تاۋەلسىز ەل بولىپ، ەتەك-جەڭىمىزدى جيعالى بەرى جوعالعانىمىز تابىلىپ، وشكەنىمىز قايتا جانىپ وتىر. ۇلتىمىزعا قاتىستى سالت-داستۇرلەرىمىز دە، تاريحىمىز دا قايتا جاڭعىرىپ جاتقانى قۋانتارلىق جاعداي. وسى رەتتە بولمىسىمىزعا جاقىن ءبىر مەرەكەنى ايتىپ وتپەسە بولماس. ول – 22-ناۋرىز، ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى. ەلىمىزدىڭ باتىس وڭىرلەرىندە بۇل مەرەكە ەرتەرەك باستالادى. وسى مەرەكەگە وراي 14-ناۋرىزدان باستاپ كورىسۋ ءداستۇرى باستالادى.
قىس ىزعارى كەتىپ، كوكتەمنىڭ شۋاعىمەن بىرگە كەلەتىن بۇل ءداستۇردىڭ ادامزات ءۇشىن ماڭىزى زور ەكەندىگىنە داۋ جوق. بۇل كۇنى اۋىل بالالارى مەن جاستارى ءۇي-ءۇيدى ارالاپ، جاسى ۇلكەندەرگە بارىپ قول الىسىپ كورىسەدى، ءتاتتى تاعامنان ءدام تاتادى، قارتتاردىڭ باتاسىن الادى. وسى كۇنى كوشەدە، مەكتەپتە، قاي جەردە بولسىن كەزدەسكەن اۋىل تۇرعىندارى ءبىر-بىرىنە قوس قولىن ۇسىنىپ كورىسەدى. «ءبىر جاسقا شىعۋىڭمەن!»، «ءبىر جاسقا ەسەيۋىڭمەن!»، «جاسىڭ قۇتتى بولسىن!»، «جاسىڭا جاس قوسىلىپ، عۇمىرىڭ ۇزاق بولعاي!»، «وسى جىلعا امان-ەسەن جەتۋىڭمەن!» دەپ قۇتتىقتاپ جاتادى. ءار ءۇي 14-ناۋرىزدا بار ءدامدىسىن شىعارىپ، جەتى شەلپەگىن ءپىسىرىپ، داستارقان جايىپ وتىرادى. ناۋرىزدىق جاساپ، اتا-بابا رۋحىنا دۇعا باعىشتايدى.
كورىسۋ – تەك ادامداردىڭ ءبىر-بىرىنە امانداسىپ، جاقسىلىق تىلەۋى عانا ەمەس، سونداي-اق جاسى ۇلكەندەرگە ىزەت كورسەتىپ، ءىلتيپات بىلدىرەتىن ءداستۇرلى كورىنىس.
14-ناۋرىزدان باستاپ كورىسۋ سالتى ەلىمىزدىڭ باتىس ايماقتارىندا، ماڭعىستاۋ، اتىراۋ، باتىس قازاقستان، اقتوبە وبلىستارىندا، سونداي-اق كورشىلەس رەسەيدىڭ استراحان، ساراتوۆ، ورىنبور وبلىستارىندا، قاراقالپاقستاننىڭ قازاقتار كوپ قونىستانعان جەرلەرىندە جاقسى ساقتالعان. جاسى كىشىلەر ۇلكەندەرگە بارىپ كورىسەدى، كورشى-قولاڭ، اعايىن-تۋىس ءبىر-بىرىنە قۇشاق جايىپ، مەرەكەمەن قۇتتىقتايدى. ايەلدەر جاعى دا سولاي ىستەيدى. تەك كەلىندەردىڭ عانا اتالارىمەن، قايىن اعالارىمەن كورىسۋلەرىنە بولمايدى. بىرەۋگە رەنىشى بار ادامدار بۇل كۇنى وكپەسىن ۇمىتىپ، رەنجىسكەن ادامىنىڭ ۇيىنە بارىپ كورىسەدى. ءسويتىپ، دۇردارازدىق جويىلىپ، ءبىر-بىرىمەن قايتا تابىسادى. بۇل كۇندى «كورىسۋ كۇنى»، «امال كۇنى»، «جاڭا جىل» دەپ تە، «ناۋرىز» دەپ تە اتاي بەرەدى.
كورىسۋ سالتى ءبىر كۇننىڭ اياسىمەن شەكتەلىپ قالماي، جىل بويى جالعاسا بەرەدى. الدەقانداي سەبەپتەرمەن 14-ناۋرىز كۇنى سىرت جاقتا ءجۇرىپ، كورىسە الماعان ادام اۋىلعا جولى تۇسكەن بويدا اقساقالدارعا، اجەلەرگە، اعالار مەن اپالارعا، قۇدا-جەگجاتقا بارىپ كورىسەدى. ەگەر كورىسپەسە جاسى ۇلكەندەر «كورىسىپ شىقپادى» دەپ رەنىش بىلدىرەدى. سوندىقتان بۇل كۇنى ءار ادام مۇمكىندىگىنشە بارلىعىنا بارۋعا تىرىسادى. وسى رەتتە قازاق ءۇشىن كورىسۋدىڭ قانشالىقتى مىندەت بولعاندىعىن، كورىسپەي قالۋدىڭ قانشالىقتى ايىپ ەكەندىگىن اڭعارۋعا بولادى. بۇل دا حالقىمىزدىڭ باۋىرمالدىعىنىڭ ءبىر بەلگىسى.
ەرتەدە قازاقتار التى اي قىستان امان-ەسەن شىعىپ، قار ەرىپ، توڭ ءجىبي باستاعاندا شالعايدا جاتقان تۋعان-تۋىسىن، جاقىن-جۋىعىن ىزدەپ بارىپ، ءبىر-بىرىمەن كورىسەتىن بولعان. اقساقالداردىڭ ايتۋىنشا «ءبىر جاسقا شىعۋىڭمەن!» دەگەن تىلەكتىڭ ءوزىنىڭ ءمانىسى بار. بۇل تىلەكتىڭ استارىنان «قىستان امان شىعىپ، جاڭا جىلعا قادام باسۋىڭمەن» دەگەن ويدى اڭعارۋعا بولادى.
14-ناۋرىزدا كورىسۋ ءداستۇرىن اتاپ ءوتۋدىڭ ەش ەرسىلىگى جوق. ەجەلدەن يسلام ءدىنىن دىڭگەگىم دەپ ساناعان حالقىمىز قاشان دا شاريعات تالاپتارىنا ساي ارەكەت ەتىپ، سالت-ءداستۇرىن دە وسىمەن ۇشتاستىرىپ وتىرعان. بۇل دا ۇلتىمىزبەن بىرگە جاساسىپ كەلە جاتقان داستۇرلەرىمىزدىڭ ءبىرى. ارازداسقان ادامدار تاتۋلاسىپ، تابىسىپ جاتسا ناۋرىز مەيرامىنىڭ ماڭىزى ارتا تۇسكەنى. قالاي دەسەك تە، كورىسۋ يماندىلىققا، جاقسىلىققا ۇندەيدى. ۇلكەن مەن كىشى اراسىندا سىيلاستىق، سىپايىلىق ورنايدى. ارينە، وركەنيەتكە ءورىستى قادام باسىپ بارا جاتقان كەزەڭدە وسىنداي ءتول داستۇرىمىزگە جاڭاشا ورنەك بەرىپ، ونىڭ تاربيەلىك ءمانىن اشا تۇسۋگە ابدەن بولادى. كورىسۋ كۇنىندە سالەمدەسۋدىڭ ساۋاپتى ءىس ەكەنىن جاستاردىڭ ساناسىنا ءسىڭىرۋ قۇپتارلىق بولار ەدى.
يساتاي قورعانباەۆ، «انا ءتىلى».
