Qyzyljardaǵy qazaq mektebiniń azdyǵy oǵan degen qajettiliktiń kórsetkishi me, álda basqa sebebi bar ma?
2023 jyly Májilis depýtaty Nartaı Sársenǵalıev Soltústik Qazaqstan oblysyndaǵy mektepter jaıly alańdaýshylyq bildirip, óz paraqshasynda birneshe mańyzdy máseleni kótergen bolatyn.
Depýtat usynǵan derekterge sáıkes, oblysta 454 mektep jumys isteıdi, onyń ishinde 112-si – qazaq mektebi, 246-sy – orys mektebi, al 96-sy – aralas mektepter. Sonymen qatar, resmı málimetterge súıensek, oblystaǵy 72 360 oqýshynyń tek 18 447-si ǵana qazaq tilinde bilim alady.
TILDER BASQARMASYNYŃ JAZYǴY NE?
Memlekettik tilde oqýǵa degen nıet, ásirese Soltústik Qazaqstan oblysynda báseń ekeni áli kúnge deıin baıqalady. Bul týraly til janashyry, Qyzyljar turǵyny da ashyp aıtty.
"Oblys halqynyń 35-38 paıyzyn qazaqtar quraıdy. Petropavl qalasynyń otyz paıyzǵa jýyq turǵyny – qazaq. Qalada shamamen qyryq mektep bolsa, sonyń altaýy ǵana qazaq mektebi. Osydan-aq, paıymdaýǵa bolady. Byltyrǵy statıstıkaǵa sáıkes, 9600 qazaqtyń balasy orys mektebinde, orys synybynda otyr. 9600 bala degen túgeldeı on mekteptiń oqýshylary ǵoı», - deıdi Janat Muhammedjan.
Ol bul máselede Tilderdiń damytý basqarmasynyń jumysy toqtatylǵany durys bolmady dep esepteıdi.
«Qaraǵandy, Taldyqorǵan qalasynda, birneshe oblysta Tilderdi damytý basqarmasy bar. 2018 jyly bizde osy basqarmanyń jumysyn toqtatyp tastady. Sodan soń bul salada keri ketý proesi bastaldy. Mysaly, 2001-2010 jyldarǵa arnalǵan Tilderdi damytýdyń jospary, 2011-2020 jylǵa arnalǵan jıyrma jyldyq baǵdarlamalar boldy. Sol ýaqyt boıy jasalǵan jumystar qazir keri ketip jatyr. Tilge baılanysty másele kóp. Bizde eki aýdan bar. Eki aýdanda bir ǵana qazaq mektebi bar. Ol aýdanda shamamen elý aýyl bolsa, ortaq bir ǵana mektep bar dep elestete berińiz. Al bul máselemen aınalysatyn Tilderdi damytý basqarmasy joq. Sol sebepten osyndaı máseleler qordalanyp qalǵan», - deıdi belsendi.
«ÓLSEM DE BALAMDY ORYS SYNYBYNA BERMEIMIN»
Janat Muhammedjan qazirgi qalyptasqan ahýaldyń taǵy bir sebebin aıtty.
«Bizde búgingi kúngi problema - bala tiliniń oryssha shyǵýy. Ekinshiden, qaladaǵy kóp ata-ananyń on bes paıyzy ǵana qazaqsha oılaıdy, sóıleıdi. Al qalǵan on bes paıyzy áıteýir júrgen qazaq", - deıdi Janat Muhammedjan.
Áleýmettik jelide @n_senberinde paraqshasynda osy máselege qatysty arnaıy jazba jarııalanǵan.
«Soltústik Qazaqstan oblysynyń ortalyǵy — Petropavlda qazaq tilinde oqytatyn mektepter sany orys mektepterinen eki ese az. Onyń sebebi anyq sııaqty. Petropavl — Qazaqstandaǵy qazaqtar úlesi jalpy qala turǵyndary úlesinde basym ultqa aınalmaǵan jalǵyz óńir. Resmı derek boıynsha, qala turǵyndarynyń 50 paıyzy — orystar, 35 paıyzy — qazaqtar.
Degenmen qaladaǵy qazaq balalarynyń 40 paıyzdan astamy ata-analarynyń sheshimimen orys tilinde bilim alady. Buǵan ne sebep?» - delingen jazbada.
«Balalar kóbi gadjetterge beıim ǵoı, mýltfılmder, balalarǵa arnalǵan vıdeolar kóp kóredi. Mýltfılmderdiń kóbi oryssha tilde, orys dásúri men batys mádenıetin kóptep dáripteıdi. Sonyń saldarynan balalar orys tilin týa sala mengerip, ata analary qazaq tili bazasyn úıretse 2 tilde sóıleıtin bala bolady, al eger ata analardyń qazaq tilin bilmeı nemese úıretetin ýaqyty men qalaýy bolmasa bala orys tilde sóıleıdi dep sanaımyn», - dep jazba astyna @sarsenbai_mt esimdi oqyrman óz oıyn qaldyrǵan.
Al @madinatx esimdi oqyrman:
«Úıdegiderdiń bári oryssha sóılegen. Biraq meni qazaq synybyna jibergen. Al menen keıin týǵan balalar orys synybynda bilim alyp jatyr. Qazir 4 kýrstamyn, qazaq tilinde oqımyn. Iá, keıbir kezderde qıyn boldy. Degenmen, ólsem de bolashaq balalarymdy orys synybyna bermeımin», - dep jazǵan.
Buǵan «Sovet odaǵyn ańsaǵannan shyǵar», - dep @janibek_nurysh degen tekpen Instagram qoldanýshysy pikir qaldyrǵan.
Symbat Naýhan
«Adyrna» ulttyq portaly
