Akademik Mūhtar Qūl-Mūhammedtıŋ Mūrat Äuezov jaily tolymdy da sezımşıl essesın oqyǧan saiyn äneu bır jyldary Mūrat Mūhtarūlymen az uaqyt aralas-qūralastyqta jürgenım oiǧa orala beredı.
2004 jyly köktemge salym prof. Asylan Jaqsylyqov habarlasyp, Ūlttyq kıtaphanaǧa Mūrat Äuezov bas direktor bolyp kelgenın, "Ait" deitın tanymdyq jurnal şyǧarmaqşy bop jatqanyn, soǧan şyǧaruşy redaktorlyqqa menı ūsynǧanyn aitty. Doktoranturaǧa şyqqan kezım, jer basyp, kün köru kerek, bardym.
Ziialyǧa tän zipa boily, qūlaqqa jaǧymdy qoŋyr dauysty kısı eken.Özı 3-klasqa deiın qazaqşa oqyǧan, al men 3-ke deiın orysşa oqyǧam. Sosyn ol orys mektebıne, men qazaq mektebıne auysqan ekenbız. Ol qazaqşany, men orysşany ūmytpaǧanbyz. Maqattan ekenımdı estıp, erkın oi-pıkırı üşın basyna būlt üiırılgende Maqatqa ketıp, Sätekeŋnıŋ -- Sätımjan Sanbaevtyŋ äke-şeşesınıŋ üiın bırjarym ai panalaǧanyn esıne aldy. Sonda jürıp kündelık jürgıze bastaǧan eken. Özımızdıŋ 2-şı qazaq auyl ǧo, nege bılmeiın, Gaidar mektebınde direktor bolǧan Hamza atamyzdy da, Jänel apamyzdy da körgenbız.
Sonymen, jurnalǧa kırıstık.Qanatqaqty(pilot) nömır. Mūrekeŋ maqtap-maqtap, janyma bır qora kulturolog qosyp bergen, bar bolǧyrlar öz salasynyŋ mamandary, bıraq mūryndaryna jurnalistikanyŋ isı barmaidy. Bıraq özderınıkın aityp tūryp alady. Äsırese maǧan orynbasar bır qyz bala, atyn ūmyttym, älde Zemfira, älde Zamira... Ne kerek, Mūrekeŋnıŋ aldyna baruyma tura keldı. Batys qazaǧynyŋ qaibır "qyz jylatqandai" mınezı bar deisıŋ, būra söileudı bılmeimız," Ne men, ne Zemfira( Zamira)!" deimın.
Qaraim, aǧamnyŋ betı aiu soqqan būryndyqtyŋ jonarqasyndai aqteŋbıldenıp kettı. Menıkı taza şantaj, ärine, ketsem jurnal şyǧaru ūzap ketedı. Aqyry, jüzı aq bılemdenıp, tanauy qusyrylyp otyryp, taŋdaudy maǧan jasady. Jaryqtyq, syrt közge tiyş ziiali körıngenımen, alasy ışınde kısı edı jäne kütpegen, batyl şeşımderge bara alatyn.
Pilot nömırge türık masondary taqyrybynda bır maqala bergem. Masoneriiamen myqtap auyryp jürgen kezım ǧoi. Mūrekeŋ sony körıp, özı sol tūsta Qazaq televiziiasy arqyly jürgızıp jürgen "Vremion sviazuiuşaia nit" habaryna şaqyrdy. Qarsaŋynda käbinetınde söiletıp, orysşamdy tekserıp aldy. Orysşaŋ cheşenderdıŋ orysşasy siiaqty eken, artyq-auys söz joq, dedı. Habar körsetılgesın arada bırneşe kün ötkende ony Oljastyŋ körgenın, ekeuı menı äŋgıme qylǧandaryn aitty. Osylai, bır-aq auyz sözben aŋǧartty bükıl jaǧdaidy, ǧajaby sol, men üşın osynyŋ özı jetkılıktı boldy. Endı, taqyryp älemdık kömes "tas qalauşylar" jaiynda ǧoi...
Jazudan görı auyzekı sözge maşǧūl bolatyn. Maqpal qoŋyr ün, jaǧymdy diksiia, qūnarly da sauatty, dūrys söileu mädenietı kez-kelgen europalyq ortada oǧan abyroi äpergendei edı. Dese de, joǧaryda keltırgenımdei, bırqatar närsenı aşyp aitpai, bırjar sözben jūǧynyn ǧana körsetetın. Bırde Baukeŋ(Bauyrjan Momyşūly)jaiynan söz qozǧady. Būdan nasabnamasyn sūraǧan, Mūrekeŋ aitqan kezde " Joq, olai emes, sender qojaǧa myna jaǧynan, al bız ana jaǧynan kelıp qosylamyz" dep, sol jerde qaǧazǧa syzyp körsetulı.
Mässaǧan, bız ǧoi Baukeŋdı dulat, onyŋ ışınde qūli, tau-şılmembet dep jürmız ǧoi. Sonda o kısı de, Mūrekeŋ aitatyndai, "smenivşie orujie na Koran potomki voinov-missionerov"bolǧany ma?!
Mūrekeŋ de mäşhür äkesı syndy bozbala şaǧyndaǧy arman-mūratyn ainymai hasyl etken. Ǧūmyrynşa ömırlık daǧa-missiiasyna adaldyǧyn saqtady dep osyndaida aitatyn şyǧar. Sonda da bolsa şyǧarmaşylyǧy söileu ädebı syqyldy jeter jerıne jetpei ketkendei bolady da tūrady. Qasaŋ da qatal Jüienıŋ kesırınen potensialyn tolyq aşa almaǧan. Sonyŋ özınde de ol qūrǧan "Jas tūlpar"ūlttyq jastar qozǧalysy retınde sanany öpırem küşpen janşyǧan ideologiialyq pressingke qaramastan Alaş ideiasyn alǧa aparuymen tarihymyzǧa altyn ärıptermen jazylyp qalady. Alaş ideiasy permanenttı, onda üzılıs, üzık bolǧan emes, būl -- Mūrekeŋderdıŋ de eŋbegı. Taspa tılgende tılınıp tüsetın taramys, qaiys örgende üzılıp qalatyn sydyryndy, ine ūşynda ketetın ūşaq jıp -- mıne, būl Mūrat Äuezov !
" Uşiol v smertelnuiu komandirovku, gde komandirovochnye platiat tolko geniiam" (Mihail Svetlov).
Bügın aǧamyzdyŋ jaryq dünieden jüz üiırgenıne qyryq kün ötıptı-au...
Maqsat Täj-Mūrat
Ūqsas jaŋalyqtar
