Juyrda Astanada QR Memlekettık keŋesşı Erlan Qarin bır top jurnalistermen kezdesıp, Atyraudaǧy III Ūlttyq qūryltaida köterılgen mäselelerdıŋ ıske asu barysyn baiandady.«Ūlttyq qūryltai eldık mäselelerdı talqylaityn alaŋǧa ainalyp keledı» dedı söz basynda Erlan Tynymbaiūly.
Ortalyq Aziiada, tuystas elderdıŋ ışınde Ūlttyqqūryltai ıs-şarasy qyrǧyz elınde de jolǧa qoiylǧan eken. Alaida olarda atauly auqymdy ıs-şaradan soŋ naqty atqarylatyn jūmystar mehanizmı jolǧa qoiylmaǧanǧa ūqsaidy. Ol jaǧynan alǧanda Qazaqstan täjıribesı äldeqaida ūtymdy ekenı aŋǧarylady. Mysaly, Ūlttyq qūryltai müşelerı ıs-şaradan bırneşe ai būryn ministrlermen, basqa da lauazymdy tūlǧalarmen kezdesıp mäselelerdı aldyn ala aitady. Öz kezegınde memlekettık organdar būl ūsynystardy pysyqtap, öz pozisiialaryn aiqyndaidy. Jürgızılgen jūmystar nätijesınde, älbette, qabyldanatyn zaŋ jobalary, osydan ıske asatyn baǧdarlamalar, atqarylatyn ıs-şaralar tızımı, jospary bekıtıledı. Būl künde jyl boiyna atqarylatyn jūmystar qyzu jürıp jatyr.
Atyrauda ötken Ūlttyq qūryltaidyŋ nätijesı boiynşa biyl jyl soŋyna deiın 9 zaŋ jobasy qabyldanbaqşy. Osy künı onyŋ 3-euı qabyldandy. Atap aitqanda, «Äielderdıŋ qūqyqtary men balalardyŋ qauıpsızdıgın qamtamasyz etu mäselelerı jönındegı tüzetuler», «Şeguge kelmeitın temekı önımderı men veipterge tyiym salu jönındegı tüzetuler», «Memlekettık nagradalar turaly tüzetuler» dep atalatyn zaŋ jobalary qabyldandy.
Endı aldaǧy uaqytty «Oiyn biznesı, lotareia qyzmetı jäne ludomaniia mäselelerı jönındegı tüzetuler», «Esırtkı öndıruşılerı men tasymaldauşylardyŋ jauapkerşılıgın saralau jönındegı tüzetuler», «Vandalizm jäne tabiǧi obektılerdı qorǧau jönındegı tüzetuler», «Onomastika mäselelerı turaly tüzetuler», «Arheologiia salasyndaǧy tüzetuler» dep atalatyn zaŋ jobalary küşıne enedı. Oǧan deiın atauly zaŋ jobalary boiynşa qyzu pıkır-talastar, talqylaular ötude.
«Dauly taqyryptardyŋ bırı – onomastika salasy. Älı künge belgılı bır jüie, retı joq. Ruşyldyq pen jerşıldık körınısterı jiı baiqalady. Auyl, köşe atauly tek kısı esımderınen tūrmauy kerek. Täuelsızdık, Dostyq siiaqty qasterlı ūǧymdar da nasihattaluy kerek. Bügınde sol jaǧy qalyp barady.» deidı Erlan Qarin.
Ūlttyq qūryltaida köterılgen mäselelerdıŋ bırı – mektep jasyndaǧy balalardyŋ boiyna sıŋırıletın qūndylyqtar. Ol qandai qūndylyqtar boluy mümkın? Otanşyldyq, ūlttyq tärbie, bılım, eŋbekqorlyq, körkem mınez jäne taǧy basqa. Älgındei qūndylyqtardy balalardyŋ boiyna sıŋıretın tūjyrymdama qabyldanyp, ädıs-täsılderı oilastyrylyp, ädıstemesı jasalsa, qandai keremet bolar edı.
Tüiıtkıldı mäselelerdıŋ bırşamasy arheologiia salasyna qatysty. Arheologiialyq nysandar türlı jer bailyǧyn qazumen ainalysatyn kenışterdıŋ ielerı, ǧimarat jäne jol qūrylys salasykompaniialary tarapynan ziian şegude. Būǧan deiın Almaty oblysyndaǧy Arqarly petroglifterın öz tarihyna nemqūraily qaraityndar qūrylys materialdary retınde būzyp alyp ketıp jatqany turaly aqparattar tolyssyz şyqqan edı.
«Türlı qūrylys nemese qazba jūmysy kompaniialary özderı basqa atpen arheologiialyq zertteu ortalyqtaryn aşyp alyp, tarihi nysanda jūmys ısteuge öz-özderıne rūqsat berıp keldı. Arheologiia mäselelerıne arnalǧan zaŋ jobasy aiasynda mūndai keleŋsızdıkterge tosqauyl qoiylady» deidı Memlekettık keŋesşı.
Rasynda, arheologiia turaly zaŋ qabyldanatyn bolsa, mūndai mäselelerge nükte qoiylar edı.
Kezdesu barysynda keiıngı jyldarda anyqtalǧan jaŋa derekter negızınde Qazaqstan tarhynyŋ 7 tomdyǧy jazylyp jatqany tılge tiek etıldı. Būl jobaǧa 5 ǧylymi institut, 250-den astam otandyq, 60-tan astam şeteldık ǧalym jūmyldyrylyp otyr.
Taǧy bır süiınşı jaŋalyq, Joşy han turaly 6 seriialyq derektı-dramalyq telehikaia tüsırılmek. Altyn Orda imperiiasynyŋ damu kezeŋderıne tūspa-tūs keletın Joşy han ömırı turaly telehikaia tüsırılımı osy jyly küzde bastalmaq.
2024 jyly Joşy ūlysynyŋ qūrylǧanyna 800 jyl tolady. Atauly joba memlekettıgımızdıŋ san ǧasyrlyq tarihyn körermen sanasyna sıŋıretın tuyndy bolmaq.
