«Venom. Soŋǧy bi» jäne «Mufasa. Arystan patşa» animasiialyq filmıne dubliaj jasaǧan akterler osy salanyŋ qyr-syry jaiynda aitady.
Jaqynda ǧana ülken ekranǧa jol tartqan «Moana 2» animasiialyq filmı qazaqstandyq kassalar kestesınde bırınşı orynda tūr. Onyŋ qazaqşa nūsqasynyŋ kassalyq ülesı 31 millionnan asqan. Būl degenımız, qazaqşa dybystalǧan tuyndylarǧa sūranystyŋ köbeigenın baiqatady.
Osyǧan bailanysty şet eldık tuyndylardy qazaqşa söiletken dubliaj akterlerımen bolǧan sūhbatty ūsynamyz.
- Özderıŋız jaily aityp berseŋızder. Dubliajǧa qaşan, qalai keldıŋızder?
Talǧat Nūrahmetov: Dubliajben ainalysyp jürgenıme 3 jyl boldy. Mamandyǧym boiynşa opera baǧytyndaǧy änşımın. Dubliajǧa dauysymdy än aitatyn qabıletım arqyly aştym. 2020 jyly qazaq tılındegı dubliajǧa qyzyǧuşylyq paida bolyp, äleumettık jelıdegı türlı trendterdı tüsırıp bastaǧan edık. Äuel basta oŋai bolǧan joq. Öitkenı bızde ūstaz bolmady. Özımız internetten qarap, dauys yrǧaǧyn qaitalap, mätınderdı oqyp ızdendık.
Ersūltan Rymtai: Dubliajǧa bala kezımnen qyzyqtym. Körgen filmderımnıŋ dauystaryn qaitalap jüretınmın. Negızı mamandyǧym – teatr jäne kino aktery. Äleumettık jelılerde özıme ūnaǧan videolardy dybystap jürıp, jıgıttermen onlain tanysyp, Almatyda jinaldyq. Studiialarǧa baryp, kastingterden öttık. Qazırgı taŋda jeke-jeke artist retınde jūmys jasap jatyrmyz.
Erasyl Mūhamadiev: Mekteptegı ıs-şaralarda jürgızuşı bolyp, qazaq ädebietınen jarystarǧa baryp öleŋder oqyp jürgetınmın. Mamandyǧym boiynşa fizika pänınıŋ mūǧalımımın. Universitet qabyrǧasynda jürgende dubliajǧa qyzyǧuşylyǧym arta bastady. Äleumettık jelılerde qazaqşa dybystalǧan üzındıler trend bola bastaǧanda men de jasap, özımdı baiqap kördım. Alǧaşynda üzındılerdı dybystap, jelılerge saldym. Bärı bırden bolyp ketken joq. Uaqyt öte kele bırtındep oqyrmandar tırkele bastady. Resmi dybystap jürgenımızge 3 jyl boldy. Qazırgı taŋda būl qyzyǧuşylyǧymyz jūmysqa, tabys közıne ainaldy. Jıgıttermen top bolyp gollivudtyq bolsyn, qazaqstandyq bolsyn dybystau salasyna qatysty är türlı jūmystardy atqaryp kelemız.
- Disnei kompaniiasynyŋ önımderın dybystauǧa qalai mümkındık aldyŋyzdar?
Erasyl Mūhamadiev: Bız dubliaj akterı retınde kastingke baryp, dybystap kördık. Disnei kompaniiasyndaǧy adamdar tekserıp, dauysymyz ūnaǧannan keiın, bızdı bekıtıp, dybystauǧa şaqyrdy. Sodan keiın qūjattarǧa qol qoiyp, kompaniianyŋ talaptaryna kelıstık. Kelısım boiynşa qai keiıpkerdı dybystaǧanymyzdy aituǧa bolmaidy. Nege aitqyzbaityny özıme de qyzyq. Kerısınşe eger aitylatyn bolsa, körermender köbırek qyzyǧatyn siiaqty.
- Dubliaj jasaǧan tuyndylaryŋyzdy ülken ekrannan körgendegı äserlerıŋızben bölısseŋızder. Özderıŋızge köŋılderıŋız tola ma?
Talǧat Nūrahmetov: Kinoteatrlardan özımız dybystaǧan önımderdı köru armandarymyzdyŋ bırı bolatyn. Eŋ basynda äleumettık jelılerge salǧan üzındılerımızdı adamdardyŋ tyŋdaǧanyna, körgenıne riza bolatynbyz. Sondai kışkentai dünieden bastalǧan närse bızdıŋ dauysymyzdy ülken ekranǧa jetkızdı. Özıŋe köŋıl tolmauşylyq ärqaşan bolady dep oilaimyn. Köŋılıŋ tolatyn bolsa, önerıŋ ary qarai jalǧaspai qalady.
Erasyl Mūhamadiev: Qazırgı dausyŋmen 1-2 jyl būrynǧy jasaǧan dubliajdy salystyryp qarasaŋ, aiyrmaşylyq baiqalady. Öitkenı uaqyt öte kele toqtamai jūmys ısteudıŋ arqasynda täjıribe jinalyp, daǧdylarymyz arta bastady. Aldyŋǧy dybystaǧan materialymyzǧa qaraǧanda qazırgı sapalyraq.
Ersūltan Rymtai: Uaqyt öte kele adamnyŋ öz-özıne qoiatyn talaby joǧarylai beredı. Sondyqtan būrynǧy jasaǧandaryŋa köŋılıŋ tolmaidy. Barlyǧynda solai bolu kerek, solai bolady da dep oilaimyn. Ärine estıgen kezde, körgen kezde myna jerın būdan da jaqsylap jasau kerek edı degen oi ärqaşan bolady.
- Audarma tılı qiyndyq keltırgen joq pa?
Erasyl Mūhamadiev: Eŋ bırınşı audarmaşylar audarady. Odan keiın redaktorlarǧa berıledı. Sosyn ony keiıpkerdıŋ ernınıŋ qimylyna qarai ikemdeidı. Akter dybystaǧanda qadaǧalaityn rejisser bar. Sol kısı qarap, mätın ūzaq bolyp tūrsa tapsyrma beredı. Maǧynasyn saqtap, qysqartamyz. Būǧan mysal retınde «Arystan patşa» multfilmınıŋ bırınşı bölımın aituǧa bolady. Bıraq būl jobaǧa jas bolǧandyqtan bız qatyspadyq, aǧalarymyz dybystady. Būl multfilmde orysşa «Şram», aǧylşynşa «Scar» degen keiıpker bar. Bıraq ony qazaqşaǧa «Tyrtyq» dep audarmaǧan eken. Öitkenı tüpnūsqasyndaǧy erın qimylymen säikes kelmedı. Onyŋ üstıne «tyrtyq» degen söz keiıpkerdıŋ tabiǧatyn aşyp körsete almady. Erın qimylyna «yzǧar» sözı säikes keletın bolǧandyqtan, osy sözben almastyrdy.
- Dubliaj tılı qandai tıl bolǧany dūrys, ädebi, älde auzyekı tıl?
Erasyl Mūhamadiev: Menıŋ oiymşa būrynǧymen salystyrǧanda qazır körermender auyzekı tıldı, ömırdegıdei sözderdı estıgendı qalaidy. Keibır adamdar «nege ädebi dybystaǧan?» dep jatady. Negızı bız olai jasamaimyz. Tılımızge qarai naqyştap, özımızdegı özektı mäselege qarai ikemdep, körıp otyrǧan adamǧa qyzyq bolatyndai etıp jasaimyz. Bylaişa aitqanda qazaq tılınıŋ «vaiby» sezılıp tūratyndai boluy kerek.
Ersūltan Rymtai: Bız ömırde orysşa sözder qosyp söilegennen keiın, taza qazaqşa dybystalǧan dünieler ädebi bolyp estıletın şyǧar. Bıraq barynşa qoldanystaǧy sözdermen dybystaimyz. Mäselen, «Venom.Soŋǧy bi» filmınde «qoisai», «qoişiş» degen siiaqty dialekt sözderdı qoldandyq. Eŋ bastysy orysşa sözder qosylmaidy. Mümkın sol üşın adamdarǧa auyzekı tıl retınde estılmeitın şyǧar.
- Dubliaj qanşalyqty maŋyzdy? Qazaqstandaǧy būrynǧy dubliaj mektebın qalai baǧalaisyzdar?
Ersūltan Rymtai: Kışkentai kezımızde körıp ösken keiıpkerlerdı oilasaq, olardyŋ orysşa söilegenderı eske tüsedı. Öitkenı bız olardy orysşa tyŋdadyq. Sol siiaqty qazırgı balalar qazaqşa dybystalǧan dünielermen ösetın bolsa, qazaq tılın bılıp, qazaqşa oilana alatyndai bolady. Sol üşın qazaqşa oilanatyn jastardy qalyptastyru üşın dubliaj maŋyzdy. Būrynǧy dubliaj degende «Menıŋ atym – Qoja» filmı elesteidı. Ol kısılerdıŋ dybystaǧandary jadymyzda ūmytylmaidy. Qazırgımen salystyrsaq, akterlyq şeberlık jaǧynan ol kezdegı dubliaj akterlaryna jetpeidı. Al tehnikalyq jaǧynan qarasaq, qazırgı dubliaj sapalyraq.
Talǧat Nūrahmetov: Dubliaj – öte maŋyzdy. Öitkenı adam ne estıse, sony aitady. Äleumettık jelılerde şet tılındegı trendter paida bolsa, balalar sony qaitalap jatady. Al qazaqşa dybystalǧan, qazaq tılındegı önımderdı köbeituge kışkentai bolsyn äreket jasalsa, bolaşaqta mındettı türde nätije şyǧady.
Erasyl Mūhamadiev: Dubliaj öte maŋyzdy. Äsırese qazaq tılındegı. Būryn, kışkentai kezımde, sapaly dubliajdar tek orys tılınde bolatyn. Bala orysşa körse, soǧan qyzyǧyp tılı de orysşa şyǧady. Qazaq tılındegı jobalar köbeigen saiyn «qazaqşa dubliaj onşa emes» degen siiaqty terıs qalyptasqan pıkırler bolmaidy. Qazır köbı sinhrondy dubliaj ben voisover dubliajdy şatastyryp salystyryp jatady. Voisover dubliajda tüpnūsqa dauystyŋ üstınen dybys jazylady. Mūnda bır adam 3-4 keiıpkerdı dybystai beredı. Al sinhron dubliajda tüpnūsqa dauys alynyp tastalyp, är keiıpkerdı bır akter dybystaidy. Sondyqtan ol sapaly şyǧady. Osyndai sapaly dubliajdar köbeigen saiyn adamdarda jaqsy pıkır qalyptasady.
Ersūltan Rymtai: Teledidardan körsetıletın önımder voisover dubliaj. Al kinoteatrdaǧylar resmi sinhron dubliajdar. Sinhrondy dubliaj jasaǧanda demın, emosiiasyn qosyp, akterlyq şeberlıkpen dybystauyŋ kerek. Köbı osyndai aiyrmaşylyqtaryn bılmei jatady. Sol üşın şeteldık sinhron dubliajben elımızdegı voisover dubliajdy salystyrady.
- Sūqbattaryŋyz üşın raqmet!
Merei Myrzaǧaliqyzy
«Adyrna» ūlttyq portaly
Ūqsas jaŋalyqtar
