Bügın – emigrasiiadaǧy jazuşy, äigılı Mūhtar Maǧauinnıŋ tuǧan künı. 85 degen mereilı jasqa tolar edı. Amal ne, osy künge aiǧa jetpeitın sanauly uaqyt qalǧanda jazuşy özı jazǧandai jylan Bapy hannyŋ elınde būl jalǧannan attanyp kete bardy. Artynda qymbat mūrasy, daŋqy qaldy. Elı endı estelıkpen eske alady. Jazuşymen ūzaq jyldar bırge jūmys ıstegen, qanattas serıgı, ärıptesı Tūrysbek Säuketaevtyŋ jürekjardy estelıgı – özı «Men» dei bılgen, elın de «Men» deuge ündegen Mūhtar Maǧauin taǧylymynan syr şertedı.
Ahaŋ marqūm, Ahat aǧa Jaqsybaevtyŋ: "Jūldyzda" jūmys ısteu – baqyt!" deitın qalamgerler arasyna keŋ tanymal "aforizmı" bar edı. Sol ölşemmen tarazylasaq, men şynynda da köp adamnan köbırek baqytty şyǧarmyn. Olai deitınım, "Jūldyz" jurnalynda taban audarmai ūzyn-ūrǧasy 35 jyl jūmys ısteppın, bırden-bır "starojil", "chempionmyn" desem de bolady.
Mūhtar aǧa menı 1989 jyly küzde "Jūldyzǧa" şaqyrdy. Aşarşylyq turaly "Qūzǧyn toiǧan qys" deitın hikaiatymdy oqyp köŋılı tūşynǧan eken, "Senı "Jalynnyŋ" bäigesın alǧan şyǧarmalaryŋnan bılem, keibıreuıne resenziia da jazǧam, bärı jaqsy, bıraq sirek jazasyŋ, qaşanǧy "Qazaqfilmnıŋ" äläuläi erkın ömırıne moiynsal bop jüre beresıŋ, ädebi ortaǧa aralas, özıŋdı qamşyla" dep, menıŋ tartynşaqtaǧanyma qaramai, sol jerde jūmysqa qabyldaǧan. Aspandaǧy jūldyzdai qol jetpeitın "Jūldyzdyŋ" bıldei qyzmetkerı boldym degenge sener-senbesımdı bılmei şekem şyŋyldap bölmeden şyqtym. Mıne, sol künnen bastap tūp-tura on jetı jyl boiy Mūhaŋnyŋ, marqasqa Mūhtar Maǧauinnıŋ oŋ tızesın basyp saiasynda qyzmet atqardym. Bırge ötkızgen osy bır künderdı ömırımnıŋ eŋ bır maǧnaly, şuaqqa toly säulelı sätterı dep esepteimın. Kemel bılımı, ar aldyndaǧy kırşıksız tazalyǧy, adamgerşılık asqaq ruhymen ainalasyndaǧy bızderdı esepsız baiytty, jainaǧan jaryqqa jeteledı.
Maǧauinnıŋ şyǧarmaşylyq älemı telegeidei tūŋǧiyq, kökjiegı keŋ şalqar şeksız keŋıstık ekenı däleldeudı qajet etpeitın, äldeqaşan moiyndalǧan aqihat. Ol turaly jazylyp ta keledı, jazyla da bermek, tūtas bır ädebiet pen tarih instituty bırlesıp zerdelese de tausylmaityn baitaq qazyna.
Qazaqtyŋ tarihyn tügendep, joǧyn joqtap jany şyryldap ötken jazuşynyŋ ūlt müddesınen böten alaŋy bolǧan joq. Älihan, Ahaŋdardyŋ qolynan qapiiada susyp tüsken Alaş ideiasynyŋ tuyn jerge qūlatpai qaǧyp alyp, bügıngı taŋǧa jelbıretıp jetkızgenderdıŋ bırı de, bıregeiı de Maǧauin soily passionarlyq tūlǧa. Ūly jazuşynyŋ bükıl bolmys-bıtımı – ūltqa qyzmet etudıŋ jarqyn ülgısı. Onyŋ ärbır ısı, ärbır basqan qadamynan "soŋǧy demım bıtkenşe Alaş üşın" deitın Ahaŋ, Jaqaŋdardyŋ jankeştı täuekelı men mūndalap tūratyn. Mūhaŋnyŋ keŋ şalqar şyǧarmaşylyǧyna qaiyq salsaq, şetı men şegıne jete almai äŋgımenı tym ūzartyp alamyz. Men būl jerde "Jūldyz" jurnalynda bırge qyzmet atqarǧan tūsta özım kuä bolǧan, Mūhaŋnyŋ şyn adamgerşılık sipatyn, azamattyq tūǧyryn aiqyndaityn keibır ǧibratty mysaldy tılge tiek etsem deimın.
Mūhaŋ keide äŋgıme arasynda: "Menıŋ jastaiymnan dıttegen ekı maqsatym boldy: Atam yrymdap atymdy Mūhtar qoiǧan soŋ, ūly Äuezovtei jazuşy bolsam dep armandaitynmyn. Äuezovtei bola aldyq pa, joq pa, el özı aita jatar. Al, ekınşı armanym "Jūldyz" jurnalyna redaktor bolsam boldy, odan artyq mansaptyŋ keregı joq dep oilaitynmyn. Qūdaiǧa şükır, ol mūratyma jettım, mıne!" – deitın ädemı qiiaq mūrtynyŋ şalǧysyn jymiia sipap qoiyp. Mansap qusa, talai-talai biık kresloǧa qonjiiardai äleuetı bar alymdy da şalymdy intellektualdyŋ nege "Jūldyzǧa" alaböten qūsy tüsuınıŋ mänın keiın kele tüsıngendei boldyq. Ol ädebietımızdıŋ bas jurnaly "Jūldyzdy" ūltqa qyzmet etudıŋ qūraly dep bıldı. Sondyqtan ony alǧaşqy künnen bastap sony şiyrǧa baǧyttap, jaŋaşa mazmūnmen baiytuǧa bar küşın saldy. Redaksiianyŋ şyǧarmaşylyq saiasatyn tübegeilı özgerttı, öz jazu-syzuyn küitteuden özgege samarqau, qalǧyp-mülgıp otyratyn "eskı gvardiianyŋ" köbın dabyraiǧan ataq-daŋq, "klassiktıgıne" qaramai böstegın arqalatyp, qyzmetkerler qūramyn tügelge juyq jıgerlı jas buynmen jasaqtady. Qalai üiırseŋ de alşysynan tüsetın altyn saqadai Tūrsyn Jūrtbai, Rafael Niiazbekov, Tūrsynjan Şapai, Asqar Altailardyŋ qataryna Serıkqali Hasan, Syrymbet Kärımov, Tūrsynhan Zäken, Aǧedıl Toişan, Oraz Qauǧabai, Qydyrbek Yrysbek, Quanyşbek Qari sekıldı talantty qalamgerler toptasty. Oǧan qosa, jazǧan maqalalaryna erekşe süisınıp, bügıngı arqaly aqyn, ǧajap publisist Qorǧanbek Amanjolovty sonau Kökşetaudan arnaiy şaqyrtyp aldy. Qyŋyr mınez, qisyq jürısıne qaramastan, türlı gazetterdegı tūşymdy materialdary üşın belgılı aqyn Myrzan Kenjebaidy da jūmysqa tartty. Mūhaŋ kısı boiyndaǧy talantty erekşe qūrmettep, pendeşılık keibır kemşılıkterıne keşırımmen qaraityn. Jasyratyny joq, bızdıŋ aq Qorǧaştyŋ ol kezde "kökmoinaq" körse, qalpaǧy qisaiyp ketetın azdap köŋılşektıgı bar edı. Tärtıp jaǧyn qadaǧalaityn qatal jauhatşymyz sony tılge tiek qyp şaǧynǧanda Mūhaŋnyŋ: "On besıŋ jabylyp bır Qorǧanbektıŋ mas bop jürıp jazǧan maqalasyn jaza almaisyŋdar!" dep, aq Qorǧaşty kır juytpai qorǧaştaǧany älı esımızde. Taǧyda bıreuler: "Osy Myrzan ärpıl-tärpıl söilei beredı, bügın bylai dese, erteŋ olai deidı" dep küstanalaǧanda, Mūhaŋ: "E, onda ne tūr? Myrzan aqyn emes pe, aqyn özgerıp tūru kerek, öitpese aqyn bola ma?" dep, küldırgenı bar.
Tızgındı qolǧa alǧan künnen bastap Mūhaŋ ūlt müddesı, Alaş ideasyn jurnaldyŋ tüpqazyq mūratyna ainaldyrdy. Ol kısı bızge ylǧi: "Joldasym, eldesım, aǧam-jaǧam deitın qazaqi köŋıl jyqpas piǧyldan aulaq bolyŋdar, tıptı jaulasyp jürgen bıreuıŋ bolsa da, qiianat jasama, jurnal bärıne ortaq, halyqqa kerektı mändı, özektı dünielerdı ırıkteŋder," dep, uaqyttyŋ sözın söilegen dılgır şyǧarmalardy kezeksız jıberıp, talanttyŋ aldyn aşyp otyratyn.
Seksenınşı jyldardyŋ aiaǧy, toqsanynşy jyldardyŋ basy zūlymdyq zyndanynda tūnşyqqan Sovet qoǧamynda demokratiianyŋ jyly jelı esıp, qazaq ruhaniiatyna jaŋa tynys, tyŋ serpın äkelgen kezeŋ bolǧany mälım. Şäh-kärım, Maǧjan, Jüsıpbekter aqtalyp, jarty ǧasyr tar qapasta qansyrap jatqan Alaştyŋ asyl Sözı aqyryp bostandyqqa şyqty. Basqa basylymdar qalai bop keter eken degendei älı de älıptıŋ artyn baǧyp jaltaŋdaǧanda, Maǧauin Aimauytovtyŋ "Aqbılek", "Qartqojaǧynan" bastap, Şäh-kärım, Mūrat, Maǧjan, Halil, Smaǧūl, Qoşke t.b. arystardyŋ zaman zaryn tolǧaǧan öksıktı aşy şyǧarmalaryn "Jūldyzǧa" lek-legımen sypyra basyp, otty, estı sözge şölırkegen qalyŋ qazaǧyn Alaştyŋ asqaq ruhymen qauyştyrdy.
Toqsan bırınşı jyly Iаnaev, Lukianov bastaǧan kommunizmnyŋ sılımtık satraptary atyşuly "tamyz putchın" ūiymdastyrǧany esımızde. Gorbachevtı Foros aralynda tūtqynda ūstap, būrynǧy sovettık avtokratiialyq jüienı qaita qalpyna keltıruge ärekettendı. El ışın ürei biledı. Tıptı, respublika basşylarynyŋ özı ne ısterlerın bılmei daǧdarǧan. Osynau almaǧaiyp sätte Mūhaŋnyŋ täuekelşıl erlıgıne taŋǧalyp edık. Oktiabr revoliusiiasynyŋ qazaq dalasyna äkelgen kesepaty, otyz ekınşı jylǧy aşarşylyq, otyz jetınıŋ zobalaŋy, KGB jendetterınıŋ jauyzdyǧynan bastap tūtastai sovettık sosialistık qoǧamnyŋ zūlymdyq kelbetın aiausyz äşkereleitın ataqty "Sary qazaq" romanyn jaŋa jazyp bıtırgen kezı. Erteŋ qalai dep bola ma, eŋ bolmasa, eldıŋ qolyna tisın degen oimen, baspaǧa ketıp bara jatqan materialdyŋ bärın ysyryp tastady da, 8 - nomerge romandy tūtastai salyp jıberdı. Būl qadam, erteŋ basqalai kün tua qalsa, özıne-özı ükım şyǧarǧanmen bırdei qater ekenın oilap taisaqtaǧan joq. Qūdai oŋdaǧanda, mysyq tıleu satqyndardyŋ joly bolmai, "tamyz bülıgı" aqyry zūlymdyq imperiiasynyŋ tübıne jetıp tyndy.
Azattyqtan keiın būrynǧy ekı şūqyp, bır qaraityn qyraǧy senzura joilyp, baspasözge erkındık tidı. "Jūldyzdyŋ" taqyryp aiasy keŋıp, aldynan şalqar şiyr aşyldy. Jurnaldyŋ är nomerı jūrt ızdep jürıp oqityn körkem ensiklopediiaǧa ainaldy desek bolar. Şahmat şarşysynda on oilanyp, jüz tolǧanyp jürıs jasaityn qaǧılez grossmeisterdei, bärıne ūitqy bop, baǧyt berıp otyratyn Mūhaŋnyŋ özı. Basy bostan bolǧanmen tüp tarihynan qol üzıp qalǧan, dının jatyrqap, tılı, salt-dästürınen alşaqtai bastaǧan qazaq qoǧamynyŋ aldynda kürmeuı qiyn san tarau mäsele antalap tūrdy. Ǧasyrlar boiǧy otarlyq ezgıden mäŋgırıp qalǧan ūrpaqtyŋ qaitsek jasyǧan jıgerın janyp, ruhyn oiatamyz, qaitsek közın aşamyz degen jalǧyz mūrat "Jūldyzdyŋ" bet tüzer temırqazyǧyna ainaldy. Mūhaŋ özı bas bop, bükıl redaksiia ūjymyn, soǧan qosa ūltjandy intellektualdar qauymyna qozǧau sap, tügeldei osy ideia töŋıregıne jūmyldyrdy. Nätijesınde, KGB-nyŋ zyndany men şaŋ basqan arhivterde sarǧaiyp jatqan talai jauhar "Jūldyz" arqyly oqyrman jüregıne jol tartty. Ötırıkpen miy ulanǧan ūrpaqty baba qazaqtyŋ şyn tarihymen tabystyru üşın Mūhaŋ özınıŋ äigılı "Qazaq tarihynyŋ älıppesın" bır ai ışınde tabandap otyryp jazyp şyqty. Bızdıŋ ärqaisymyzǧa yŋǧai-ikemımızge qarai jeke-jeke mındet jüktedı. Tūrsyndy arhivterge jūmsap, Ybyrai Altynsainnıŋ ūrpaq sanasynan müldem ūmyt qalǧan "Mūsylmandyq tūtqasy" deitın bükıl şariǧattyŋ jön-joralǧysy jaily egjei-tegjeilı baiandaityn dıni tanymdyq eŋbegı, Mūhamedjan Tynyşbaevtyŋ "Qazaq-qyrǧyz tarihy", Saparǧali Begalinnıŋ 1948 jyly jazylyp, eşqaida jaryq körmegen "Jambyl" romany, taǧy köptegen qūndy dünielerdı taptyryp aldy. Mırjaqyp Dulatovtyŋ qyzy Gülnär apaidyŋ öz äkesı men Älekeŋ, Ahaŋ t.b. alaş arystarynyŋ ömırınen tereŋ syr tartatyn tebırenıstı estelıkter kıtaby, Alaş kösemderınıŋ közın körgen, asyldyŋ sarqytyndai aiauly Ǧalekeŋ, Ǧalym aǧa Ahmedov tärjımalaǧan orys tarihşysy E. Smirnovtyŋ Kenesary hannyŋ balasy bahadür Syzdyq sūltannyŋ erlıkterı turaly tarihi baiany oquşy jüregın baurap, sanasyn sılkıgenı aian. Jas ǧalymdar Dihan Qamzabekūly men Sūltanhan Aqqūly Smaǧūl Säduaqasovtyŋ jiyrmasynşy jyldardyŋ basynda jazǧan "Särsenbai" atty romanyn KGB arhivınen ızdep tauyp "Jūldyzǧa" ūsyndy. (Ökınışke orai, qazaqtyŋ tūŋǧyş qala romany dep atauǧa bolatyn būl ǧajap tuyndynyŋ jartysyna juyq jerınıŋ jazuy öşıp tanylmai qaldy). Ermūhan Bekmahanovtyŋ Kenesary köterılısı turaly ataqty monografiiasy da (Qūnypiia Alpysbaevtıŋ audaruymen) qazaq tılınde tūŋǧyş ret "Jūldyzda" jariialandy. Belgılı türkolog Älımǧazy Däulethan tärjımalaǧan türık tarihşysy Bahadtin Ogäldıŋ ekı tomdyq "Ǧūn imperiiasynyŋ tarihy", imam Halifa Altaidyŋ audaruyndaǧy qasiettı "Qūran-Kärim", paiǧambarlar tarihymen de qazaq qauymyn alǧaş tanystyrǧan Maǧauinnıŋ "Jūldyzy"... Mūnyŋ bärı üstırtın oi jügırtıp ötkende auyzǧa ılıkken köp tızımnıŋ bır parasy ǧana.
Qyzyl imperiia tūsynda halqymyz ne zūlmatty basynan keşpedı? Sovet ükımetı alǧaşqy künnen bastap-aq otarşyl Reseidıŋ būratana jūrtty ezıp-janşu saiasatyn ary qarai jalǧastyryp, halqymyzdy qyryp-joiudyŋ nebır aiuandyq aila-täsılın josparly türde jüzege asyrǧany mälım. Qoldan neşe türlı genosid ūiymdastyryldy. Kämpeske, Kollektivizasiia, 21, 32- jylǧy aşarşylyq, 37-nıŋ zūlmaty, Tyŋ igeru, Semei, Barsakelmes, Azǧyr poligondary... bır-bırımen jalǧasty tızbektelıp jatqan būl qandy qylmystardyŋ barlyǧy da estı ūrpaqtyŋ jadynan öşpes mäŋgılık qasırettıŋ qaraly taŋbalary. Tarihymyzdyŋ osynau taiǧaq keşu betterınıŋ qai-qaisy da jurnal nazarynan qaǧys qalǧan joq, jan şoşytarlyq aşy şyndyq oquşynyŋ jandüniesıne qozǧau salatyndai quatpen jan-jaqty däiektelıp, molynan qamtyldy. Mūhaŋ äsırese 32-degı aşarşylyqqa airyqşa den qoidy. Būl halqymyz būryn-soŋdy bastan keşpegen, belomyrtqasy opyrylyp jusap qalǧan alapat näubet ekenı belgılı. Qazaqtyŋ törtten üşı qyrǧyn tapty, älı kelgenı tentırep şet asyp bosyp kettı. Osy taqyrypqa arnaiy "Sary kıtap" aidaryn aşyp, aşarşylyq kuälarynyŋ estelık-jazbalaryn köptep jariialady. "Aştyqty közımen körgender, bala bolsa da basynan keşkender qazır qartaiyp şal-kempır boldy, qatary kün saiyn sirep barady, arhivtegı derekter jüz jyl bolsa da saqtalady, tırı kuälerdıŋ bır auyz sözı bolsa da hatqa tüsırıp alyp qalaiyq, myŋ jerden körkem şyǧarma jazsaq ta, bır auyz naqty derektei qūndy bolmaidy," dep bızderge qadap aitatyn. Naqty kımdermen söilesıp, sūhbat alu kerek, bärınıŋ tızımın özı jasap beretın. Aidardy negızınen Qorǧanbek jürgızdı. Zūlmat zamannyŋ tırı kuägerlerı Märiiam Hakımjanova, Şäkärım qajynyŋ nemeresı Mäken Ǧafurova t.b. estelıkterı jariialandy. Bırde Şūbartau jaqtaǧy Razdyqbai deitın aqsaqalǧa Qorǧanbek arnaiy baryp, aşarşylyq alapatyn közımen körgen qariianyŋ aitqandarynan tamaşa estelık jazyp qaitty... "Sary kıtap" qazaqtyŋ sorǧalap aqqan aşy jasy, qyzyl qanymen jazylǧan qasıret kıtaby edı. Keiın būl tarihtyŋ könermes kuäsın Mūhaŋnyŋ balasy – Edıge bauyrymyz, "Jūldyzdaǧy" materialdar boiynşa, jeke kıtap qyp basyp, keŋ auditoriiaǧa şyǧardy.
Tarihymyzdaǧy qarǧys taŋbasy basylǧan qaraly betterdıŋ bırı el qaimaǧyn qidai sypyrǧan 37-nıŋ laŋy ekenın bılemız. Sol tūsta ışten şyqqan satqyn, jalaqorlar äsıre belsendılık tanytyp, jazyqsyzdyŋ qanyn sudai sapyrǧan stalindık qasap maşinasynyŋ şyǧyryn şyr ainaldyrǧany mälım. Jalǧan aryz, aiyptaulardan qanşama taǧdyr küirep, qanşama naqaq qan tögıldı. Jalaqorlyq fenomenı – qoǧam boiyndaǧy jegıqūrttai jabysqan jiırkenıştı merez, qasırettı dert. Onymen aiausyz küresu kerek, öttı-kettı, eskırdı ǧoi dep, jauyrdy jaba toqymai, keiıngıge sabaq bolu üşın äşkerelep otyru läzım. Stalindık terror kezınde qyraǧylyp tanytyp "halyq jaularyn" äşkerelegen saiypqyrandardyŋ neşe türlı jalaqor jazbalary, gazet betındegı aiyptau maqalalary "Jūldyzdyŋ" "Qara kıtap" aidarynda jariialanyp, köpşılık talqysyna tüstı. Jūrttyŋ közı aşylyp, kımnıŋ kım ekenın tanydy. Ahaŋ, Maǧjandarǧa qiianat jasaǧan talai myqtynyŋ qoiasy aşylyp, betterı tılındı...
Mıne, osynşama ūlan-ǧaiyr taqyrypty qamtyp, şyryldap qazaq müddesın dıttegen Maǧauinnıŋ "Jūldyzy", şyn mänınde, Ahaŋnyŋ "Qazaǧy", Nekrasovtyŋ "Sovremennigı" siiaqty, ūlttyq oianu däuırımızde aǧartuşylyq-passionarlyq missiiasyn atqarǧan bırden-bır renessanstyq sipattaǧy jurnal bolǧany dausyz.
Elımızdıŋ azattyǧyna jüregı jaryla quanǧan bır adam bolsa, Mūhaŋdai bolar. Jastaiynan ruhani qysymdy köp körıp, bulyǧyp, buyrqanyp ösken jazuşynyŋ "sosialistık şat-şadyman peiışke" eşqaşan ışı jylymaǧanyna onyŋ şyǧarmalary kuä. Ol jan läzzatyn tarihtan ızdedı, ūly babalarynyŋ asqaq ruhymen susyndady. Azattyqtyŋ alǧaşqy künderınde Mūhaŋnyŋ: "Endı aştan ölsem de armanym joq!" dep, közıne jas alǧanyna myna men kuämın.
Ökınışke orai, azattyq eiforiiasy qazaq qoǧamynda ūzaqqa sozylǧan joq. Alasapyran sätte el bilıgın basyp qalǧan būrynǧy partokrattar ūlt müddesıne opasyzdyq jasap, jeke-dara bilep tösteitın orta ǧasyrlyq qūbyjyq feodaldyq monarhiia ornatty. Qara halyqty kündelıktı qara nan, qara şaiynan basqa eşteŋe oilamaityn qaiyrşy, topas tobyrǧa ainaldyrdy, oiyna kelgenın ıstep, ezıp-janşyp, bas kötergenın atyp, şekteusız qorlady. Otyz jylǧa sozylǧan soiqandy, qorqynyşty qara tünek rejimnıŋ bügıngı taŋda sūrqiia bet-perdesı jyrtylyp, resmi bilık tarapynan saiasi tūrǧyda aiyptalyp jatqanyn körıp otyrmyz. Şirek ǧasyr boiy töbemızge äŋgırtaiaq oinatyp esırgen "Semia" men at töbelındei oligopoliia ne ıstemedı deseişı? Ūrlady, tonady, baryŋnan aiyryp qaiyrşy qyldy, öltırdı, taptap qorlady... Avtoritarlyq bilıktıŋ joidasyz qiianatyna Mūhaŋ bei-jai qarap otyra alǧan joq. Uytty qalamyn jai otyna janyp alyp, maidan aşty: Nazarbaevtyq "prihvatizasiia" bükıl bailyqty tu-talaqai talap-tonap, jer saudaǧa tüskende: "Jerdıŋ asty men üstın qosa, elın de satyp jıbergen patşa tek bızge ǧana būiyrǧan!" dep, "Jūldyzdyŋ" betınde elden būryn dabyldatqan kım? Maǧauin! Bilık şekarany şegendedık dep, aiaqty alşaŋ basqanda, köp jer altyn-kümıs kenışımen qyzyl syzyqtyŋ arǧy jaǧynda qalǧanyn aityp aiqailaǧan kım? Maǧauin! "Qazaqtyŋ bolaşaǧy – qazaq äielderınıŋ altyn qūrsaǧynda", analarǧa jaǧdai jasalu kerek dep, demografiialyq mäselege alaŋdaǧan kım? Maǧauin! Jaŋa-özendegı qyrǧynda bükıl yǧai men syǧai auzyna su toltyryp otyrǧanda, "Qan tögıldı!" dep attan salǧan kım? Taǧy da jalǧyz Maǧauin!.. Ol ūlt müddesıne qatysty ülkendı-kışılı mäselenıŋ eş qaisynan tys qalǧan emes, bärınıŋ joqşysy bolyp, dabyl qaǧudan jalyqpady.
Ainalasyna jaramsaqtardan jasaq jinap, jalǧan maqtauǧa jany semırgen Nazarbaevtyq bilıkke turasyn tılıp aitar öktem mınez jazuşy, ärine, jaqqan joq. Jurnaldan quyp, ünın öşıru üşın neşe türlı aila jasady. Qorqytty-ürkıttı, jurnaldy ailar boiy qarjylandyrmai qyspaqqa saldy. Köp būlǧaqtyŋ bärın tızbei, bır-er mysalmen ǧana tızgın tartsam, jalǧan patriot, bilıktıŋ qabaq tanyǧyş qūiyrşyǧy bop jürgen ūranşyl bır deputat: "Maǧauin ükımet qarjylandyratyn jurnaldy öz bas paidasyna paidalynyp, ükımettı synap-mıneitın ügıt qūralyna ainaldyryp otyr, būl sūmdyq qoi, oibai, attan!" dep, ışınde 8 orys, jäne "Jūldyzdy" oqymaq tügıl qazaqşa läm dep bılmeitın 12 "qara orysy" bar, jiyny, keiın Mūhaŋ "26 komissar" dep äigılegen 26 deputatqa barmaq bastyryp, Mäjılıste arnaiy mäsele köterdı. Älgı jantyq onymen de toqtamai, Q. Jūmadılovtıŋ täuelsızdık jyldary jaily "Qylköpır" deitın romany şyqqan "Jūldyzdyŋ" nomerın qybyn tauyp prezidenttıŋ qolyna ūstata qoiypty. Ile-şala Prezident Äkımşılıgınen bır chinovnik şyryldap maǧan telefon şaldy. (Ol kezde Mūhaŋ Chehiiada jürgen). "Romannyŋ jalǧasy şyǧyp ketse, dereu ol nomer tūtqyndalsyn!" dedı. Men: "Tarap kettı!" dedım. "Oibai-ai, endı qaittım!" dep, jylamsyrap telefondy tastai saldy. Osydan keiın bilık Mūhaŋdy "Jūldyzda" köp tūraqtatqan joq. Türtpek köbeidı, tıptı, aşyq qoqan-loqqyǧa deiın bardy. Osyndai saiasi, ruhani qyspaqqa jany küigen jazuşy ne ısteuı kerek? "Oibai, ol eşqandai dissident emes, eşkım elden quǧan joq" dep, eŋ bolmasa aruaǧyna tynyştyq bermei artynan topyraq şaşqan imansyz kei şäuıldekke eskerterım, bır sözın ekı däiekke süienıp aitatyn ǧūlama Tūrsynnyŋ kuälıgıne jügınsın: "Mūhaŋnyŋ üiınıŋ aldyna qauıptı toptar jinalyp, balaǧat sözder aityp, elden ketuın talap etken... Aqyry ömırıne tıkelei qater töne bastaǧan soŋ, dosy Äbış Kekılbaevpen aqyldasyp, Euroodaq ūsynǧan saiasi baspana qūqyǧyn paidalanyp, Pragaǧa ketuge mäjbür boldy". ("Maǧauinnıŋ "Menı" ölmeidı").
Mıne, soŋǧy demı bıtkenşe qazaǧynyŋ joǧyn joqtap atoilap ötken arda bıtımdı arystan Maǧauin endı joq. Bıraq bar! Mäŋgılık bar! Asau jürektıŋ ystyq qanymen jazylǧan myŋ-san paraqtyŋ är jolynan saǧynyşqa ainalar nūrly jüzı säl mūŋaia qarap, özınıŋ asyl mūratyn sız ben bızge amanattap tūr.
Ūqsas jaŋalyqtar
