"Alash" partııasy, Jer máselesi, avtonomııa. Búgin - I jalpyqazaq sezi ótken kún

1373
Adyrna.kz Telegram
Foto: Ashyq derekkózden
Foto: Ashyq derekkózden

107 jyl buryn 21 shildede Orynbor qalasynda I jalpyqazaq sezi ótti, dep habarlaıdy "Adyrna" ulttyq portaly.

1917 jyly qazaq ıntellıgenııasynyń ókilderi «Alash» partııasyn qurý týraly sheshim shyǵardy.

21-26 shilde aralyǵynda ótken sezge Aqmola, Semeı, Torǵaı, Oral, Jetisý, Syrdarııa, Ferǵana, oblystarynan jáne Bókeı ordasynan 20-dan astam ókilder qatysty. Orynbor sezine Hálel Dosmuhamedov tóraǵalyq etip, hatshylyǵyn Ahmet Baıtursynuly, Mirjaqyp Dýlatovtar atqarǵan.

Birinshi jalpyqazaq seziniń basty máselesinde áleýmettik-ekonomıkalyq jáne qoǵamdyq-saıası ómirine qatysty birqatar mańyzdy mindetter boldy. Olar:

1) Memlekettik qurylys, 2) Qazaq avtonomııasy, 3) Jer máselesi, 4) Halyq mılıııasy, 5) Zemstvo, 6) Oqý máselesi, 7) Sot máselesi, 8) Din máselesi, 9) Áıel máselesi, 10) Búkilreseılik quryltaı jınalysy, 11) Búkilreseılik musylmandar keńesi, 12) Qazaq saıası partııasy, 13) Jetisý oqıǵasy, 14) Kıevte ótetin Búkilreseılik federalıster sezine jáne Sankt-Peterbýrgtegi oqý komıssııasyna Qazaqtan ókil jiberý sharalary bolǵan.

1917 jyly 21-28 shildede Birinshi Jalpyqazaq sezinde «Alash» atty partııany qurý sheshimi qabyldanǵan. «Alash» partııasynyń ulttyq ustanymy bes túrli tujyrymǵa negizdelgen. Birinshi ustanym - jer, jer jáne jer. Ekinshi ustanym - jerdiń astyndaǵy, ústindegi, aspanyndaǵy barlyq ıgilik qazaq memleketine qyzmet etýi kerek! Úshinshi ustanym - Á.Bókeıhanovtyń jobasy boıynsha, «Qazaqtyń jerinde óndirilgen «bir ýys jún sol memlekettiń azamattarynyń ústine toqyma bolyp kıilýi» kerek, ıaǵnı, tolyqtaı ekonomıkalyq táýelsizdik pen birlikke qol jetkizýge umtylýy tıis!

Al tórtinshi nysana - qazaq memleketinde memleket qurýshy ulttyń til, din, dil ústem¬digi bolýy kerek, ıaǵnı, H.Dos¬mu¬hamedovtiń paıymdaýyna júginsek, «ult¬tyq mádenıet ústemdigi saqtalýy» tıis! Besinshi ári túpki maqsat - táýelsiz ǵylymǵa, ulttyq salt, dástúrge negizdelgen zańǵa súıene otyryp, Japonııanyń úlgisindegi ulttyq-demokratııalyq memleket qurý edi.

Pikirler