جەلىدە باشقۇرت ەپوسىنىڭ نەگىزىندە جازىلعان «حوماي» ءانى ۆيرۋستاي تاراپ كەتتى. باشقۇرت توبىنىڭ بەينەروليگى قوعامدا قىزۋ تالقىلاۋ، ءتىپتى، داۋ تۋدىردى.
مۇنىڭ ءبىر ەمەس، بىرنەشە سەبەبى بار.
بىرىنشىدەن، ءبىزدىڭ قوعامىمىزدا ورىن العان اسىرەدىنشىلدىك. بايقاساڭىز، كەيىنگى كەزدە الەۋمەتتىك جەلىدە ءوزىن تاڭىرشىلەر دەپ اتايتىن راديكال توپ بار. ولار ءوزىن يسلام ءدىنىن ۇستاناتىندارعا قارسى قويادى. وسى ەكى توپتىڭ اراسىنداعى داۋدىڭ، داۋدىڭ ەمەس، "سوعىستىڭ" باستالعانى قاشان.
"ايولانىڭ" ءانى تۋرا ناۋرىزعا قاراي شىقتى. ونى كورگەن "تاڭىرشىلەر" اتويلاپ، ءسۇيىنشى سۇراپ، بەينەباياندى بولىسە باستادى. ءبولىسىپ قانا قويماي، "ارابقۇلداردى" تابالاپ، پروۆوكاتسيالىق جازبالار قالدىردى.
مەن «حوماي» تەك تاڭىرشىلەرگە عانا ۇناپ، تەك سولار عانا ءبولىستى دەمەيمىن.
بۇل ءان تۇركى حالىقتارىنىڭ ءبىرازىن ءسۇيسىنتتى، مەنىڭ دە جۇرەگىمە جىلى ءتيدى. بىراق قازىر اڭگىمە داۋدىڭ سەبەبىندە.
ايتپاعىم، كەيىنگى كەزدە ءبىزدىڭ قوعامدا راديكال ءدىني اعىمداردىڭ كەسىرىنەن يسلاموفوبيا ەتەك جايىپ كەلەدى.
قازاق قوعامى ءدىني ارازدىققا قاراي بەت العانداي.
الەۋمەتتىك جەلىنى قازىر قوعامنىڭ ايناسى دەۋگە بولادى. ال جەلىدە ءدىن تاقىرىبىنداعى داۋلار، ءدىني ارازدىق، دىنگە، ءدىن وكىلدەرىنە ءتىل تيگىزۋ سەكىلدى دۇنيەلەر كوبەيىپ بارادى. بۇل ۇلكەن يدەولوگيالىق داعدارىستىڭ بەلگىسى. ءدىني احۋالعا مەملەكەت تاراپىنان ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ كەرەك دەگەن دابىل. ونى ەستيتىن بيلىك بولسا، ارينە.
«حومايدىڭ» تانىمال بولۋىنىڭ ەكىنشى سەبەبى – ساياسات.
اتاپ ايتساق، گەوساياسي احۋال، رەسەي مەن ۋكراينانىڭ اراسىنداعى سوعىس. بۇل سوعىس باستالعالى ەلىمىزدە ۇلتتىق رۋحتىڭ، سانانىڭ ويانعانىن، تاريحي جادىنىڭ جاڭعىرعانىن بايقاعان بولارسىزدار.
سوعىس باستالعان سوڭ بلوگەرلەردىڭ ءبىرازى بىردەن ورىسشا جازۋدان باس تارتتى، تەك قازاقشا جازا باستادى، بۇرىن ورىسشا سويلەگەن بلوگەرلەر، تەك ولار ەمەس، ارينە، جاپپاي قازاق ءتىلىن ۇيرەنە باستادى. ەلىمىزدە قازاق ءتىلىن ۇيرەتەتىن كۋرستار كوپتەپ اشىلىپ، جاڭا ترەند قالىپتاستى. سەبەبى ورىس ءتىلى باسقىنشىلاردىڭ تىلىنە اينالدى.
بۇل سوعىس تەك ءبىزدىڭ عانا ەمەس، بارلىق بۇرىنعى كسرو قۇرامىندا بولعان حالىقتاردىڭ، ونىڭ ىشىندە تۇركى ءتىلدى حالىقتاردىڭ ۇلتتىق ساناسىن وياتتى. ۋكراينانى قولداۋشىلار، رەسەيدىڭ جەڭىلۋىن، ءتىپتى، كۇيرەپ، ىدىراۋىن تىلەيتىندەر كوبەيدى. ۇلى تۇران يدەياسى جاڭعىردى.
"ايولانىڭ" بەينەبايانىنىڭ استىندا «باشقۇرت حالقىنا ەركىندىك تىلەيمىز» دەگەن تىلەك ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت ايتىلادى. بۇل ءان بۇكىل تۇركى دۇنيەسىن ءدۇر سىلكىندىردى.
باشقۇرتتىڭ ەركىندىككە تولى سارىنىن قازاقتار، قىرعىزدار، ءازىربايجاندار، ساحالار، قالماقتار، تۇرىكتەر، تاتارلار ءىلىپ اكەتتى.
«حوماي» ءانى ءتۇبى ءبىر تۇركى رۋحىن وياتىپ جىبەردى!
ۇلتتىق اسپاپتىڭ ءۇنى، اۋدارماشىسىز-اق تۇسىنىكى ءاننىڭ ءسوزى، اسىرەسە جۇرەككە جىلى تيەتىن كيەلى «حوماي» - ۇمايدىڭ اتالۋى، ات دۇبىرىنە ۇقساس مۋزىكا ىرعاعى مەن ادەمى سارىنى، باشقۇرتتىڭ سۇلۋ قىزى – وسىنىڭ ءبارى ءبىر جەرگە كەلىپ ءتۇيىستى دە، ۇلكەن بومباداي بولىپ تۋرا ناۋرىزعا قاراي جارىلىپ كەپ كەتتى!
ءۇشىنشى ءبىر سەبەپ بار.
قازىر دۇنيە جۇزىندە جاھاندانۋعا (گلوباليزمگە) قارسى جاۋاپ رەتىندە ۇلتتىق بىرەگەيلىك، ەجەلگى ءتۇپ تامىرعا ورالۋ، ءتول مادەنيەتتى جاڭعىرتۋ ترەندى بايقالادى. ونىمەن قاتار، بۇكىل الەمدە ءداستۇرلى دىندەردىڭ داعدارىسى باستالدى. ءتىپتى ەۋروپانىڭ وزىندە حريستيان دىنىنەن بەزىنۋ، ەجەلگى اتا-بابالاردىڭ ءدىني كۋلتتارىنىڭ جاڭعىرۋى بەلەڭ الىپ كەلەدى. بۇل وسى ءداستۇرلى الىپ دىندەردىڭ داعدارىسقا ۇشىراۋىنىڭ ايقىن كورىنىسى. كوپ ءدىني اعىمداردىڭ قازىرگى زاماندا بۇرمالانىپ، ءتىپتى تەرىس اعىمعا اينالىپ بارا جاتقانىن بايقاتىن شىعارسىزدار. ءتىپتى رەسەيدىڭ وزىندە ورىستار اراسىندا سلاۆيانداردىڭ ەجەلگى نانىم-سەنىمدەرىنە، ءدىني عۇرىپتارىنا قايتا ورالۋ بايقالادى.
قازىرگى ءدىن قوعامنىڭ دامۋ قارقىنىنا ىلەسە الماي، تىعىرىققا تىرەلگەن سەكىلدى.
مەن ەش دىنگە قارسى ەمەسپىن، بىراق بۇكىل الەمدە، مۇسىلمان ەلدەرى بولسىن، حريستيان ەلدەرى بولسىن، ءدىني داعدارىستىڭ باستالعانىن بايقاماۋ مۇمكىن ەمەس.
ءبىزدىڭ ەلگە كەلسەك، كەيىنگى كەزدە قازاق قوعامىندا اسىرەدىنشىلەر كوبەيىپ، دىنمەن بىرگە اراب مادەنيەتىنىڭ ىقپالى كۇشەيىپ كەلەدى، مۇنى بايقاماۋ مۇمكىن ەمەس. ال قانداي دا قۇبىلىس ادەتتە جاۋاپ رەتىندە وعان قارسى قۇبىلىستى تۋدىرادى. بۇل ىقپالعا قارسى تۇرا الاتىن - تەك ۇلتتىق قۇندىلىقتار، ۇلتتىق سانا، ۇلتتىق مادەنيەتىمىز، اتا-بابا ءداستۇرى، انا ءتىلى. ءدىل. قازاقتى قازاق ەتەتىن وسى.
بولاشاعىنا الاڭ بولعان قازاقتار ءۇشىن «حوماي» ۇلكەن ءۇمىت سىيلادى، شابىت بەردى.
بۇل ءان وسى ءۇمىت ساۋلەسىن كورىپ قۋانعان جاندار مەن ونى كورىپ شوشىنعاندار، ونى قاۋىپ كورگەندەر اراسىندا ۇلكەن داۋ تۋدىردى. ال بىرەۋلەر بۇل الاۋىزدىقتى پايدالانىپ، وتقا ماي قۇيىپ، ميىعىنان كۇلىپ وتىر.
ال مىنا قيىن زاماندا بىزگە ىنتىماق پەن بىرلىك اۋاداي قاجەت.
سوندىقتان بۇل اننەن ساياسات تا، ءدىن دە ىزدەمەي، قۇلاق قۇرىشىن قاندىرىپ، كوشپەلى بابالار رۋحىن، باۋىرلاستىق پەن بىرلىكتى سەزىنگەن دۇرىس بولار.
