Täuelsız el bolyp, etek-jeŋımızdı jiǧaly berı joǧalǧanymyz tabylyp, öşkenımız qaita janyp otyr. Ūltymyzǧa qatysty salt-dästürlerımız de, tarihymyz da qaita jaŋǧyryp jatqany quantarlyq jaǧdai. Osy rette bolmysymyzǧa jaqyn bır merekenı aityp ötpese bolmas. Ol – 22-Nauryz, Ūlystyŋ Ūly künı. Elımızdıŋ batys öŋırlerınde būl mereke erterek bastalady. Osy merekege orai 14-nauryzdan bastap körısu dästürı bastalady.
Qys yzǧary ketıp, köktemnıŋ şuaǧymen bırge keletın būl dästürdıŋ adamzat üşın maŋyzy zor ekendıgıne dau joq. Būl künı auyl balalary men jastary üi-üidı aralap, jasy ülkenderge baryp qol alysyp körısedı, tättı taǧamnan däm tatady, qarttardyŋ batasyn alady. Osy künı köşede, mektepte, qai jerde bolsyn kezdesken auyl tūrǧyndary bır-bırıne qos qolyn ūsynyp körısedı. «Bır jasqa şyǧuyŋmen!», «Bır jasqa eseiuıŋmen!», «Jasyŋ qūtty bolsyn!», «Jasyŋa jas qosylyp, ǧūmyryŋ ūzaq bolǧai!», «Osy jylǧa aman-esen jetuıŋmen!» dep qūttyqtap jatady. Är üi 14-nauryzda bar dämdısın şyǧaryp, jetı şelpegın pısırıp, dastarqan jaiyp otyrady. Nauryzdyq jasap, ata-baba ruhyna dūǧa baǧyştaidy.
Körısu – tek adamdardyŋ bır-bırıne amandasyp, jaqsylyq tıleuı ǧana emes, sondai-aq jasy ülkenderge ızet körsetıp, ıltipat bıldıretın dästürlı körınıs.
14-nauryzdan bastap körısu salty elımızdıŋ batys aimaqtarynda, Maŋǧystau, Atyrau, Batys Qazaqstan, Aqtöbe oblystarynda, sondai-aq körşıles Reseidıŋ Astrahan, Saratov, Orynbor oblystarynda, Qaraqalpaqstannyŋ qazaqtar köp qonystanǧan jerlerınde jaqsy saqtalǧan. Jasy kışıler ülkenderge baryp körısedı, körşı-qolaŋ, aǧaiyn-tuys bır-bırıne qūşaq jaiyp, merekemen qūttyqtaidy. Äielder jaǧy da solai ısteidı. Tek kelınderdıŋ ǧana atalarymen, qaiyn aǧalarymen körısulerıne bolmaidy. Bıreuge renışı bar adamdar būl künı ökpesın ūmytyp, renjısken adamynyŋ üiıne baryp körısedı. Söitıp, dürdarazdyq joiylyp, bır-bırımen qaita tabysady. Būl kündı «Körısu künı», «Amal künı», «Jaŋa jyl» dep te, «Nauryz» dep te atai beredı.
Körısu salty bır künnıŋ aiasymen şektelıp qalmai, jyl boiy jalǧasa beredı. Äldeqandai sebeptermen 14-nauryz künı syrt jaqta jürıp, körıse almaǧan adam auylǧa joly tüsken boida aqsaqaldarǧa, äjelerge, aǧalar men apalarǧa, qūda-jegjatqa baryp körısedı. Eger körıspese jasy ülkender «Körısıp şyqpady» dep renış bıldıredı. Sondyqtan būl künı är adam mümkındıgınşe barlyǧyna baruǧa tyrysady. Osy rette qazaq üşın körısudıŋ qanşalyqty mındet bolǧandyǧyn, körıspei qaludyŋ qanşalyqty aiyp ekendıgın aŋǧaruǧa bolady. Būl da halqymyzdyŋ bauyrmaldyǧynyŋ bır belgısı.
Ertede qazaqtar alty ai qystan aman-esen şyǧyp, qar erıp, toŋ jıbi bastaǧanda şalǧaida jatqan tuǧan-tuysyn, jaqyn-juyǧyn ızdep baryp, bır-bırımen körısetın bolǧan. Aqsaqaldardyŋ aituynşa «Bır jasqa şyǧuyŋmen!» degen tılektıŋ özınıŋ mänısı bar. Būl tılektıŋ astarynan «Qystan aman şyǧyp, Jaŋa jylǧa qadam basuyŋmen» degen oidy aŋǧaruǧa bolady.
14-nauryzda körısu dästürın atap ötudıŋ eş ersılıgı joq. Ejelden islam dının dıŋgegım dep sanaǧan halqymyz qaşan da şariǧat talaptaryna sai äreket etıp, salt-dästürın de osymen ūştastyryp otyrǧan. Būl da ūltymyzben bırge jasasyp kele jatqan dästürlerımızdıŋ bırı. Arazdasqan adamdar tatulasyp, tabysyp jatsa Nauryz meiramynyŋ maŋyzy arta tüskenı. Qalai desek te, körısu imandylyqqa, jaqsylyqqa ündeidı. Ülken men kışı arasynda syilastyq, sypaiylyq ornaidy. Ärine, örkenietke örıstı qadam basyp bara jatqan kezeŋde osyndai töl dästürımızge jaŋaşa örnek berıp, onyŋ tärbielık mänın aşa tüsuge äbden bolady. Körısu künınde sälemdesudıŋ sauapty ıs ekenın jastardyŋ sanasyna sıŋıru qūptarlyq bolar edı.
İsatai QORǦANBAEV, «Ana tılı».
