport salasynda yqpaly küşeiıp bara jatqanyn aitty. Terıs aǧymdarǧa, qazaqtyŋ bolmysyna jat ideologiialarǧa tosqauyl qoiu qajet ekenıne eş kümän joq. Elımızde dın bostandyǧyna kepıldık berılgen. Bıraq jügensızdıkke, tärtıpsızdıkke jol beruge bolmaidy»,- degen Prezident Toqaev.
Memleket basşysynyŋ aituynşa, dınnıŋ asa maŋyzdy missiiasy – ūltty ūiystyru.
«Dıni ūiymdardyŋ qyzmetın retteitın qūjattar osy talapqa sai boluǧa tiıs. Būl mäselenı jan-jaqty qarau kerek. Sonyŋ ışınde zaŋnamany jaŋa jaǧdaiǧa beiımdep otyru öte maŋyzdy», - degen el basşysy Ūlttyq qūryltaida.
«SEŊ QOZǦALDY»
Mäjılıs deputaty Ermūrat Bapi elımızdegı dıni ahual özın ǧana emes, köpşılıktı alaŋdatyp otyrǧan dünie ekenın aitady. Sondyqtan da ol būl mäselege bailanysty arnaiy zaŋ qabyldanuy kerek dep esepteidı.
«Mende prezidenttıŋ ūlttyq qūryltaida jasaǧan aqparatynan basqa aqparat joq. Bıraq keibır habarlarǧa qaraǧanda juyq maŋda bızdıŋ Parlamenttıŋ talqylauyna byltyr bız kötergen dın ısterıne bailanysty zaŋ kelıp tüsedı degen habar bar. Bıraq ol tūtas zaŋ bolyp kele me, joq älde būǧan deiıngı zaŋǧa özgerıster men tolyqtyrular engızıletın bap bolyp kele me, ol jaǧynan habarymyz joq. Bıraq prezident pärmen bergennen keiın seŋ qozǧaldy dep oilaimyn», - deidı deputat.
Ermūrat Bapi dıni mäselege bailanysty soŋǧy bır jyldyŋ ışınde Mädeniet jäne aqparat ministrıne bırneşe saual qoiǧanyn aitady.
«Maǧan berılgen jauapqa qaraǧanda atalǧan zaŋnyŋ tiıstı baptaryn qoldanystaǧy zaŋdarǧa qarama-qaişy kelmes üşın saraptaular jürgızılıp jatyr degen jauap keldı. Sebebı qandai zaŋ bolsa da Azamattyq kodeks sekıldı taǧy basqa da zaŋdarǧa qarama-qaişy kelıp qalmauy kerek. Byltyr 14 nauryz künı ūsynǧanbyz, mıne bügın nauryzdyŋ soŋy boldy. Sondyqtan men Prezidenttıŋ pärmenınen keiın dın turaly zaŋdy talqylauǧa salamyz dep oilaimyn»,- deidı ol.
"TERIS AǦYM MEN RADİKALİZMGE ANYQTAMA BERILUI KEREK"
Dıntanuşy Keŋşılık Tyşqannyŋ aituynşa, bızde radikalizm degennıŋ qūqyqtyq negızderı joq. Sondyqtan da ol dın turaly zaŋ qabyldansa, bırneşe mäselege nazar audaru kerek ekenın eskerttı.
«Bız «jat aǧymdar, terıs aǧymdar» dep aitamyz. Bıraq olardyŋ qūqyqtyq statusy bolmaǧannan keiın memleket olarǧa qarsy bolyp, qanşalyqty küresedı degen pozisiia anyqtalmaǧan. Bızde oŋaltu jūmystary sekıldı är türlı ıster jasalyp jatyr. Äitse de ol naqty bır zaŋǧa qaişy äreketke bailanysty jasalyp jatqan äreket emes. Tek qana adamgerşılık pen qūndylyqtar tūrǧysyndaǧy jūmystar ǧoi», - deidı ol.
Aituynşa, radikalizmge beiım adamdarmen jūmys ısteudı zaŋdyq tūrǧydan negızdeu kerek. Iаǧni, aǧymdardyŋ statustary, dästürlı dın men dästürlı emes aǧym degenımız ne jäne qoǧamnyŋ tūtastyǧyn būzatyn destruktivtı aǧym degenımız ne degen sūraqtarǧa jauap berılu kerek. Sondai-aq terıs aǧym men radikalizm degen ne degen ūǧymdarǧa anyqtama berıluı kerek dep esepteidı dıntanuşy.
«Dın salasynda qoldanylyp jürgen ūǧymdardyŋ bız tek auyz ekı tılde qoldanǧanymyz bolmasa zaŋda eşqandai statusy joq. Zaŋda ekstremizm men terrorizm turaly jazylǧan, bıraq odan basqa ūǧymdardyŋ mülde anyqtamasy joq», - deidı Keŋşılık Tyşqan.
Onyŋ aituynşa, qabyldanǧan jaǧdaidad osy zaŋǧa bailanysty bırneşe talaptar aiqyndalu kerek.
«Kiım kiiu formasynan bastap qoǧamdyq ortada dındı ūstau ädebıne deiıngı mäsele qamtyluy kerek. Bızde keibır baptar bar, bıraq olar öz deŋgeiınde jūmys jamai jatyr. Mysaly, dıni alauyzdyqty qozdyru, ūlttyq qūndylyqtarǧa tiısıp, salt-dästürımızdı mansūqtau degen sekıldı dünielerdı zaŋ boiynşa rettep qoiǧan dūrys. Sebebı qoǧamnyŋ ışınde ülken teke-tırestı tudyryp jatqan dünieler osylar», - deidı dıntanuşy.
«MEMLEKET BASTAMANY ÖZ QOLYNA ALUY KEREK»
Sonymen qatar dıntanuşy Keŋşılık Tyşqan memleket pen dın qatynastaryna bailanysty aiqyndalatyn tūstar bar ekenın eskerttı.
«Mäselen, dın memleketten bölek degennıŋ özınde memleket özınıŋ funksiiasyn naqtylau kerek şyǧar. Naqtyraq aitsam, qai deŋgeide memleket pen dın bölek, qai deŋgeide memleket dın ısıne aralasady degen sūraqqa jauap berılu kerek. Eger memleket dın salasyn dūrystai almaityn bolsa, ūiymdar men aǧymdardyŋ ökılettılıgınde qalyp qoiady. Sodan keiın olar öz deŋgeiınde jūmys jasai beredı. Keiın ol memlekettık, ūlttyq müddege qaişy bolsa, oǧan kım jauap beredı? Sondyqtan memleket osy baǧyttaǧy bastamany öz qolyna alatyndai tetıkterdı qalyptastyruy kerek», - deidı dıntanuşy.
Paiymdauynşa, dıni ūiymdardyŋ köbı şetelden keledı.
«Sondyqtan da şeteldıŋ köŋılıne alaŋdap, bız köbınese tıkelei tiıspei, janama jūmys ısteimız. Al ol nätijesın bermeidı. Är aǧymnyŋ artynda bır el tūr ǧoi. Sondyqtan būl jerde özımızdıŋ pozisiiamyzdy, ūlttyq müddemızdı negızge ala otyryp, solarǧa qarsy qoiatyndai tetıkterdı qalyptastyruymyz kerek. Al endı «Oibai bız demokratiialyq, qūqyqtyq senım bostandyǧy berılgen memleketpız» dep jalpaqşeşeilıkke salynǧannan keiın halyqtyŋ senımı bölek-bölek bolyp kettı. Sondyqtan osy mäselege mūqiiat qarau kerek dep oilaimyn», - deidı ol.
«QOǦAMǦA JARYQŞAQ TÜSTI»
Ermūrat Bapi elımızdegı dıni ahual uşyǧyp tūrǧanyn eskerttı. Sondyqtan da ol dıni mäselege jürdım-bardym qarauǧa bolmaitynyn aitady.
«Dıni ahualdyŋ uşyǧyp tūrǧan jerı – meşıtterdıŋ töŋıregı, äleumettık jelı men qoǧamdyq ortalar. Tıptı keibır ritualdy asqa barǧan künnıŋ özınde de osy dın mäselesı qatty talqylanyp jatyr. Mysaly jaqtastar men qarsylastardyŋ arasynda dürdarazdyqqa deiın aparyp jatqan oqiǧalar bar. Qoǧamǧa jaryqşaq tüstı. Ony jasyruǧa bolmaidy. Dınnıŋ negızınde jaryqşaq tüsu degen memlekettıŋ bolaşaq tūtastyǧyna kedergı keltıretın jaǧdai ǧoi», - degen deputat sol sebeptı būl mäselenı jyly jauyp qoiuuǧa bolmaidy dep sanaidy.
«Qoǧam dürlıgıp ketedı eken» nemese «Parlamentte talqylasa, būl mäsele uşyǧyp ketedı» dep saqtyq jasaudyŋ qajetı joq. Sebebı, äsıredınşıldık memlekettıŋ bolaşaǧy men eldıŋ myŋ jyldyq salt-dästürııne syzat tüsırıp jatyr. Sondyqtan da dıni mäseledegı problemany körsekte körmegendei syǧai tanytyp, jyly jauyp qoiuuǧa äste bolmaidy», - deidı deputat Ermūrat Bapi.
