Jelide bashqurt eposynyń negizinde jazylǵan «Homaı» áni vırýstaı tarap ketti. Bashqurt tobynyń beınerolıgi qoǵamda qyzý talqylaý, tipti, daý týdyrdy.
Munyń bir emes, birneshe sebebi bar.
Birinshiden, bizdiń qoǵamymyzda oryn alǵan ásiredinshildik. Baıqasańyz, keıingi kezde áleýmettik jelide ózin táńirshiler dep ataıtyn radıkal top bar. Olar ózin ıslam dinin ustanatyndarǵa qarsy qoıady. Osy eki toptyń arasyndaǵy daýdyń, daýdyń emes, "soǵystyń" bastalǵany qashan.
"Aıolanyń" áni týra Naýryzǵa qaraı shyqty. Ony kórgen "táńirshiler" atoılap, súıinshi surap, beınebaıandy bólise bastady. Bólisip qana qoımaı, "arabquldardy" tabalap, provokaııalyq jazbalar qaldyrdy.
Men «Homaı» tek táńirshilerge ǵana unap, tek solar ǵana bólisti demeımin.
Bul án túrki halyqtarynyń birazyn súısintti, meniń de júregime jyly tıdi. Biraq qazir áńgime daýdyń sebebinde.
Aıtpaǵym, keıingi kezde bizdiń qoǵamda radıkal dinı aǵymdardyń kesirinen ıslamofobııa etek jaıyp keledi.
Qazaq qoǵamy dinı arazdyqqa qaraı bet alǵandaı.
Áleýmettik jelini qazir qoǵamnyń aınasy deýge bolady. Al jelide din taqyrybyndaǵy daýlar, dinı arazdyq, dinge, din ókilderine til tıgizý sekildi dúnıeler kóbeıip barady. Bul úlken ıdeologııalyq daǵdarystyń belgisi. Dinı ahýalǵa memleket tarapynan erekshe kóńil bólý kerek degen dabyl. Ony estıtin bılik bolsa, árıne.
«Homaıdyń» tanymal bolýynyń ekinshi sebebi – saıasat.
Atap aıtsaq, geosaıası ahýal, Reseı men Ýkraınanyń arasyndaǵy soǵys. Bul soǵys bastalǵaly elimizde ulttyq rýhtyń, sananyń oıanǵanyn, tarıhı jadynyń jańǵyrǵanyn baıqaǵan bolarsyzdar.
Soǵys bastalǵan soń blogerlerdiń birazy birden oryssha jazýdan bas tartty, tek qazaqsha jaza bastady, buryn oryssha sóılegen blogerler, tek olar emes, árıne, jappaı qazaq tilin úırene bastady. Elimizde qazaq tilin úıretetin kýrstar kóptep ashylyp, jańa trend qalyptasty. Sebebi orys tili basqynshylardyń tiline aınaldy.
Bul soǵys tek bizdiń ǵana emes, barlyq burynǵy KSRO quramynda bolǵan halyqtardyń, onyń ishinde túrki tildi halyqtardyń ulttyq sanasyn oıatty. Ýkraınany qoldaýshylar, Reseıdiń jeńilýin, tipti, kúırep, ydyraýyn tileıtinder kóbeıdi. Uly Turan ıdeıasy jańǵyrdy.
"Aıolanyń" beınebaıanynyń astynda «Bashqurt halqyna erkindik tileımiz» degen tilek bir emes, birneshe ret aıtylady. Bul án búkil Túrki dúnıesin dúr silkindirdi.
Bashqurttyń erkindikke toly sarynyn qazaqtar, qyrǵyzdar, ázirbaıjandar, sahalar, qalmaqtar, túrikter, tatarlar ilip áketti.
«Homaı» áni túbi bir túrki rýhyn oıatyp jiberdi!
Ulttyq aspaptyń úni, aýdarmashysyz-aq túsiniki ánniń sózi, ásirese júrekke jyly tıetin kıeli «Homaı» - Umaıdyń atalýy, at dúbirine uqsas mýzyka yrǵaǵy men ádemi saryny, bashqurttyń sulý qyzy – osynyń bári bir jerge kelip túıisti de, úlken bombadaı bolyp týra Naýryzǵa qaraı jarylyp kep ketti!
Úshinshi bir sebep bar.
Qazir dúnıe júzinde jahandanýǵa (globalızmge) qarsy jaýap retinde ulttyq biregeılik, ejelgi túp tamyrǵa oralý, tól mádenıetti jańǵyrtý trendi baıqalady. Onymen qatar, búkil álemde dástúrli dinderdiń daǵdarysy bastaldy. Tipti Eýropanyń ózinde hrıstıan dininen beziný, ejelgi ata-babalardyń dinı kýlttarynyń jańǵyrýy beleń alyp keledi. Bul osy dástúrli alyp dinderdiń daǵdarysqa ushyraýynyń aıqyn kórinisi. Kóp dinı aǵymdardyń qazirgi zamanda burmalanyp, tipti teris aǵymǵa aınalyp bara jatqanyn baıqatyn shyǵarsyzdar. Tipti Reseıdiń ózinde orystar arasynda slavıandardyń ejelgi nanym-senimderine, dinı ǵuryptaryna qaıta oralý baıqalady.
Qazirgi din qoǵamnyń damý qarqynyna ilese almaı, tyǵyryqqa tirelgen sekildi.
Men esh dinge qarsy emespin, biraq búkil álemde, musylman elderi bolsyn, hrıstıan elderi bolsyn, dinı daǵdarystyń bastalǵanyn baıqamaý múmkin emes.
Bizdiń elge kelsek, keıingi kezde qazaq qoǵamynda ásiredinshiler kóbeıip, dinmen birge arab mádenıetiniń yqpaly kúsheıip keledi, muny baıqamaý múmkin emes. Al qandaı da qubylys ádette jaýap retinde oǵan qarsy qubylysty týdyrady. Bul yqpalǵa qarsy tura alatyn - tek ulttyq qundylyqtar, ulttyq sana, ulttyq mádenıetimiz, ata-baba dástúri, ana tili. Dil. Qazaqty qazaq etetin osy.
Bolashaǵyna alań bolǵan qazaqtar úshin «Homaı» úlken úmit syılady, shabyt berdi.
Bul án osy úmit sáýlesin kórip qýanǵan jandar men ony kórip shoshynǵandar, ony qaýip kórgender arasynda úlken daý týdyrdy. Al bireýler bul alaýyzdyqty paıdalanyp, otqa maı quıyp, mıyǵynan kúlip otyr.
Al myna qıyn zamanda bizge yntymaq pen birlik aýadaı qajet.
Sondyqtan bul ánnen saıasat ta, din de izdemeı, qulaq quryshyn qandyryp, kóshpeli babalar rýhyn, baýyrlastyq pen birlikti sezingen durys bolar.
