"Jylaǵyń keledi". Saıasatker, ekonomıst Shyńǵys Muqan qoǵam nazaryn naryqtaǵy qazaq tildi kitaptarǵa aýdardy. Avtordyń aıtýynsha, qazaq tildi kitaptan zamanǵa saı bilimdi ıgermegen tulǵadan ultyn, elin oılaıtyn saýatty maman shyqpaıdy. Qazaq tildi kitaptardyń úlesin arttyrýdyń Qazaq elin damytýǵa aıtarlyqtaı yqpaly bar. Biraq oǵan nazar aýdaryp otyrǵan eshkim joq, dep jazdy "Adyrna" ulttyq portaly.
Ózekti taqyrypty sóz etken saıasatker el erteńine kóz tastady. Qazaq tiliniń ornyna kitap dúkenderiniń sórelerinde "jypyrlaǵan" orys, aǵylshyn, túrik tildi kitaptardy sóz etti.
-“Melomanda” júrmin. Jylaǵyń keledi.Osydan 22 jyl buryn ýnıver qabyrǵasyna kelip, aǵylshyn men ıspan tilderin úırenýge kiriskenimde de dál osylaı edi.Shettilderin orys tili arqyly oqýǵa májbúr bolǵan edik. “Baıaǵy jartas - sol jartas”.Qytaı tilin úırengiń kele me? Bir sóre kitap tur, biraq oryssha. Kárisshe she? Taǵy da bir sóre kitap bar, biraq bári oryssha. Ózimizdiń túrikshe she, ol da solaı. Basqany aıtpaǵannyń ózinde lıngva frankaǵa aınalǵan aǵylshyn tilin meńgere almaısyz, eger orys tilin bilmeseńiz, álge deıin.Men jaratylystaný salasyndaǵy basqa ǵylym-bilimdi aıtpaı-aq qoıaıyn. Lıngvıstıka degen ıgerýge de, úırenýge de ońaı dúnıe ǵoı. Roket saıns emes. Sonda da ııa oqýlyq, ııa sózdik joq.Eger qazaq mektebin bitirgen túlek ana tili arqyly bilimdi ıgerip, aıtalyq, myqty medık nemese saýatty ınjener bola almasa, Qazaqstandy damytamyz degen daýryqpanyń bári beker.Eldiń damýy - tildiń damýyna baılanysty. Tili kedeı el eshqashan baı elge aınalmaq emes. Endi, otyryp alyp jylaı bergende de eshnárse shyqpaıdy. Ózimiz istemesek, basqa elden kelip, eshkim istep bermeıdi, - dep jazdy avtor.
Qazaq tiliniń qazirgi qoldanysyna qatysty oqyrmandar da san-calaly pikir bildirdi.
- "Kóligińe minip radıo qossań, Qonaev kezindegi "Qazaq radıosy" men "Shalqar" ǵana qazaqsha.Otyz jyldaǵy jetken jerimiz osy";- Osynda jumys isteıtin túrik dostarym bar. Orys tilinen jeke sabaqtar alyp júr. Nege qazaq tilin úırenbeısizder?dep suraǵanymda, búkil qujattar, resmı aqparat orys tilinde, adamdar ózara kóbine orys tilinde sóılesedi, biz servıs salasyndaǵy adambyz, halyqqa yńǵaıly til kerek bizge dep jaýap bergen…
- Kózimizdi ashyp aınalaǵa qaraıyq biz áli Otar eldemiz, Qazaq degen tek aty ǵana, shynaı tirliktiń bári Otarshyldardyń qolynda, solardyń tilinde sheshilip jatyr, bizderdi súıek berip aldap qoıady, soǵan mázbiz. Buny ózgertýdiń jalǵyz joly aǵatýshylyq jáne Qazaqtyń ar-namysy!
- Ótkende monshaǵa bardyq. Birneshe kishkentaı bala ákesimen kelgen. Tilderi biraq oryssha, ákesi qazaqsha sóılep júr. Uly túsinedi, oryssha jaýap beredi. Iaǵnı, sheshesiniń tili orys tili degen sóz. Sheshesi balasyna shúldirlep úıretken, solaı tárbıelegen. Tildi durystaýdyń bir sharty qazaq qyzdarynyń, analarynyń tilin durystaý kerek-aý, dep uqtym. Qazaq qyzdary myqty, qaısar, tózimdi hám óte eliktegish bop tur. "Áıel buzylsa, álem buzylady" degen ras. Analardyń tili ońalsa, bala sol ananyń tilinde sóıler edi... - dep jazdy oqyrmandar.
"Adyrna" ulttyq portaly
